Πρόσφατα κλείσαμε 3 χρόνια από όταν το μνημόνιο άρχισε να αποτελεί μια από τις χαρακτηριστικότερες λέξεις της καθημερινότητάς μας. Ως μνημόνιο δηλώνεται το σύνολο συγκεκριμένων πολιτικών που ακολουθούνται κατόπιν εντολής των εταίρων (EE-EKT-ΔΝΤ) που διασφαλίζουν τη ρευστότητα και το δανεισμό της χώρας. Αυτές οι πολιτικές αποτελούνται από τρια σκέλη: α) περικοπές δημοσίων δαπανών, β) απορρύθμιση με την ελαχιστοποίηση της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία και την αγορά, γ) ιδιωτικοποιήσεις.
Όλα αυτά λοιπόν που συμπυκνώνονται στη λέξη μνημόνιο δεν είναι αιτία παρά σύμπτωμα. Είναι σύμπτωμα των κοινωνικών σχέσεων της ελληνικής κοινωνίας σε άρρηκτη σύνδεση πάντα με τις αντίστοιχες σχέσεις σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Δεδομένου ότι οι παραγωγικές σχέσεις είναι αυτές που επικαθορίζουν τις κοινωνικές, δηλαδή οι σχέσεις των ανθρώπων κατά την εργασία, την παραγωγή κοινωνικού πλεονάσματος, το σύστημα που δομούν οι σημερινές κοινωνικές σχέσεις είναι η κεφαλαιοκρατία. Ονομάζεται δε έτσι γιατί το κεφάλαιο είναι εκείνο που προσδιορίζει την παραγωγή και κινητοποιεί την εργασία. Και είναι το κεφάλαιο κατ’ αρχήν το σύνολο εκείνο των οικονομικών μέσων που μπορούν να αποδίδουν κέρδος (παρακάτω, με τη λέξη αυτή θα αναφέρονται έτσι και οι διαχειριστές του κεφαλαίου). Καταστατικά χαρακτηριστικά του κεφαλαίου είναι η αέναη κίνηση προς μεγενθυντική κατεύθυνση, ή όπως λέει ο λαός: προς αυγάτισμα. Κατά περιόδους το κεφάλαιο αναζητούσε κι έβρισκε διαφορετικούς τρόπους να πετυχαίνει το αυγάτισμα αυτό: υπερεκμετάλλευση της εργασίας, αφαίμαξη αποικιών και υπανάπτυκτων χωρών, προνομιακές σχέσεις με τα κράτη, πόλεμοι, καταναλωτικά μοντέλα, χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες κλπ.
Τη δεκαετία του 1970 όμως αυτή η συνεχής εφευρετική εναλλαγή τρόπων κερδοφορίας σταμάτησε. Οι λόγοι είχαν να κάνουν με την παγκοσμιοποίηση, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τον αντιαποικιοκρατικό πυρετό και τις νίκες του εργατικού κινήματος. Με όλα αυτά το ποσοστό κέρδους των κεφαλαίων ήταν επικίνδυνα χαμηλό για την ίδια τους την επιβίωση. Υπήρχε δηλαδή κέρδος αλλά δεν ήταν τόσο υψηλό ουτωσώστε να αποτελεί δέλεαρ για νέες επενδύσεις, απειλώντας τον “αέναο” κύκλο επανεπένδυσης του κεφαλαίου και της κερδοφορίας του.
Στη βάση αυτού του προβλήματος δύο λύσεις βρέθηκαν: η κερδοφορία μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος και ο νεοφιλελευθερισμός. Ο συνδυασμός όμως αυτών των δύο οδήγησε σε πλείστα άλλα προβλήματα καθότι εν τέλει μόνο προσωρινές λύσεις αποτέλεσαν για το πρόβλημα της μικρής κερδοφορίας. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι οι φούσκες, ως προϊόν της πλήρους απορρύθμισης και της υπερδιόγκωσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Έτσι λοιπόν το 2007 έσκασε η φούσκα των ακινήτων στην Αμερική και οδηγηθήκαμε στην παγκόσμια κρίση και ύφεση.
Οι τρόποι με τους οποίους αποφασίστηκε να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή από τις ναυαρχίδες του καπιταλιστικού κόσμου μόνο θυμηδία προκαλεί. Κοινός παρανομαστής η παρέμβαση του κράτους για να σώσει τις καταρρέουσες τράπεζες και εταιρίες. Την κρίση πλήρωσαν εξαρχής όχι οι υπαίτιοι της φούσκας, τα άπληστα golden boys που θεωρητικά απέτυχαν, αλλά οι φορολογούμενοι. Ενώ το δεύτερο σκέλος ήταν για τις ΗΠΑ μια πολιτική κεϋνσιανής απόχρωσης, για την Ευρώπη ήταν (και είναι) μια γεωγραφικά αυξανόμενη λιτότητα.
Θα δέχονταν όμως οι ευρωπαϊκοί λαοί τόσο εύκολα τη λιτότητα; Έτσι λοιπόν συνδέθηκε η οικονομική και νομισματική τους εξάρτηση με αυτήν στο πλαίσιο ενός σκληρού εκβιασμού. Ας εξετάσουμε πιο συγκεκριμένα το ελληνικό παράδειγμα.
Το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας οφείλεται στα εξής: α) στην έλλειψη ανταγωνιστικότητας, β) στον κατά κύριο λόγο μεταπρατικό και υπηρεσιακό χαρακτήρα της οικονομίας και στην αντίστοιχη απαξίωση της παραγωγής και γ) στο πολιτικό σύστημα που έχει οικοδομήσει ένα κράτος ικανό να εξυπηρετεί μονάχα τους ημέτερους (εξ ού και η γραφειοκρατία για τους υπολοίπους). Τα παραπάνω δεν είναι απλώς συμπτώσεις λόγω κακοδιαχείρισης του ενός ή του άλλου υπουργού, παρά στρατηγικές αποφάσεις του ελληνικού κεφαλαίου, το οποίο αποφάσισε ότι απέναντι στα ισχυρά εξαγωγικά και τραπεζικά ευρωπαϊκά κεφάλαια μόνο δευτερεύοντα ρόλο μπορούσε να έχει. Στρατηγικός του στόχος έγινε η ευρωπαϊκή ενοποίηση μέσω της συμμετοχής στην ΕΕ και την ΟΝΕ. Το κέρδος θα προέκυπτε από τις προνομιακές σχέσεις με το κράτος, τις ευνοϊκες γι’ αυτό ευρωπαϊκές επιταγές, την εξάπλωση στα Βαλκάνια και το φθηνό δανεισμό.
Το ευρώ όμως αντί να αποτελέσει λύση αποτέλεσε μέρος του προβλήματος καθότι αφ’ ενός παγίωσε και βάθυνε το έλλειμα ανταγωνιστικότητας απέναντι στις άλλες χώρες με αποτέλεσμα την αύξηση του ελλείματος στο εμπορικό ισοζύγιο, τη διόγκωση του χρέους και αφ’ ετέρου συνέβαλε τα μάλα στη δημιουργία μιας καταναλωτικής φούσκας εξαιτίας κυρίως του φθηνού δανεισμού των τραπεζών.
Όλα αυτά οδήγησαν στην ευάλωτη κατάσταση του 2010 όταν και η Ελλάδα αναγκάστηκε να μπει στο μηχανισμό στήριξης και με κάθε δόση (δόση δανείου, δεν μας τα χαρίζουν) να πρέπει να αφαιμάζεται ο λαός και να ευνοούνται συγκεκριμένα ελληνικά και ξένα συμφέροντα. Μειώσεις μισθών και συντάξεων, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων και κατώτατου μισθού (ζητήματα που δεν είναι καν δημοσιονομικά), παιδεία, υγεία και κοινωνική ασφάλιση στα τάρταρα, φοροεπιδρομές, απαξίωση κι έπειτα ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και άλλα τέτοια ευχάριστα.
Προκειμένου βέβαια να περάσουν αυτά, έπρεπε να κινητοποιήσουν όλους τους μηχανισμούς του κράτους: ΜΜΕ, ασφάλεια και παρακράτος εξακολουθούν να κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους χρησιμοποιώντας το ισχυρότερο όπλο, το φόβο. Παράλληλα οποιαδήποτε αντίδραση βαπτίζεται “τρομοκρατία” και καταστέλλεται ως “ανομία”.
Τα παραπάνω αποκαλούνται εν συντομία μνημόνιο και παρουσιάζονται από πολλούς ως μονόδρομος. Στην πραγματικότητα είναι κάτι πολύ πιο συνολικό, μια νέα πραγματικότητα που χτίζεται στο πλαίσιο της προσπάθειας “κινεζοποίησης” της ευρωπαϊκής περιφέρειας, κατά τα πρότυπα των Ελεύθερων Οικονομικών Ζωνών της νότιας Κίνας. Σε αυτές τις ζώνες θα μπορούν οι επιχειρήσεις του ευρωπαϊκού κέντρου να εξασφαλίζουν αφ’ ενός σίγουρα κέρδη από μονοπώλια και ολιγοπώλια (μέσω των ιδιωτικοποιήσεων) κι αφ’ ετέρου φθηνό εργατικό δυναμικό. Από αυτό βεβαίως το ελληνικό κεφάλαιο θα κερδίζει το κατιτίς του, αναλογικά με το μικρό μέγεθος του ίδιου και των επιδιώξεών του.
Σε αυτή τη βάση, το μνημόνιο πράγματι είναι ευκαιρία κι ευτυχία όπως έχει πει ο Πάγκαλος, όμως όχι για τον ελληνικό λαό. Πρόκειται απλά για στρατηγική επιλογή του ελληνικού κεφαλαίου σε συμφωνία με εκείνες του ευρωπαϊκού. Δεν είναι ούτε αναγκαιότητα ούτε μονόδρομος παρά μια επιλογή. Μια επιλογή που ωφελεί λίγους εις βάρος των πολλών. Δραματικά λίγους εις βάρος πάρα πολλών, κι αυτό το βάρος το βλέπουμε κάθε μέρα με τους άστεγους, τις αυτοκτονίες, τις λιποθυμίες παιδιών και τις άδειες τσέπες. Πόσο ακόμα μπορούμε να βαδίζουμε σε αυτό το μονοπάτι, όταν άλλες λεωφόροι ξανοίγονται δίπλα μας;
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
