Η Μελίνα Κριτσωτάκη μας παρουσιάζει την πατάτα. Μια δύσκολη καλλιέργεια αλλά με μέλλον καθώς πρόκειται για το πιο, ίσως, αγαπητό τρόφιμο με μεγάλη κατά κεφαλήν κατανάλωση.
Γεώμηλο, κοινώς πατάτα (Solanum tuberosum). Είναι ο καρπός της γης, όπως μαρτυρά το όνομά της. Εύγευστη, πλούσια σε άμυλο και, ίσως, το πιο αγαπημένο σνακ μικρών και μεγάλων όταν τηγανιστεί. Τα Μάλια, μια από τις πιο τουριστικές πόλεις της Κρήτης, φημίζονται για την καλλιέργειά της.
Ιστορικά στοιχεία για την πατάτα
Η πατάτα κατάγεται από τη Νότια Αμερική. Στην Ευρώπη “περνά” το 16ο αιώνα. Αποκτά μεγάλη φήμη στη Γαλλία την περίοδο της βασιλείας του Λουδοβίκου του 15ου. Τότε, θα πάρει και την ονομασία της ως “pomme de terre” (μήλο της γης). Στη Ρωσία, αρχικά θεωρούνταν “διαβολική τροφή”. Αυτό, μάλλον, επειδή αναπτύσσεται μέσα στο έδαφος. Γεγονός ασυνήθιστο και διαφορετικό για τις τότε, γνωστές, καλλιέργειες. Γρήγορα, όμως, κατακτά και τους Ρώσους καθώς από αυτήν αντιλαμβάνονται πως μπορούν να παρασκευάσουν … μα τι άλλο; Βότκα.
Στην Ελλάδα, έρχεται από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Ο ίδιος την είχε δοκιμάσει κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Ευρώπη και πίστευε πως θα ήταν μία θρεπτική τροφή για τον λαό. Όταν εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο έδωσε μερικές πατάτες στους χωρικούς, οι οποίοι όμως ίσως από άρνηση τις πέταξαν στα σκουπίδια. Λέγεται πως ο Καποδίστριας, γνωρίζοντας από ψυχολογία, περιέφραξε το μέρος όπου ήταν αποθηκευμένες και έβαλε σκοπούς – φύλακες για φρουρά. Έτσι, μέσα σε μια εβδομάδα δεν είχε μείνει ούτε μια!
Καλλιεργητικές τεχνικές
Η πατάτα φυτεύεται είτε χειμώνα (Δεκέμβριο – Μάρτιο) είτε καλοκαίρι (Ιούλιο – Σεπτέμβριο) με άριστη θερμοκρασία τους 21 – 22 οC. Οι ποικιλίες της διακρίνονται από το χρώμα στη σάρκα και τη φλούδα τους. Απαιτεί αφράτο χώμα, πλούσιο σε οργανική ουσία το οποίο στραγγίζει καλά και είναι ελαφρώς όξινο. Επίσης, έχει ανάγκη από νερό ιδίως τις πρώτες εβδομάδες κατά το φύτρωμα και την περίοδο της κονδυλοποίησης. Σημαντική είναι και η λίπανση των φυτών. Το άζωτο προσφέρει καλή ανάπτυξη, ο φώσφορος καλό ριζικό σύστημα και ευνοεί το μέγεθος των κονδύλων ενώ το κάλιο βελτιώνει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Η πατάτα πολλαπλασιάζεται με κονδύλους, δηλαδή με άλλες πατάτες (πατατόσπορος). Προσοχή οι πατατόσποροι να είναι πιστοποιημένοι, απαλλαγμένοι από ασθένειες και να φέρουν όλα τα χαρακτηριστικά της ποκιλίας που θα καλλιεργηθεί.
Εχθροί της καλλιέργειας είναι ο περονόσπορος (μύκητας) και ο δορυφόρος (έντομο). Για την καταπολέμηση αυτών συνιστώνται ειδικά σκευάσματα κατόπιν, πάντα, συμβουλής από τον κοντινότερο σας γεωπόνο. Η φυτοπροστασία έχει σημασία και κατά τη συντήρηση των κονδύλων στην αποθήκη. Πριν τη συγκομιδή (10 – 15 μέρες), συστήνεται η καταστροφή του υπέργειου τμήματος του φυτού ώστε να επιταχυνθεί η ωρίμανση των κονδύλων και να σταθεροποιηθεί η συγκέντρωση των σακχάρων. Έπειτα, όταν οι πατάτες βγουν από το έδαφος, τοποθετούνται σε σκοτεινό μέρος σε θερμοκρασία τουλάχιστον 12 – 18 οC και υψηλή σχετική υγρασία (90 – 95%) για 5 – 10 ημέρες. Μετά από αυτό, είναι έτοιμες για αποθήκευση (στους 5οC ) και κατανάλωση.
Κατάσταση παραγωγής της φθινοπωρινής καλλιέργειας στη χώρα μας
Συνοπτικά, μπορεί να αναφερθεί πως η φετινή παραγωγή της φθινοπωρινής πατάτας ήταν μειωμένη σε σχέση με το 2017. Αυτό οφείλεται στις χαμηλές περσινές τιμές αλλά και στη μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων (σημαντικά χαμηλότερες σε Μεσσηνία, Ηλεία και Αρκαδία). Όμως, οι τιμές παραγωγού λόγω υψηλής ζήτησης είναι καλύτερες (περίπου 0,50 λεπτά/κιλό) και θεωρείται πως του χρόνου θα αυξηθούν οι εκτάσεις με πατάτα.
Στη Νάξο, ενώ φυτεύτηκαν οι ίδιες εκτάσεις σε σχέση με πέρυσι, παρατηρούνται διάφορα προβλήματα τόσο στη καλοκαιρινή όσο και στη φθινοπωρινή ποικιλία. Η τιμή παραγωγού, στο νησί, ήταν τα 36 λεπτά/κιλό με την ‘Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου να προσφέρει στην αγορά στη διπλάσια τιμή για να αναπληρώσει την χασούρα της προηγούμενης περιόδου. Ενθαρρυντικά για το μέλλον είναι τα νέα από το Νευροκόπι της Δράμας. Φέτος, συστάθηκε για πρώτη φορά Ομάδα Παραγωγών η οποία διαχειρίζεται το κομμάτι της εμπορίας του προϊόντος. Μέριμνά τους είναι η προσφορά ποιοτικής πατάτας στους καταναλωτές. Η παραγωγή μειωμένη (ανήλθε σε, περίπου, 100.000 τόνους) με τις τιμές να ανεβαίνουν στα 50 λεπτά/κιλό.
Γιατί να επενδύσει κάποιος στην καλλιέργεια
Ανάλογα με την περιοχή, η καλλιέργεια παρουσιάζει διαφορετικές δυσκολίες. Τα πιο πολλά προβλήµατα προκύπτουν εξαιτίας της κλιµατικής αλλαγής (ανομβρία ή έντονες βοχοπτώσεις), του κόστους παραγωγής και του ανταγωνισμού από άλλες χώρες. Το κόστος παραγωγής είναι υψηλό. Ανέρχεται, περίπου, στα 600 – 650 Ευρώ/στρέμμα (ανάλογα με την περιοχή) καθώς τα εφόδια που απαιτούνται για την εγκατάσταση (αγορά πατατόσπορου, λιπάσματα, άρδευση) είναι ακριβά. Παράδειγμα, όταν ένας Ευρωπαίος καλλιεργητής αγοράζει τον πατατόσπορο στα 50 λεπτά, οι Έλληνες παραγωγοί πληρώνουν πάνω από 1 ευρώ. Επιπρόσθετα, λειτουργεί μόνο ένα σποροπαραγωγικό κέντρο στη χώρα μας, στη Νάξο. Συνέπεια των παραπάνω; Ήδη από την αρχή της καλλιέργειας ο Έλληνας παραγωγός δεν είναι το ίδιο ανταγωνιστικός με αυτούς των άλλων χωρών. Οι αντίπαλοι διόλου ευκαταφρόνητοι αφού Γαλλία, Αίγυπτος και Κύπρος είναι από τις “υπερδυνάμεις” στην παραγωγή πατάτας.
Το φορολογικό περιβάλλον
Ακόμη, το ασταθές φορολογικό περιβάλλον, η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, η έλλειψη οργανωμένων ομάδων παραγωγών και τα φαινόμενα ελληνοποιήσεων του προϊόντος αποτελούν προβλήματα που ζητούν λύσεις. Οι ελληνοποιήσεις δεν είναι ένα σημερινό ζήτημα, πλήττει όμως και τους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Αποτέλεσμα, αρκετές φορές, να μην απορροφάται η εγχώρια παραγωγή των πρώτων και οι δεύτεροι να παραπλανούνται από επιτήδειους. Οι έμποροι πληρώνουν, συνήθως, με επιταγές μετά από μήνες από την προμήθεια. Ενώ η τιμή παραγωγού κυμαίνεται γύρω στα 20 λεπτά/kg για την εντός εποχής και 50 λεπτά/kg για την πρώϊμη, ο καταναλωτής αγοράζει 30 – 50 λεπτά/kg παραπάνω.
Εύλογο το ερώτημα … Αν, δηλαδή, συνυπολογίσουμε τις μεταβολές του καιρού που επηρεάζουν τις υπαίθριες καλλιέργειες από χρόνο σε χρόνο, η καλλιέργεια της πατάτας έχει προοπτικές για τη χώρα μας; Η απάντηση σίγουρα καταφατική. Πρώτα απ’ όλα, πρόκειται για ένα προϊόν με δυναμική. Είναι το πιο κοινό, ίσως, λαχανικό με πολύ υψηλή ετήσια κατά κεφαλή κατανάλωση. Επίσης, οι εκτάσεις της στο θερμοκήπιο αυξάνονται από χρόνο σε χρόνο είτε για λόγους προστασίας της υπαίθριας από ακραία καιρικά φαινόμενα είτε πρωίμισης της παραγωγής που προσφέρει εγυυημένο εισόδημα στον παραγωγό. Χρειάζεται μέριμνα, ωστόσο, από την πλευρά της πολιτείας για δημιουργία κατάλληλων ελεγκτικών μηχανισμών που θα μπορέσουν να περιορίσουν τις ελληνοποιήσεις και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη οργανωμένων σχημάτων παραγωγών. Αν μειωθεί το κόστος παραγωγής και προστατευθεί το προϊόν ώστε να αποκτήσει “ταυτότητα” και να διαχωρίζεται από το χύμα, τότε το μέλλον φαίνεται ευοίωνο.
Οφέλη από την κατανάλωση πατάτας
Πειρασμός οι τηγανητές πατάτες αλλά πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο, ειδικά τα chips του εμπορίου που έχουν αρκετές θερμίδες και ανεβάζουν και την αρτηριακή πίεση. Βραστές, σε σαλάτες, πουρέ, ψητές συνοδεία κρεάτων ή ψαριών όπως και αν προτιμάτε να τις φάτε θα προσλάβετε σίγουρα αρκετό άμυλο. Είναι, επίσης, καλή πηγή καλίου, βιταμίνης C και Β6. Ακόμη, περιέχουν μικρές ποσότητες θειαμίνης, νιασίνης αλλά και μετάλλων όπως το μαγνήσιο και το μαγγάνιο. Είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες που συμβάλλουν στο αίσθημα κορεσμού και ενισχύουν την εύρυθμη λειτουργία του εντέρου. Τέλος, είναι σημαντικό τρόφιμο για όσους έχουν δυσανεξία στη γλουτένη αφού αντικαθιστούν επάξια το ψωμί και τα ζυμαρικά.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
