Μέσα από τις καινούριες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας, με αποδοτικότητα που ολοένα και βελτιώνεται και μηδενικές εκπομπές ρύπων, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κοντά σε μια πράσινη επανάσταση που θα μπορούσε να έχει σημαντικά αποτελέσματα στην αγορά εργασίας. Αλλά θα υπάρξουν επίσης ηττημένοι: οι παλαιές, ρυπογόνες βιομηχανίες.
«Εάν δεν προγραμματίσουμε μια μεσοπρόθεσμη στρατηγική απασχόλησης οι αντιδράσεις θα είναι αρνητικές. Θα μπορούσε να είναι δύσκολο να τις διαχειριστούμε κοινωνικά. Για αυτόν τον λόγο πρέπει να διαχειριστούμε το εργατικό δυναμικό λαμβάνοντας το μέλλον υπόψη και η κατάλληλη επανεκπαίδευση θα είναι ένα απαραίτητη. Θα πρέπει να προγραμματίσουμε τις διαφορετικές φάσεις που απαιτούνται για να μετασχηματίσουν τη ροή της δουλειάς.»
Μια πόλη που χτυπήθηκε σκληρά με τη βιομηχανική αναδιάρθρωση ήταν Ollerton κοντά στο Νόττιγχαμ στην κεντρική Αγγλία. Έως το 1994, 600 εργαζόμενοι απασχολήθηκαν στο τοπικό ορυχείο. Κατόπιν εν μια νυκτί όλοι οι ανθρακωρύχοι μπήκαν στην ανεργία. Ο πρώην ανθρακωρύχος Stan Crawford σήμερα εργάζεται για το Ενεργειακό Χωριό του Sherwood. Έζησε όμως τη διάλυση της εξορυκτικής βιομηχανίας στο ίδιο του το σπίτι κι όπως ανακαλεί στη μνήμη του:
«Το κλείσιμο του ανθρακωρυχείου ήταν καταστρεπτικό για οποιαδήποτε κοινότητα μεταλλείων που ήταν η κύρια βιομηχανία για το εργατικό δυναμικό. Και ιδιαίτερα στην περίπτωση του Ollerton, δεν υπήρξε κανένας οιωνός κανένας προπομπός για αυτό. Ήταν καταστρεπτικό και πολλές κοινότητες μεταλλείων γονάτισαν και δεν συνήλθαν ποτέ.»
Οι ανθρακωρύχοι αυτής της πόλης όμως ενώθηκαν στην αναζήτηση μιας ριζικής λύσης. Σε μία εποχή που ακόμα η πράσινη οικονομία ήταν στα σπάργανα, αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη ως εργαλείο αναγέννησης.
Ο Stan Crawford δε μασά τα λόγια του και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, όταν οι άνθρωποι αυτοί κινδύνεψαν να θεωρηθούν περίπου… γραφικοί!
«Η κοινότητα αισθάνθηκε πραγματικά ότι εάν δεν θα μπορούσαμε να έχουμε το ορυχείο, δεν θέλαμε τη ρύπανση» μας λέει. «Δεν θέλαμε να είμαστε μια βρώμικη πόλη. Και αρχίσαμε λέγοντας ‘καλά εάν δε μπορούμε να έχουμε το ορυχείο, ας είναι καθαρό’. Και το σκεπτικό προχώρησε στο ‘καλά εάν καθαρό τότε θα μπορούσε να είναι πράσινος’. Και προχωρήσαμε σε αυτό το ύφος. Πολλοί άνθρωποι σκέφτηκαν ότι ήμαστε ηλίθιοι. Πολλοί σκέφτηκαν ‘γιατί μιλάτε για τη ενεργειακή αποδοτικότητα και την ικανότητα ανανέωσης. Απλώς κάψτε άνθρακα!»
Με τη βοήθεια των περιφερειακών κεφαλαίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η περιοχή των ανθρακωρυχείων τώρα έχει αναδομηθεί εντελώς, οι σωροί σκουριάς έχουν μετατραπεί σε φυσιολατρικά μονοπάτια. Η πράσινη μετάβαση έχει αποδώσει για το Ollerton. 1200 θέσεις εργασίας έχουν δημιουργηθεί ήδη στην περιοχή του πάλαι ποτέ ορυχείου – αριθμός διπλάσιος από όσες χάθηκαν στη δεκαετία του ’90 – και προγραμματίζονται ακόμη 2000 θέσεις. Η πόλη τώρα έχει μια πιο βιώσιμη οικονομία, βασισμένη σε διαφοροποιημένες βιομηχανίες όπως τον τουρισμό, τις υπηρεσίες ελεύθερου χρόνου, και τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες. Κάποιοι από τους εργαζομένους είναι παλιοί ανθρακωρύχοι που έχουν επανεκπαιδευθεί για τη νέα εποχή υπηρεσιών.
Άλλη μια από τις επιχειρήσεις που έχουν εγκατασταθεί στο ενεργειακό χωριό Sherwood, είναι η Ground Source Solutions: απασχολεί 35 τοπικούς εργαζομένους και 750 παγκοσμίως, εγκαθιστά συστήματα αντλιών γεωθερμίας που εξάγουν τη καθαρή ενέργεια από τη γη για τη θέρμανση κτηρίων. Ο ιθύνων νους της Ground Source Solutions, Richard Skinner περιγράφει την ιδέα πίσω από τη δουλειά του:
«Θέλουμε να λέμε ότι με έναν τρόπο βοηθήσαμε να δημιουργηθεί ένας πλήρης κύκλος σε αυτήν την περιοχή. Αρχικά η περιοχή ήταν ένα ανθρακωρυχείο και ο λόγος για αυτήν που βρισκόταν εδώ ήταν για να εξαχθεί άνθρακας και να πάρουμε ενέργεια από τη γη. Και από πολλές απόψεις έχουμε κάνει έναν πλήρη κύκλο. Έχουμε φέρει εδώ μια βιομηχανία που εξάγει πάλι ενέργεια από τη γη, έτσι είμαστε σε μια συνέργεια με την περιοχή.»
Η γεωθερμία, χρησιμοποιείται σήμερα και στα θερμοκήπια, δίνοντας –πολλές φορές σε συνδυασμό και με φωτοβολταϊκά συστήματα- την απαραίτητη θέρμανση στις καλλιέργειες. Πιο συχνά, τοποθετούνται σωληνώσεις στο δάπεδο των θερμοκηπίων, όπου κυκλοφορεί νερό που έχει θερμανθεί από τη γεωθερμική ενέργεια.
Το ενεργειακό χωριό Sherwood στην Αγγλία θεωρείται τώρα πρότυπο για τις κοινότητες που κάνουν τη μετάβαση από τις παλαιές, ρυπογόνες βιομηχανίες σε νέες, πιο πράσινες. 15 χρόνια μετά το κλείσιμο του ορυχείου, ο Crawford έχει κάθε λόγο να βλέπει την αναζωογονημένη κοινότητά του με υπερηφάνεια.
«Είμαι πραγματικά υπερήφανος» εκμυστηρεύεται «που υπήρξα ένα μικρό μέρος στο να μείνει αυτή η πόλη ζωντανή και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ήμουν στην εξορυκτική βιομηχανία και ήταν απογοητευτικό να τη βλέπω να καταρρέει. Πρέπει να προχωρήσουμε, οι άνθρωποι πρέπει να το κάνουν αυτό. Και ως κοινότητα έχουμε αποφασίσει να το κάνουμε και να αγκαλιάσουμε τα πράσινα περιβαλλοντολογικά θέματα και τη βιώσιμη ανάπτυξη.»
Ο τομέας των κατασκευών έχει ίσως τη μεγαλύτερη δυνατότητα για τη δημιουργία νέων θέσεων, βοηθώντας στη μείωση του ενεργειακού κόστους και των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Η βρετανική κυβέρνηση υπολογίζει ότι 400.000 νέες θέσεις θα μπορούσαν να δημιουργηθούν στον περιβαλλοντικό τομέα στα ερχόμενα χρόνια.
Τι γίνεται στη χώρα μας; Ίσως περισσότερα από όσα έχουμε υπόψη μας. Στην κοινότητα της Ανάβρας στο Νομό Μαγνησίας, λειτουργεί εδώ και λίγο περισσότερο από 2 χρόνια ένα αιολικό πάρκο. Το όφελος είναι πολλαπλό: η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται προέρχεται από τη ροή των ανέμων είναι απόλυτα φιλική προς το περιβάλλον και ταυτόχρονα η ισπανική εταιρεία που έχει την κυριότητα της μονάδας, προσφέρει ετήσια αποζημίωση στην κοινότητα. Οι κάτοικοι είναι κτηνοτρόφοι στην πλειοψηφία τους και βλέπουν την αποζημίωση αυτή να προστίθεται στις ενισχύσεις τους, για την κτηνοτροφία σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Το αποτέλεσμα, μια οικονομικά αυτάρκης κοινότητα που αυξάνεται σε πληθυσμό και έχει -εν μέρει- να ευχαριστεί για αυτό και το αιολικό πάρκο.
Γι αυτό, για το πόσο ρεαλιστική είναι η πράσινη οικονομία και ανάπτυξη, ρωτήστε καλύτερα αυτούς τους συμπολίτες μας που τόλμησαν να πιστέψουν στην ανανεώσιμη ενέργεια. Σίγουρα θα σας απαντήσουν ότι δεν είναι ζήτημα μόνο για τους εναλλακτικούς αυτού του κόσμου και πως μπορούν να δώσουν την απάντηση στην οικονομική κρίση, στις απειλές απέναντι στο κλίμα.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
