Ο Ηλίας Καραβόλιας εξηγεί πως δεν είναι “νεοφιλελευθερισμός” αυτό που συμβαίνει στη χώρα και στον τρόπο που οι θεσμοί διαχειρίστηκαν την ελληνική κρίση. Είναι μια από τις δομικές αντινομίες που πρέπει να λύσει ο καπιταλισμός. Διότι πουθενά κανένα manual “νεοφιλελευθερισμού” δεν επιτρέπει διάσωση κεντρικών τραπεζών και εθνικών πρωταθλητών από κράτη.
Αλήθεια, τώρα που θεωρητικά έληξε ο μνημονιακός δανεισμός μας πώς θα καταγράψει ο ιστορικός του μέλλοντος την συστημική διαχείριση – από τους “θεσμούς” – της ελληνικής κρίσης; Πώς θα διδαχθεί άραγε στις οικονομικές σχολές και στα πανεπιστήμια το ελληνικό ζήτημα; Ως κρίση δημοσιονομική και μόνο;
Τα λέω αυτά με αφορμή την δήλωση του πρωθυπουργού στο ευρωκοινοβούλιο πρόσφατα. Εκεί, μεταξύ άλλων, ο κ. Τσίπρας μίλησε για “..την αποτυχία της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης της κρίσης από τους τεχνοκρατικούς θεσμούς…” Είναι τόσο απλά τα πράγματα, ώστε όλα να τα ρίχνουμε στον βολικό εχθρό που λέγεται “νεοφιλελευθερισμός”;
Ας ξεκινήσουμε από ένα δεδομένο. Η κρίση στην Ελλάδα αφορούσε το διεθνές οικονομικό σύστημα και συνεπώς ήταν παγκόσμια η διαχείριση της. Αλλά πρέπει εδώ να δούμε αν όντως ήταν νεοφιλελεύθερη η διαχείριση της.
Νεοφιλελευθερισμός και κοινωνικοποίηση ζημιών
Όπως σωστά γράφει ο συντάκτης του Sarajevo Magazine στις 12/9 :
“Η παγκόσμια διαχείριση της κρίσης δεν ήταν «νεοφιλελεύθερη», έτσι απλά. Κανένα manual του νεοφιλελευθερισμού δεν προβλέπει (ούτε επιτρέπει) τον ρόλο που έπαιξαν τα κράτη και οι κεντρικές τράπεζες στη «διάσωση» τόσο των «συστημικών τραπεζών» όσο και των επιχειρήσεων / «εθνικών πρωταθλητών»! Τα bail out δεν ανήκουν στη νεοφιλελεύθερη ατζέντα! Εννοείται πως ούτε η – ως το 2010 – «ευρωπαϊκή νομοθεσία» επέτρεπε την διάσωση κρατών από άλλα κράτη εντός Ε.Ε’
Πρόκειται για την μεγάλη αλήθεια πίσω από το ελληνικό πρόβλημα των τριών μνημονίων και της 8ετούς ύφεσης. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα ‘συμμετείχε’ στην ελληνική κρίση, οι δομικές αιτίες της οποίας είναι ουσιαστικά οι δομικές αντινομίες του κυρίαρχου χρηματοπιστωτικού μοντέλου της παγκόσμιας οικονομικής πραγματικότητας. Όταν στην Ελλάδα κάποτε αντιληφθούμε το πώς παίζεται το παιχνίδι των επιτοκίων και των αποδόσεων ομολόγων στις αγορές, τότε ίσως να αντιληφθούμε και το πώς η ζωή μας έγινε παίγνιο χρηματοοικονομικών συμφερόντων. Κι αυτό επειδή γράφαμε ελλείμματα και δανειζόμασταν συλλογικά και ατομικά χωρίς φειδώ το φθηνό χρήμα. Και αυτό δεν είναι έτσι απλά “νεοφιλελεύθερο” χαρακτηριστικό. Είναι μια κλασική δομική μετάλλαξη του καπιταλιστικού συστήματος. Μια “χαρακτηρολογική” παθολογία της ίδιας της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.
Το επιτόκιο καταλήγει στον μισθό
Θα μπορούσε να πεί κανείς ότι όλα ξεκινούν από το επιτόκιο του χρήματος και καταλήγουν στην υποτίμηση του μισθού. Η νοητική αυτή διαδρομή όμως δεν είναι τόσο απλή και σύντομη.
Απλό όμως είναι το εξής συμπέρασμα. Η χρηματοπιστωτική σφαίρα έχει ξεπεράσει την παραγωγική και εμπορική οικονομία και η νομισματική διευθέτηση εθνικών χρεών (ομόλογα που μπορεί να μην πληρωθούν) γίνεται πλέον με το κλασικό σύστημα. Δηλαδή κοινωνικοποίηση των ιδιωτικών τραπεζικών ζημιών, μέσω της εσωτερικής υποτίμησης μισθών και περιουσιών σε κάθε δημοσιονομικά απείθαρχη χώρα.
Στο εθνικό φαντασιακό μας είχε εγγραφεί – και παραμένει ακόμα – η νομισματική ανεξαρτησία. Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι στο διεθνές οικονομικό σκηνικό είναι ανταγωνιστικές οι υποτιμήσεις και οι εκδόσεις των εθνικών νομισμάτων. Ο κόσμος όμως άλλαξε και ισορροπεί με τρόμο πάνω στην ισοτιμία ευρώ-δολαρίου και στα παρεμβατικά επιτόκια, που σχεδόν μηδενίστηκαν μεσούσης της κρίσης, των κεντρικών τραπεζών Ε.Ε – ΗΠΑ. Πρέπει να μην ξεχνάμε ότι πάνω σε αυτό το τεντωμένο σχοινί βάδιζε η ελληνική πραγματικότητα των μνημονίων.
Καπιταλισμός και δομικές αντινομίες
Αλλά ας παραθέσω κάτι ακόμα από το Sarajevo Magazine της 12/9:
“Το ζητούμενο της «διαχείρισης της κρίσης» δεν ήταν να λύσει ο καπιταλισμός τις δομικές του αντινομίες, αλλά αυτές να μην γίνουν αντιληπτές απ’ την εργατική τάξη.” Μπορεί να διαφωνήσει κανείς και να κατηγορήσει γι αυτό τον νεοφιλελευθερισμό αντί του καπιταλισμού; Έγινε μήπως αντιληπτό στον χαμηλόμισθο – που είδε τα 750 ευρώ να γίνονται 580 – ότι αυτό ‘συνδεότανε’ με τα πλεονάσματα και την βιωσιμότητα του χρέους (που είναι σήμερα μεγαλύτερο απ ότι στο ξεκίνημα της κρίσης);
Αυτό είναι το ‘χαρακτηρολογικό’. Το συστατικό στοιχείο του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Η υπόγεια σύνδεση των μακροοικονομικών μεγεθών με την μικροοικονομική πραγματικότητα.
Και τώρα που θα βγούμε στις αγορές ας κρατήσουμε και μια σημείωση. Η διαδρομή επιτοκίου δανεισμού της χώρας και ατομικού εισοδήματος περνάει αναγκαστικά από τους εθνικούς λογαριασμούς και τα πλεονάσματα. Τα δε λεφτά στα ομόλογα δεν σημαίνουν λεφτά στην παραγωγή. Ο ιμάντας δεν λειτουργεί αυτόματα. Και φυσικά ούτε αυτό είναι “νεοφιλελεύθερη στρέβλωση”. Είναι δομική αντινομία του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού σκηνικού.
Υ.Γ. Ο συντάκτης στο Sarajevo Magazine της 12/9 καταλήγει το σκεπτικό του με ένα ενδιαφέρον τρίπτυχο:
‘Τα «μονεταριστικά» γιατρικά (με κορυφαία την «ποσοτική χαλάρωση» των σημαντικότερων κεντρικών τραπεζών) έχουν οδηγήσει στην επόμενη φάση:
Α) Στον «πολεμικό εξοπλισμό» (weaponizing) του νο 1 νομίσματος διεθνούς χρήσης, του δολαρίου
Β) Στη μεθόδευση των αντι-δολαριακών νομισματικών «συσπειρώσεων», είτε γύρω απ’ το γουάν είτε γύρω απ’ το ευρώ, με τον χρυσό να αχνοφέγγει στο βάθος σαν «εγγυητής» της καπιταλιστικής νομισματικής τάξης·
Γ) Στην εγκατάλειψη απ’ τους «χρηματοπιστωτικούς επενδυτές» διάφορων assets (κρατικών και επιχειρηματικών ομολόγων) της «περιφέρειας» (πιθανόν, αργά ή γρήγορα, και του «κέντρου») καθώς τα γενικά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών θα αρχίσουν να αυξάνονται – η Fed οδηγεί την κούρσα’.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
