Η ΕΕ και τα διδάγματα από την κρίση στις ΗΠΑ

Ο Ηλίας Καραβόλιας αναλύει τι κρύβεται πίσω από το νέο fund (ταμείο) που σχεδιάζει η ΕΕ. Θα ονομαστεί Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο Σταθεροποίησης, θα χρηματοδοτηθεί με 30 δισ. € και θα χορηγεί δάνεια σε χώρες που έχουν υποστεί οικονομικά σοκ. new deal

Μοίρασε το

Ο Ηλίας Καραβόλιας αναλύει τι κρύβεται πίσω από το νέο fund (ταμείο) που σχεδιάζει η ΕΕ. Θα ονομαστεί Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο Σταθεροποίησης. Θα χρηματοδοτηθεί με 30 δισ. € και θα χορηγεί δάνεια σε χώρες που έχουν υποστεί οικονομικά σοκ.


Σε πρόσφατο άρθρο τωνJim Brunsden και Mehreen Khan στους Financial Times πληροφορούμαστε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει νέο fund (ταμείο δηλαδή), 30 δισ. ευρώ,για χορήγηση δανείων σε χώρες που έχουν υποστεί οικονομικά σοκ. Πρόκειται για εξαγγελία που ακολουθεί την έκκληση Μακρόν για την τόνωση των επενδύσεων και της ανάπτυξης στην Ε.Ε..
Όπως αναφέρεται στο άρθρο “...τοταμείο θα δανείζεται στις αγορές κεφαλαίου, για να δανείζει σε χώρες που αντιμετωπίζουν έκτακτα προβλήματα, όπωςμια φυσική καταστροφή ή μια τοπική τραπεζική κρίση. Οι χώρες θα έχουν τη δυνατότητα να δανειστούν για να επενδύσουν σε υποδομές και άλλα προγράμματα,για να μετριάσουν ένα οικονομικό χτύπημα...”Επιτέλους, θα έλεγε κάποιος νεο-κευνσιανός, γίνεται πρώτη φορά αναφορά στην ανάγκη τόνωσης των έργων υποδομής (infrastructure projects) που αναμφισβήτητα αποτελούν μοχλούς εκκίνησης μιας οικονομίας σε κρίση.

Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο Σταθεροποίησης

Το ταμείο θα ονομαστεί Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο Σταθεροποίησης.Αποφεύγεται και πάλι η αναφορά στην ανάπτυξη και για ναμην ”τρομάξουν” οι Γερμανοί. Έτσι, το Ταμείο ”…δεν θα οδηγήσεισε “μόνιμες μεταφορές” πόρων ανάμεσα σε χώρες της ευρωζώνης. Οι κυβερνήσεις θα μπορούν να λάβουν στήριξη μόνο αν έχουν τηρήσει τους βασικούς δημοσιονομικούς κανονισμούς της Ε.Ε. τα δύο προηγούμενα χρόνια. Η λήψη βοήθειας θα συνδέεται επίσης με το ποσοστό ανεργίας μιας χώρας. Αυτό πρέπει να είναι υψηλότερο από τον κινητό μέσο όρο των τελευταίων 15 ετών και 1% υψηλότερο από το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους”.
Εκ πρώτης όψεως ”χωράμε” προφανώς ως Ελλάδα. Ως χώρα δηλαδή που έχασε το 25% του ΑΕΠ της από δημοσιονομική κρίση. Αλλά ας μην βιαστούμε να κρίνουμε τα κριτήρια που θα θεσπιστούν. Με ενδιαφέρει να εξετάσουμε την ευρύτερη εικόνα του γεγονότος καιτο μείζον ερώτημα πίσω απο αυτή την πρωτοβουλία: Θα ανακυκλώνονται ή όχι τα πλεονάσματα των ισχυρών οικονομιών, ώστε να μειώνονται τα ελλείμματα των χωρών σε κρίση; Έχει αντιληφθεί το Ευρωπαϊκό ιερατείο ότι χωρίς μηχανισμό ανακύκλωσης δεν μπορεί να ισορροπήσει η συνολική μακροοικονομική κατάσταση στην Ε.Ε;
Αναρωτιέμαι επίσης αν πράγματι το νέο ταμείοείναι αμιγώς αναπτυξιακό εργαλείο ή είναι “ένα πρώτο βήμα στη σταδιακή ανάπτυξη ενός πλήρους μηχανισμού ασφάλισης για την επίτευξη της μακροοικονομικής σταθερότητας”, όπως λένε οι πληροφορίες των FT . Κοινώς πρόκειται για έναν νέο μακροοικονομικό σταθεροποιητή. Να αναφέρω φυσικά ότιτόσο το πρόγραμμα Γιουνκέρ, όσο και ο μόνιμος μηχανισμός στήριξης (ESM), καθώς και τα λοιπά διαρθρωτικά ταμεία συνοχής, έχουν ήδη συγκεκριμένους στόχους στο καταστατικό τους και συγκεκριμένους σκοπούς. (Συνήθως όμως δεν αναγνωρίζουν τις τοπικές ιδιαιτερότητες στην δομή μιας εθνικής οικονομίας.)

Πως οι ΗΠΑ απορρόφησαν την κρίση

Ας δούμε για λίγο και περιληπτικά το πώς κατάφερε η κυβέρνηση στις ΗΠΑ να απορροφήσει την μεγάλη πιστωτική κρίση του 2008, μετά την κατάρρευση της αγοράς ενυπόθηκων ομολόγων (Lehman Brothers). Ίσως φυσικά κάποιος θελήσει να επισημάνει ότι το πρόγραμμα TARP (700 δισ. $) της αμερικανικής κυβέρνησης έσωσε τραπεζικά ιδρύματα. Και δεν πήγε σε παραγωγικές επενδύσεις.
Δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράγματα.
Υπήρχε μια έγκαιρη διάγνωση της φθίνουσας αποτελεσματικότητας των πιστώσεων ως μακροοικονομικού σταθεροποιητή. Καθώς ο Greenspan επέλεξε επί πολλά χρόνια να υποστηρίζει την μακροοικονομία των ΗΠΑ βραχυπρόθεσμα. Αυτό έγινε αντιληπτό καιμπορεί να λειτούργησαν οι ειδικοί μηχανισμοί επέμβασης στην χρηματοπιστωτική σφαίρα. (Μηχανισμοί όπως Πλειστηριασμών Τίτλων Βραχυπρόθεσμων Δανείων, Δανεισμού Βραχυπρόθεσμων Τίτλων Δημοσίου, Ρευστότητας Ασφαλισμένων Εμπορικών Τίτλων, κ.α).

Το σχέδιο ευθυγράμμισης χρηματοοικονομίας και παραγωγής

Όμως παράλληλα έτρεχε και το μοναδικό αποτελεσματικό εργαλείο. Οι δημόσιες δαπάνες (με κόστος φυσικά την αύξηση του δημοσίου χρέους). Λειτούργησε ένα σχέδιο ευθυγράμμισης μεταξύ χρηματοοικονομίας και παραγωγής. Οι πιστωτικές γραμμές των επιχειρήσεων δεν κόπηκαν. Τονώθηκε άμεσα η καταρρέουσα αγορά ακινήτων. Οι τράπεζες ήταν υποχρεωμένες να δώσουν μέρος από την ρευστότητα που τους έδωσε η κυβέρνηση στην αγορά. Με την ψήφιση, τον Ιούλιο του 2008 στο Κογκρέσο, της Πράξης Ανάκαμψης της Στέγασης και της Οικονομίας, πρόσφεραν μια εγγύηση 300 δισ. $ στις τράπεζες. Σκοπός αυτές να αναχρηματοδοτήσουν στεγαστικά δάνεια σε όλες τις Πολιτείες. Αλλά και να τονώσουν την ατμομηχανή της οικονομίας: την οικοδομή. (Τον Σεπτέμβριο του 2008 υπήρξε και νέο Πρόγραμμα Κατεπείγουσας Οικονομικής Σταθεροποίησης και Συμπληρωματικής Χρηματοδότησης – το περίφημο σχέδιο Paulson).
Το δίδαγμα από τις ΗΠΑ και την στρατηγική διαχείρισης της κρίσης εκεί είναι ξεκάθαρο. Η αναδιάρθρωση χρεών και οι ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών πρέπει να στοχεύουν και σε νέες πιστώσεις στην οικονομία. Ίσως κάποιος να διαφωνεί προβάλλοντας ως επιχείρημα ότι άλλο Ε.Ε και άλλο οι ΗΠΑ. Άλλωστε εμείς είχαμε πρώτα κρίση δημοσίου χρέους σε Ελλάδα, Κύπρο, Πορτογαλία και Ιρλανδία, και μετά πιστωτική κρίση.

Το λάθος που κάνει η ΕΕ

Μαεδώ ακριβώς είναι το λάθος που κάνει η Ε.Ε.
Οι ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών και οι αναδιαρθρώσεις κρατικών χρεών μέσω νέου δανεισμού στις κυβερνήσεις, αφορούν βραχυπρόθεσμη μακροοικονομική εξισορρόπηση. Όχι μακροπρόθεσμη στοχευμένη ισορροπία. Αν μάλιστα αυτή η βραχυπρόθεσμη εξισορρόπηση στηρίζεται και σε προγράμματα λιτότητας – και όχι σε προγράμματα ανάπτυξης – τότε είναι φυσιολογικό να μην έχει ικανοποιητικά μακροχρόνια αποτελέσματα. Ή τέλος πάντων αυτά να καθυστερούν δραματικά (βλ. Ελλάδα)
Το νέο λοιπόν fund που φτιάχνει η Ε.Ε “παίζει” στο πεδίο των σύγχρονων θεωριών στην μακροοικονομική επιστήμη. Οι χρόνοι, τα projects, οι πολλαπλασιαστές, τα παράπλευρα οφέλη, οι προτεραιότητες, είναι παράμετροι που θα κάνουν την διαφορά. (Θα επιταχύνουν την ανάπυξη και θα διαχύσουν τα οφέλη).
Όμως αυτό το fund έπρεπε να φτιαχτεί παράλληλα με τον ESM και τον EFSF. Έπρεπε παράλληλα με τα προγράμματα σταθεροποίησης να τρέχουν και αναπτυξιακές χρηματοδοτήσεις. Το ζητούμενο σε καιρό κρίσης εντός μιας ανομοιογενούς οικονομικής ένωσης κρατών (Ευρωζώνη), που σαφώς διαφέρει απο την ομοσπονδιοποιημένη οικονομία των ΗΠΑ, είναι αυτό ακριβώς:πώς θα τονωθούν οι πληγείσεις οικονομίες πριν η κρίση κάνει ”μετάσταση”, πριν μεταβεί στον ευαίσθητο χρηματοπιστωτικό τομέα και παγώσουν οι πιστώσεις στις επιχειρήσεις (οπότε και υποχωρεί η ανάπτυξη).
Ας ελπίσουμε ότι όποτε χρειαστεί στο μέλλον, ο ESM και το νέο ταμείο που φτιάχτηκε για την επενδυτική σταθεροποίηση, δεν θα λειτουργούν μόνο και αποκλειστικά ως σταθεροποιητές. Αλλά και ως προωθητικοί μηχανισμοί ανάκαμψης των οικονομιών.
Διαβάστε το προηγούμενο άρθρο του Ηλία Καραβόλια στο new deal

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP

Download on the App Store

Μοίρασε το

του αρθρογράφου

ideas change society

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

Αφήστε μια απάντηση

Σχόλια

Μπες στη συζήτηση

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου