Τα τρία χρόνια του μνημονίου, προκάλεσαν όπως είναι σύνηθες στη χώρα μας εκ διαμέτρου αντίθετες αναλύσεις ως προς τα αποτελέσματά του. Οι μεν διογκώνοντας τις καταστροφές που έχουν προκληθεί στην κοινωνία και την οικονομία, οι δε καλλιεργώντας υπερβολικές προσδοκίες σύντομης εξόδου από την κρίση.
Προφανώς κανένας δε διαφωνεί ότι η Ελλάδα του μνημονίου είναι μια εντελώς διαφορετική χώρα από εκείνη που ζήσαμε κατά τη μεταπολίτευση. Όπως κανένας δεν αμφισβητεί ότι η βίαιη εφαρμογή της δημοσιονομικής προσαρμογής που επέβαλαν οι δανειστές δεν έχει επιφέρει τρομακτικές ανατροπές στη ζωή εκατομμυρίων συμπατριωτών μας, κυρίως των οικονομικά ασθενέστερων.
Το ερώτημα ωστόσο που κάποιοι δεν θέλουν ή δεν μπορούν να απαντήσουν, είναι πως φτάσαμε ως εδώ. Τι προηγήθηκε ώστε η χώρα να αναγκαστεί να προσφύγει στους μηχανισμούς στήριξης και στα μνημόνια. Ποιοι δεν φρόντισαν εγκαίρως να αλλάξουν ρότα στο καράβι και να μην προσαράξει στα βράχια, όπως τελικά και έγινε.
Φυσικά φταίνε πάρα πολλά, τα οποία συσσωρεύτηκαν το 2009, ώστε να αποτελέσουν το εκρηκτικό μείγμα της κρίσης χρέους που εξελίχθηκε σε κρίση δανεισμού. Βέβαια το χρέος έχει προϊστορία, και πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι η διόγκωσή του άρχισε από την εποχή του Α. Παπανδρέου, ο οποίος πάντως και όταν ακόμη ήταν στο 1/6 του σημερινού είχε δηλώσει πως «ή θα αφανίσουμε το χρέος, ή θα μας αφανίσει». Το καθοριστικό πάντως σημείο σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές που άρχισε η κατάσταση να ξεφεύγει ήταν όταν στις αρχές του νέου αιώνα η χώρα ετοιμαζόταν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες με τις απευθείας αναθέσεις έργων, υπό την πίεση του χρόνου…
Μια κατάσταση σπατάλης και νιρβάνας που συνεχίστηκε και μετά τους Ολυμπιακούς με αποτέλεσμα την πενταετία που προηγήθηκε του μνημονίου, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του κράτους να διπλασιαστεί το έλλειμμα αλλά και οι δημόσιες δαπάνες. Είναι χαρακτηριστικό πως τον τελευταίο χρόνο πριν την προσφυγή της Ελλάδας στην τρόικα, ο προϋπολογισμός χρειάστηκε κοντά στα τριάντα δισεκατομμύρια ευρώ δανεικά για να κλείσει.
Για να αναλυθεί λοιπόν επαρκώς το εθνικό ερώτημα πως φτάσαμε ως εδώ, πρέπει να πιάσουμε το νήμα των λαθών και των παραλείψεων από την αρχή, γιατί μόνο έτσι δεν θα ξαναγίνουν τα ίδια λάθη. Και δεν μπορεί να αντέξει με πειστικό τρόπο το αφήγημα που προσπαθούν να επιβάλλουν κάποιοι το τελευταίο διάστημα πως για όλα φταίει η διεθνής συνωμοσία εις βάρος της χώρας, ή εκείνοι που παρέλαβαν την πυροδοτημένη βόμβα, και είχαν την αυτοκτονική αφέλεια, να αναλάβουν μόνοι τους την ευθύνη να σκάσει στα χέρια τους.