Το 1989 που στιγματίστηκε στην ιστορία ως «βρώμικο 89», λίγοι πιστεύαμε ότι το ΠΑΣΟΚ θα αντέξει απέναντι στην σκληρή, και εν πολλοίς ανήθικη επίθεση, που δεχόταν από Αριστερά και Δεξιά, από τα δύο εχθρικά μεταξύ τους στρατόπεδα, που τα χώριζε μίσος, εκτελέσεις, βασανιστήρια, αίμα, θάνατος…
Ηταν τότε που οι δύο παρατάξεις πίστεψαν ότι θα διαμοιράσουν τα ιμάτια του διασυρόμενου κινήματος του ριζοσπαστικοποιημένου μικροαστισμού, με τον λαϊκιστή αλλά μαγνητικό ηγέτη του συρόμενο στα ειδικά δικαστήρια.
Θεωρούσαν το ΠΑΣΟΚ ένα κόμμα- έκτρωμα που παρεισέφρησε και αναδιέταξε την καθορισμένη ιστορική διανομή τη εκλογικής πελατείας. Οσοι τα παρακολούθησαν εκ του σύνεγγυς θυμούνται την σοκαριστική για τον ρατσισμό και την ανιστορικότητά της δήλωση του Διονύση Σαββόπουλου «Να φύγουν οι γύφτοι του ΠΑΣΟΚ και να μείνουν οι δυο νοικοκυραίοι, Αριστερά και Δεξιά, να κυβερνήσουν τον τόπο» (ήταν τότε που έγραψε και τον στίχο «των προγόνων τους θύτες, για αμνηστία οι αλήτες, τώρα διοικητές»).
Είχα γράψει τότε, πριν τις εκλογές, στις οποίες αναμενόταν η κονιορτοποίησή του, ότι το ΠΑΣΟΚ δεν είναι φτερό στον άνεμο να εξαφανισθεί. Εχει ρίζες στην ελληνική κοινωνία, έχει απαρχές που εντοπίζονται στον Παπαναστασίου και τον Βενιζέλο (ειδικά για την Κρήτη). Πολιτικά αποτελείται από τις γενιές του 114 και του Ανένδοτου, της Εθνικής Αντίστασης, καθώς και την γενιά του αντιχουντικού Αγώνα – πολλά στελέχη του είχαν πρωταγωνιστήσει σε αυτόν (τον καιρό που η τότε ΚΝΕ, διά του παράνομου υπ. Αρ. 8 φύλου της Πανσπουδαστικής είχε χαρακτηρίσει το Πολυτεχνείο ως έργο 400 προβοκατόρων…)
Το ΠΑΣΟΚ τότε άντεξε πέραν πάσης προσδοκίας, ο άρρωστος Αντρέας επανήλθε τροπαιούχος, η «θεσμικότητα» της εκπροσώπησης των κομμάτων αποκαταστάθηκε με την επανεκλογή του και η ζωή τράβηξε την …κατηφόρα με επιδοτήσεις και με δανεικά.
Ώσπου ήρθε το μνημόνιο. Ο πρίγκηψ γιος του ιδρυτή, διέπραξε την μέγιστον ύβριν: Έβαλε τη χώρα στο ΔΝΤ. Για την κουλτούρα του παραδοσιακού ΠΑΣΟΚ το ΔΝΤ, και σωστά, ήταν ο νεοφιλελεύθερος Σατανάς προσωποποιημένος. Μνήμες Λατινικής Αμερικής άρχισαν να διατρέχουν τις συζητήσεις. Τα παραδοσιακά στελέχη βρέθηκαν σε καθεστώς σοκ, ωστόσο δεν είχαν αναλυτικά εργαλεία και χρόνο να το αντιμετωπίσουν και να προτείνουν εναλλακτικές λύσεις.
Η ταχύρυθμη ψήφιση του μνημονίου, με τακτικές «δόγματος σοκ», οι εκ του μνημονίου νόμοι υπό την πίεση της μη χρεοκοπίας, «να σώσουμε την πατρίδα» που λάνσαρε ο Γιώργος, επέτειναν τη σύγχυση. Ο κόσμος το ΠΑΣΟΚ, ο απλός κόσμος, οι αγρότες των μικρών κλήρων που δεν είχαν μάθει στις επιδοτήσεις, οι μικροϋπάλληλοι, οι εργάτες, και φυσικά οι δημόσιοι υπάλληλοι όπως και αυτοί, οι καλομαθημένοι, των ΔΕΚΟ, βρέθηκαν σε κρίση πολιτικής ταυτότητας. Η ραχοκοκαλιά του ΠΑΣΟΚ θρυμματιζόταν. Το κόμμα κατέρρεε, άρχισε να έχει κρίση εκπροσώπησης και εμπιστοσύνης. Υπήρχε φυσικά και άλλος κόσμος, του ΠΑΣΟΚ και αυτός: Οι νεογιάπηδες που προσκολλήθηκαν στην διακυβέρνηση Σημίτη και οι οποίοι έβλεπαν το μνημόνιο ως τον μονόδρομο που θα διατηρήσει την χώρα όρθια εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου.
Ωστόσο χθες δεν πήγαν αυτοί τις κάλπες. Ήμουν στα κεντρικά του ΠΑΣΟΚ για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, όπου είχαν στηθεί δύο κάλπες, και έβλεπα αυτό που λέμε «λαϊκό κόσμο» να έρχεται να ψηφίσει. Γεροντάκια με σκαμμένο πρόσωπο και φτωχικά ρούχα, ηλικιωμένες με μπαστούνι, αλλά και νέοι για τους οποίους θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ανταποδίδουν μια πρόσληψη στο Δημόσιο (ως υπόθεση εργασίας αυτό).
Προσωπικά μου τηλεφωνήματα στην επαρχία από τις 12 το μεσημέρι, μου γνωστοποιούσαν με έκπληξη περί απρόσμενης συμμετοχής. Παράλληλα στελέχη που έρχονταν από συνοικίες της Αθήνα, δήλωναν εντυπωσιασμένα. Η προσωπική μου εξήγηση (που μπορεί να είναι λανθασμένη) είναι ότι ένας κόσμος που ήταν στριμωγμένος στη γωνία, που είναι πατροπαράδοτα δοσμένος σε αυτό που θεωρεί «Δημοκρατική Παράταξη», ένας κόσμος που ζοριζόταν κα αμυνόταν σιωπηλά από την επιθετικότητα και τους προπηλακισμούς, από τις ρήσεις περί «λιγότερων ελλήνων», από τις κατηγορίες περί προδοτών, βρήκε την ευκαιρία να απαντήσει, δια της συμμετοχής, στην εκλογική διαδικασία. Μοιάζει σαν η άκρα επιθετικότητα κάποιων πλευρών να πλήγωσε τον κορμό του λαϊκού ΠΑΣΟΚ και δια της συμμετοχής του να θέλησε να διαμηνύσει ότι «το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ» κα ότι ελπίζει στην ανάταξή του.
Υπάρχουν έντονες περιρρέουσες αμφισβητήσεις για τα ποσοστά που έλαβε ο Βενιζέλος και τους αριθμούς των ψηφισάντων. Δεν θα πάρω θέση γιατί δεν μπορώ να τα διασταυρώσω. Υπάρχει βέβαια η λογική εξήγηση ότι αφού οι εκλογές δεν ήταν υποχρεωτικές, κάποιος που ένιωθε ξένος στην διαδικασία δεν θα προσερχόταν. Οσοι προσήλθαν το έκαναν για να ψηφίσουν. Πάντως ακόμα και τα λευκά και τα άκυρα ήταν ΠΑΣΟΚ, στη λογική «εγώ είμαι ΠΑΣΟΚ αλλά δεν θέλω Βενιζέλο».
Ωστόσο το μεγάλο γεγονός της συμμετοχής στην διαδικασία είναι αναμφισβήτητο. Αυτό είναι που πρέπει να κρατηθεί από τις χθεσινές εκλογές, άσχετα από αριθμούς. Υπάρχει ένας κόσμος εκεί έξω, με ιστορική μνήμη και πολιτική φόρτιση, πληγωμένος, ανήμπορος, φτωχοποιημένος, σαστισμένος, απογοητευμένος, που εξακολουθεί να προσδοκά, να ελπίζει. Είναι δεδομένο ότι αυτός ο κόσμος θα πληγωθεί περισσότερο καθώς θα συνεχίζεται η πολιτική του μνημονίου. Ωστόσο ο μόνος σίγουρος τρόπος να συσπειρωθεί στο κόμμα του, είναι να συνεχισθεί η επιθετικότητα που υφίσταται από τα κάθε είδους κόμματα, κομματίδια, ομάδες, γκρουπούσκουλα, τα οποία του επιτίθενται ασυστόλως, και τα οποία έχουν την λύση των προβλημάτων στο τσεπάκι τους, με την σιγουριά της εξ αποκαλύψεως αριστερής επιφοιτήσεως. Και όσο θα συνεχίζουν έτσι δεν θα πρέπει να εκπλήσσονται με τις ψήφους που θα παίρνει το ΠΑΣΟΚ…
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
