Η Μελίνα Κριτσωτάκη μας παρουσιάζει το κολοκύθι. Και ως πρωταγωνιστής στο Halloween αλλά κυρίως στο τραπέζι και την καθημερινή μας διατροφή. Στο τέλος δε, υπάρχει και η έκπληξη. Μια καταπληκτική συνταγή για γλυκιά κολοκυθόπιτα.
Αγαπημένο λαχανικό καλοκαιρινών συνταγών. Τρώγονται, μάλιστα, τα άνθη αλλά και οι σπόροι του, ο γνωστός μας πασατέμπος. Σαν φυτό έχει ποικιλίες αλμυρές και γλυκές ενώ χρησιμοποιείται και για καλλωπιστικούς σκοπούς. Πρωταγωνιστεί στο Halloween αλλά και στο αγαπημένο παραμύθι των μικρών κοριτσιών, την Σταχτοπούτα. Ο λόγος; Μα για το κολοκύθι και τα είδη του (οικογένεια Cucurbitaceae).
Από πού προέρχεται το κολοκύθι;
Όλα τα είδη των κολοκυνθοειδών – γενικά – κατάγονται από την Αμερική, συγκεκριμένα από το βόρειο Μεξικό. Το όνομα κολοκύθα προέρχεται από την ελληνική λέξη για το “μεγάλο πεπόνι”, που είναι “pepon”, το οποίο στη γαλλική γλώσσα έγινε “Ponpon” και στα αγγλικά “Pumpion”. Ο Σαίξπηρ αναφέρεται στην “pumpion” στις “Εύθυμες κυράδες του Ουίνδσορ”. Οι Αμερικανοί άποικοι άλλαξαν το “pumpion” σε “pumpkin” και έκτοτε, με αυτή την ονομασία, η κολοκύθα εμφανίζεται σε διάφορους μύθους και παραδόσεις. Ορισμένες από τις ποικιλίες της έφτασαν στην Ευρώπη τον 15ο ή τον 16ο αιώνα και εικάζεται πως έγιναν γνωστές από Ασιάτες καλλιεργητές.
Πώς καλλιεργείται;
Το φυτό της κολοκυθιάς δεν έχει δυσκολίες σαν καλλιέργεια. Είναι μονοετές ή πολυετές. Απλώνεται στο έδαφος και γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλο χώρο στον κήπο. Προτιμά εδάφη καλής στράγγισης, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά με κατάλληλο pH μεταξύ 5 και 7. Σπέρνεται είτε απευθείας στο χωράφι είτε σε σπορείο (Μάρτιο μέχρι και Ιούνιο) και μεταφυτεύεται στην τελική του θέση ύστερα από μερικές ημέρες. Καθώς είναι φυτό καλοκαιρινής περιόδου, το χειμώνα αναπτύσσεται σε θερμοκήπια λόγω του ψύχους. Τα φυτά της κολοκυθιάς πρέπει να ποτίζονται συχνά, συνήθως στάγδην, ώστε το χώμα τους να διατηρείται υγρό. Χρειάζεται προσοχή με το νερό, όμως, γιατί υπερβολική ποσότητα ή διαβροχή των φύλλων προκαλεί διάφορες μυκητολογικές ασθένειες, όπως πχ. ωϊδιο και φουζάριο. Κύρια ασθένειά τους είναι ο περονόσπορος. Επίσης, προσβάλλονται από σοβαρούς εχθρούς με κυριότερους τον τετράνυχο και τον αλευρώδη. Αναφορικά με τη λίπανση, απαιτούν πλήρες λίπασμα (με άζωτο, φώσφορο και κάλιο) για καλύτερη βλαστική ανάπτυξη και ανθοφορία.
Η παραγωγή κολοκυθιών στην Ελλάδα είναι ελλειμματική και ανέρχεται σε, περίπου, 70.000 τόνους. Καλλιέργειες συναντώνται, κυρίως, σε Ηλεία, Μεσσηνία, Κρήτη και Αττική (περίπου 45.000 στρέμματα συνολικά). Τα κίνητρα για να ασχοληθεί κάποιος παραγωγός με αυτό το λαχανικό είναι οι καλές, επί το πλείστον, τιμές του (εξαρτώνται από την εποχή αλλά και το μέγεθος των φυτών) και η ζήτηση ελληνικών κηπευτικών από αγορές του εξωτερικού.
Το κόστος εγκατάστασης φυτείας είναι, περίπου, 300 – 400 Ευρώ/στρέμμα με απόδοση, περίπου, 2,5 με 3 τόνους/στρέμμα. Η συγκομιδή τους αρχίζει, συνήθως, 2 μήνες μετά τη φύτευση και μπορεί κάποιος να κόβει καρπούς κάθε 2 – 3 μέρες. Καλό είναι να αφήνονται, όμως, άνθη κάθε φορά στο φυτό για να μην μειώνεται η παραγωγή τους.
Ποικιλίες και Είδη κολοκυθιάς
Οι ποικιλίες κολοκυθιάς που καλλιεργούνται χωρίζονται σε δύο τύπους. Ο ένας είναι η θερινή, της οποίας οι καρποί έχουν μικρό μέγεθος και συγκομίζονται ανώριμοι όταν οι θερμοκρασίες είναι ακόμη υψηλές. Ο δεύτερος είναι η χειμερινή, της οποίας οι καρποί είναι μεγάλοι και συγκομίζονται όταν ο καιρός έχει αρχίσει να κρυώνει. Ακολούθως, αναφέρονται τα πιο γνωστά είδη της:
1) Κοινή (Cucurbita Pepo).
Δίνει τα “γνωστά” καλοκαιρινά κολοκυθάκια που κόβονται όσο είναι ακόμη μικρά ή όταν φτάσουν σε ένα συγκεκριμένο, επιθυμητό μέγεθος. Δεν διατηρούνται για πολύ καιρό. Μαγειρεύονται και οι ανθοί τους, συνήθως γεμιστοί με ρύζι.
2) Νεροκολοκύθα (Cucurbita Maxima).
Καρποί πολύ ογκώδεις, σφαιρικοί που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή γλυκών, σε διάφορες πίτες ή για διακοσμητικούς σκοπούς. Διατηρούνται από μερικούς μήνες έως και ένα χρόνο, ανάλογα την ποικιλία. Στις ΗΠΑ, χρησιμοποιούνται στη γιορτή του Halloween.
3) Γλυκιά κολοκύθα (Cucurbita Moschata).
Είναι εξαιρετική για διατήρηση και η σάρκα της είναι, συνήθως, πορτοκαλί χρώματος, γευστική και γλυκιά. Από αυτήν φτιάχνουν πίτες και κέικ, αφού συχνά ψήνεται ή βράζεται.
4) Φλασκιά ή Λαγηνοκολοκύνθη.
Έχει καρπούς χαρακτηριστικού σχήματος οι οποίοι όταν ξεραθούν βάφονται και χρησιμοποιούνται για διακοσμητικούς σκοπούς.
5) Cucurbita Argyrosperma.
Λιγότερο δημοφιλής από ότι τα παλιά χρόνια, με χρώμα (συνήθως) απαλό κίτρινο ή κρεμώδες, χονδροειδούς σχήματος και λιγότερο γλυκιά από τις maxima και moschatas. Μερικές καλλιεργούνται, κυρίως, για τους γευστικούς και μεγάλους σπόρους τους που κάνουν πολύ καλά σνακ.
Οφέλη και θρεπτικά στοιχεία
Τα “κοινά” κολοκυθάκια τρώγονται τηγανητά, ψητά, βραστά σε σαλάτες, ομελέτες αλλά γίνονται και χειμωνιάτικες, θρεπτικές σούπες καθώς και γλυκό του κουταλιού. Αποτελούν βασικό υλικό στο μπριάμ, στα γεμιστά και στους κολοκυθοκεφτέδες.
Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό και ελάχιστες θερμίδες. Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες που συμβάλλουν στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας και κάλιο που δρα ενάντια στην κατακράτηση των υγρών και ευνοεί τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Αποτελούν καλή πηγή βιταμίνης C και βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β6 και φυλλικό οξύ), Α και Ε. Επίσης, περιέχουν μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως φώσφορο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, ασβέστιο και μαγγάνιο.
Τέλος, εμφανίζουν αντιοξειδωτική δράση λόγω των καροτινοειδών τους, η συχνή κατανάλωση των οποίων προφυλάσσει τον οργανισμό καθώς μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων σχετικών με το οξειδωτικό στρες, όπως τα καρδιαγγειακά και ο σακχαρώδης διαβήτης.
Η κολοκυθόπιτα μπορεί να προέρχεται από τους αποίκους της Αμερικής, ωστόσο, είναι μία από τις πίτες που φτιάχνουν οι Θεσσαλιώτισσες νοικοκυρές από τα μέσα του Αυγούστου και μετά (όταν συγκομίζονται οι κίτρινες κολοκύθες). Δεν θα μπορούσε, λοιπόν, να μην έχουμε μια συνταγή για γλυκιά κολοκυθόπιτα, έτσι για επίλογο.
Συνταγή Γλυκιά Κολοκυθόπιτα
Για τη γέμιση
2 – 3 κιλά κίτρινη κολοκύθα
1 φλιτζάνι τσαγιού ρύζι γλασέ
2 φλυτζάνια κρυσταλλική ζάχαρη
¼ κ.γ. γαρίφαλο σε σκόνη
1 κ.σ. κανέλα σε σκόνη
½ φλιτζάνι τσαγιού καρύδια
Για τη σύνθεση
450 γρ. φύλλο κρούστας για γλυκά
λάδι
κανέλα
άχνη ζάχαρη
καρύδια
Για το σερβίρισμα
άχνη ζάχαρη
κανέλα σε σκόνη
Εκτέλεση
Τρίβουμε από την προηγούμενη μέρα την κίτρινη κολοκύθα στον τρίφτη, από το χοντρό μέρος του, και την αφήνουμε στο ψυγείο μέσα στο τρυπητό όλο το βράδυ για να βγάλει τα υγρά της. Το πρωί την στύβουμε με μια πετσέτα και την ανακατεύουμε με όλα τα υπόλοιπα υλικά της γέμισης. Το ρύζι της γέμισης το έχουμε, ήδη, βράσει για 5 – 10 λεπτά προτού το ανακατέψουμε με την κολοκύθα. Κατόπιν, παίρνουμε ένα ταψί (κατά προτίμηση χαμηλό σε ύψος), το λεγόμενο σινί.
Ξεκινάμε στρώνοντας 4 – 5 φύλλα κρούστας τα οποία και λαδώνουμε λίγο για να μην μας κολλήσουν και ρίχνουμε στη συνέχεια λίγο από το μείγμα της σύνθεσης από κανέλα – ζάχαρη και καρυδόψιχα. Στη συνέχεια ρίχνουμε λίγη από τη γέμιση που έχουμε φτιάξει με την κολοκύθα και συνεχίζουμε εναλλάξ φύλλο – γέμιση μέχρι να τελειώσει η γέμιση. Τέλος, στρώνουμε 2 φύλλα κρούστας από πάνω, την χαράζουμε και την ψήνουμε στις αντιστάσεις στους 180ο για περίπου 60 λεπτά.
Αφού ψηθεί, την αφήνουμε να κρυώσει και την πασπαλίζουμε, μετά, με κανέλα και ζάχαρη άχνη.
TIP!
Αν θέλουμε μπορούμε να φτιάξουμε και ατομικές στριφτές κολοκυθόπιτες και να ρίξουμε στη γέμιση και λίγες σταφίδες μαύρες ή ξανθές αφού τις έχουμε μουλιάσει σε λίγο κονιάκ.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
