ΧΩΡΙΣ (ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ) ΑΥΘΕΝΤΙΑ ΣΤΟ ΤΑΞΙΜ

Μοίρασε το

Μετά τις BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική), το επόμενο success story που περιμέναμε ήταν οι MIST (Μεξικό, Ινδονησία, Νότια Κορέα, Τουρκία). Τα ακρωνύμια φυσικά πουλάνε στο marketing των χρηματαγορών, προσελκύοντας Ξένες Άμεσες Επενδύσεις, επειδή σύμφωνα με το κλισέ η κερδοσκοπία (και όχι η οικονομία) είναι «κλίμα». Η Τουρκία τώρα έχει αρνητικά νέα, που δεν αρέσουν ούτε στις χρηματαγορές ούτε στον τουρισμό. Αλλά η πτώση του χρηματιστηρίου είναι το τελευταίο πράγμα που πρέπει να ανησυχεί τη γειτονική μας χώρα.

Ποια είναι λοιπόν η πραγματική κρίση? Μπορεί κανείς να επικεντρώσει την προσοχή του στο εσωτερικό, λέγοντας ότι οι συντηρητικοί μουσουλμάνοι και οι κοσμικοί Ρεπουμπλικάνοι ποτέ δεν τα βρήκαν. Άρα η κρίση ήταν αναπόφευκτη. Αλλά αυτή είναι μια ρηχή ανάγνωση της πραγματικότητας.

Το όποιο τουρκικό θαύμα βασίστηκε στις αντιθέσεις της Τουρκίας. Η Τουρκία αποτελούσε έμπνευση για τον ισλαμικό κόσμο, επειδή ο Ερντογάν ήταν ισλαμιστής και παρ’ όλα αυτά επιτυχημένος. Το 2011, κάθε ξένος παρατηρητής μπορούσε να δει μόνο το προφανές: σε μια δεκαετία η Τουρκία τετραπλασίασε το ΑΕΠ της, μείωσε το δημόσιο χρέος της και εμφανίστηκε ως το πρότυπο ανάπτυξης και δημοκρατίας του αραβικού κόσμου. Όσο η Ευρώπη βούλιαζε οικονομικά, η Τουρκία αναπτυσσόταν με ρυθμούς αναπτυσσόμενης οικονομίας. Και μπορούσε να είναι μέλος του ΝΑΤΟ ενώ είχε συγκρουστεί με τις ΗΠΑ στο Ιράκ και, αργότερα, το Ισραήλ.
Την ίδια όμως στιγμή, στις ΗΠΑ χαιρέτιζαν τη ρεπουμπλικανική Τουρκία ως πρότυπο για τις χώρες τις Αραβικής Άνοιξης. Το σιιτικό πλην τουρκόφωνο Αζερμπαϊτζάν, που έγινε ανεξάρτητο κράτος με τα «απελευθερωτικά» στρατεύματα των νέο-Οθωμανών, είδε στην Άγκυρα ένα πρότυπο καλύτερο από αυτό της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν. Στο μεταξύ, στα Βαλκάνια και τη Μαύρη Θάλασσα, η Τουρκία ήταν νέο-Οθωμανική προστάτιδα των μουσουλμάνων. Το γεγονός ότι η Τουρκία βρήκε ένα δημιουργικό τρόπο να εξάγει τις αντιθέσεις της, δε σημαίνει ότι έπαψε να τις έχει.
Η σημερινή κρίση στην Τουρκία έχει να κάνει με τη διαχείριση των μειοψηφικών απόψεων και όχι με την καταπίεση της πλειοψηφίας. Και γι’ αυτό η σύγκριση με την Αραβική Άνοιξη είναι αδόκιμη. Η μειοψηφία που αντιδρά σήμερα δυναμικότερα είναι η μειοψηφία των παραδοσιακών ελίτ, δηλαδή εκείνων που είχαν ταυτιστεί με το όραμα του εξευρωπαϊσμού, ως διάδοχο ιδεολογικό σχήμα του ρεπουμπλικανισμού, που συνδέθηκε με το στρατιωτικό κατεστημένο. Αυτούς δεν τους πρόδωσε πρώτος ο Ερντογάν, αλλά ο κ. Σαρκοζύ. Σήμερα, μια καταγγελία της Επιτροπής σημαίνει πολύ λιγότερα για τον Ερντογάν απ’ ότι σήμαινε μια καταγγελία/προειδοποίηση ενάντια στο στρατιωτικό κατεστημένο έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Και γι’ αυτό η ευθύνη είναι όλη των Βρυξελλών και του Λαϊκού Κόμματος.
Η Ευρώπη δεν έχει να διδάξει ελευθερία του Τύπου (βλ. Ουγγαρία, Ιταλία), ούτε αναπτυξιακά πρότυπα (βλ. περιφέρεια). Για κάποια χρόνια μπορούσε να διδάξει την υβριδικότητα, δηλαδή τη συνοχή παρά τη διαφορετικότητα, αλλά αυτό μάλλον το ξεχάσαμε μεταξύ των αποσχιστικών τάσεων στην Καταλονία και τη Χρυσή Αυγή στην Αθήνα. Με άλλα λόγια, η Ευρώπη έχει χάσει την ηθική της αυθεντία.
Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα για την Τουρκία, αλλά και για την Ελλάδα. Οι τελευταίες κινήσεις του Ερντογάν οδηγούν ουσιαστικά σε ανοικτή πόλωση: απαγόρευση του αλκοόλ, διάλυση του μεγάρου μουσικής και οικοδόμηση στη θέση του ενός τζαμιού, η επιλογή ονομασίας της τρίτης γέφυρας του Βοσπόρου με το όνομα του Σουλτάνου που αιματοκύλησε τους ετερόδοξους Αλεβίτες (Σελίμ Ι, 1470-1520). Επιλέγοντας μια νικήτρια πλειοψηφία, ο Ερντογάν υποσκελίζει το θεμέλιο λίθο του τουρκικού success story, που βασίζεται στην «εξαγωγή αντιθέσεων».
Για να είναι όμως η Τουρκία μια μεγάλη χώρα και ένας καλός εταίρος, πρέπει να βρει τον τρόπο να υπάρξει ως δημοκρατία παρά τις αντιθέσεις της. Η ιστορία λέει ότι αυτό θα είναι καλό και για τους Έλληνες. Μια Τουρκία σε πόλεμο με τον εαυτό της, αργά η γρήγορα, θα ψάξει ένα εξωτερικό εχθρό. Η Αθήνα είναι πολύ κοντά στο Ταξίμ για να επιχαίρει για τις οδομαχίες στο Ταξίμ και οι Βρυξέλλες είναι απλά «αλλού», χωρίς καμία φιλοδοξία για την περιοχή.

 

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP

Download on the App Store

Μοίρασε το

του αρθρογράφου

ideas change society

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

Αφήστε μια απάντηση

Σχόλια

Μπες στη συζήτηση

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου