Ζούμε ιστορικές στιγμές στην παγκόσμια Οικονομία. Ο δείκτης του αμερικανικού χρηματιστηρίου στην Wall Street, ο περίφημος Dow Jones, ξεπερνάει το ένα ρεκορ μετά το άλλο. Το αμερικάνικο χρηματιστήριο έφθασε τις 25.000 μονάδες (5/1/2018) και βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της ιστορίας του. Παντού στα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία κυκλοφορεί η ίδια αιτιολογία. Ισχυρή ώθηση από τα στοιχεία της αγοράς εργασίας στον ιδιωτικό τομέα στις ΗΠΑ. Καθώς και από τις ενδείξεις για ισχυρή ανάπτυξη στις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη.
ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΊΑ ΑΝΟΔΟΣ ΣΤΗ WALL STREET
Αλλά ας αφήσουμε τον πλανήτη Γη και ας δούμε τι σημαίνει “στοιχεία από την αγορά εργασίας στις ΗΠΑ”. Ανακοινώθηκε ότι οι νέες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα σημείωσαν “άλμα” κατά 250.000 τον Δεκέμβριο. Αυτό συνέβη λόγω του ότι η ισχυρή εορταστική περίοδος οδήγησε τις αμερικανικές επιχειρήσεις να κάνουν περισσότερες προσλήψεις. Γιατί όμως αυτό έδωσε μεγάλη άνοδο στην Wall Street; Αυτό το νούμερο ξεπέρασε τις εκτιμήσεις των αναλυτών που μιλούσαν για 190.000 θέσεις.
Μάλιστα ο Δεκέμβριος είναι ο καλύτερος μήνας από τον περασμένο Μάρτιο και ο ιδιωτικός τομέας πρόσθεσε 2,54 εκατ. θέσεις εργασίας στο 2017. Μέχρι εδώ όλα καλά και φυσιολογικά. Δείτε όμως και ένα δεύτερο κυβερνητικό ανακοινωθέν (Υπουργείο Εργασίας) που δεν “πτόησε” τον δείκτη Dow Jones. Αυξήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα ο αριθμός των Αμερικανών που υπέβαλαν αίτηση για παροχή επιδόματος ανεργίας κατά 3.000 – στο εποχιακά προσαρμοσμένο μέγεθος των 250.000 – για την εβδομάδα που ολοκληρώθηκε στις 30 Δεκεμβρίου.
ΠΟΣΟ ΒΙΩΣΙΜΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ;
Οι ΗΠΑ έχουν ανεργία 4%. Μέγεθος εκπληκτικό για τα παγκόσμια δεδομένα που φυσικά δείχνει ισχυρή παραγωγικότητα. Άρα δείχνει υψηλά προσδοκώμενα κέρδη για τις εταιρείες. Οπότε ένας κλασικός αναλυτής θα έλεγε καλώς ανεβαίνει το χρηματιστήριο. Μήπως όμως υπάρχουν και άλλα στοιχεία που θέλουν ψάξιμο για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε αν είναι τελικά βιώσιμο το σκηνικό που ζούμε;
Διαβάζω λοιπόν τον νομπελίστα (2015) καθηγητή A.Deaton. Με άρθρο του στο Project Syndicate αυτού του μήνα υπό τον τίτλο “Πως δουλεύει η ανισότητα” μας ενημερώνει ότι οι μέσοι μισθοί έχουν παραμείνει στάσιμοι τα τελευταία 50 χρόνια στις ΗΠΑ. Και φυσικά με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουν στην αύξηση των ανισοτήτων.
Εννοείται ότι πριν 50 χρόνια το αμερικανικό χρηματιστήριο, στις 900 μονάδες τότε, δεν μπορούσε να “προβλέψει” κάτι τέτοιο. Λογικό, αφού μόνο κέρδη εταιρειών προεξοφλούν οι τιμές των μετοχών – ποτέ την αξία του μισθού. Αλλά αυτό συμβαίνει και τώρα. Ουδόλως συγκινείται η μεγάλη αγορά της υφηλίου (αυτό είναι η Wall Street) από το γεγονός ότι ο ελάχιστος ομοσπονδιακός μισθός στις ΗΠΑ παραμένει στα 7,25$ την ώρα. Και δεν έχει αυξηθεί από τον Ιούλιο του 2009. Ξέρετε που ήταν ο δείκτης Dow Jones τότε; Στις 9,000 μονάδες. Δηλαδή έχει αυξηθεί σχεδόν 3 φορές.
Το ημερομίσθιο όμως, αυτό το μικρό “μυστικό” πίσω από τα προσδοκώμενα κέρδη και την αύξηση της παραγωγικότητας, αυτή η κρυφή δύναμη της αμερικανικής αλλά και κάθε άλλης οικονομικής ηγεμονίας, παραμένει στα ίδια επίπεδα επί οκτώ χρόνια. Διατηρώντας με αυτό τον τρόπο την 50ετή τάση στασιμότητας του μέσου μισθού.
ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΜΟΙΒΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ ΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ
Δεν μπαίνω στην λογική των χρηματιστηριακών αναλυτών, σχετικά με τις κεφαλαιοποιήσεις και τους αριθμοδείκτες των εταιρειών που διαπραγματεύονται στην Wall Street. Δεν έχω σκοπό να εξετάσω αν πρόκειται για φούσκα αυτό που συμβαίνει με τον Dow Jones.
Είναι τέτοιος ο συντοπισμός, η συγχρονικότητα και οι συναλλαγές υψηλής ταχύτητας, που μάλλον είναι αφελής όποιος μπερδέψει την θεμελιώδη ανάλυση μέσα στην παράνοια της υπερπραγματικότητας του αλγοριθμικού σύμπαντος, της υπερμόχλευσης σε συμβόλαια, δικαιώματα και πάσης φύσεως παράγωγα.
Άλλο πράγμα εξετάζω σαν Οικονομολόγος.
Εξετάζω το χάσμα μεταξύ αμοιβών εργασίας και προεξόφλησης εταιρικών μερισμάτων. Καθώς και την μεγάλη διαφορά μεταξύ εργατικού κόστους και επιχειρηματικού κέρδους.
Διαβάζω για παράδειγμα στην ελληνική έκδοση του Fortune ότι κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2017, οι 24 από τις μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες συγκέντρωσαν αποθεματικά άνω των 1,1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Με κέρδη ρεκόρ φυσικά στους ισολογισμούς τους. Οι μισθοί φυσικά δεν αναφέρεται πουθενά αν αυξήθηκαν (και πόσο) για τους εργαζόμενους σε αυτές τις εταιρείες.
“ΚΡΥΜΜΕΝΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ” ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΡΑΜΠ
Όλα όμως έχουν την εξήγηση τους και θα σας πω γιατί. Όπως μας ενημερώνει ο καθηγητής P. De Grauwe στο Social Europe, και αναδημοσιεύεται στην Εφημερίδα των Συντακτών (5/1/2018), η εταιρεία Facebook έχει 400 δισ. $ κεφαλαιοποίηση απασχολώντας 21,000 υπαλλήλους και η αλυσίδα πολυκαταστημάτων Wal -Mart έχει την μισή κεφαλαιοποίηση αλλά εργάζονται 2,1 εκατομμύρια υπάλληλοι σε αυτήν! Δηλαδή το Facebook έχει το 1% των εργαζομένων της Wal- Mart και κοστίζει σαν εταιρεία τα διπλά. Πώς γίνεται αυτό; Μα, αφού “πουλάει” πληροφορία και τα data όλων ημών που είμαστε χρήστες του. Φυσικά χωρίς οριακό κόστος (βλ. το εξαιρετικό βιβλίο του J.Rifkin, Η Κοινωνία του μηδενικού οριακού κόστους).
Τέτοιου είδους “κρυμμένες πραγματικότητες” και ισχυρές ανισορροπίες που μακροπρόθεσμα δεν ευνοούν πάντα τον μισθό, κρύβονται πίσω από τα τρέχοντα χρηματιστηριακά δεδομένα. Μπορεί η οικονομική πολιτική Τραμπ να μοιάζει ότι δίνει ώθηση στην Οικονομία των ΗΠΑ και να σηκώνει τον Dow Jones, και τα κέρδη εταιρειών και χρηματιστών.
Όμως μένει να δούμε πώς θα ακολουθήσει η πραγματική Οικονομία, ειδικά αν προκύψει γεωπολιτική αστάθεια. Τα επιχειρηματικά δεδομένα, η χαμηλή ανεργία, τα ισχυρά θεμελιώδη μεγέθη και οι τεχνικές αναλύσεις στις οθόνες των χρηματιστηριακών γραφείων σε όλη την γή, δείχνουν να συμφωνούν με αυτό που συμβαίνει στην Ν.Υόρκη.
Και φυσικά παρασύρει τα χρηματιστήρια και άλλων χωρών. Αυτό που δεν φαίνεται στις οθόνες του “χάρτινου πλούτου'”, είναι το γεγονός ότι αυτά τα δεδομένα δεν τα ακολουθεί το πλέον αξιόπιστο εργαλείο για την μακροχρόνια ευημερία των πολλών: ο μισθός.
Διαβάστε το προηγούμενο άρθρο του Ηλ. Καραβόλια στο new deal
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
