Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΥ ΒΙΩΝΕΙ ΕΝΑ ΝΕΟ 1922…

Μοίρασε το

Πως θα μπορούσε να προσεγγίσει την σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα, ο μεγάλος διανοητής Κορνήλιος Καστοριάδης, είναι ένα κεντρικό ερώτημα που τέθηκε στην ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον Δημήτρη Ελέα με αφορμή και το πρόσφατο βιβλίο του  «Ιδιωτικός Κορνήλιος: Προσωπική Μαρτυρία για τον Καστοριάδη».

Αλφόνσος Βιτάλης (ΑΒ): Πες μας με συντομία πώς γνώρισες τον Καστοριάδη;

Δημήτρης Ελέας (ΔΕ): Από τα 16 περίπου άρχισα να διαβάζω Καστοριάδη. Οι εφημερίδες Τα Νέα, Το Βήμα, Ελευθεροτυπία μετέφραζαν συνεντεύξεις και δημοσίευαν κείμενα και αγόραζα βιβλία του. Του έστειλα ένα γράμμα στο Παρίσι στο οποίο και απάντησε –μιλάμε για το 1992– και αργότερα πήγα μαζί με ένα φιλικό ζευγάρι και τον συνάντησα, το 1996. Όταν του έγραψα για πρώτη φορά ήμουν μόλις δεκαοχτώ και κάτι. Και ο Καστοριάδης που ασκούσε τότε την ψυχανάλυση μου απάντησε. Κάτι που δείχνει και το μέγεθος του ανδρός.

ΑΒ: Τι σημαίνει για σένα γενικά ο Καστοριάδης; Είναι στη μόδα τώρα ειδικά στην Ελλάδα, έτσι δεν είναι;

ΔΕ: O Κορνήλιος Καστοριάδης είναι ένας μεγάλος Ελληνικός νους, όπως είναι ο Αριστοτέλης, ο Δημόκριτος, η Σαπφώ… Συνάμα είναι ένας εγκυκλοπαιδικός στοχαστής. Είναι στη μόδα γιατί είναι μοναδικός και όταν τον διαβάζεις σε κερδίζει με το μοναδικό τρόπο που υφαίνει τα νοήματα μαζί με εικόνες και αφορισμούς. Στη γραφή του υπάρχει και χιούμορ. Οι Έλληνες σήμερα, αγαπώντας τον Καστοριάδη, ουσιαστικά αγαπάνε την Ελλάδα, την αρχαία Ελλάδα που μας υπηρετεί ακόμη, αυτό βλέπουμε άλλωστε και στον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη! Ο ίδιος έκανε πολλές ανατροπές, προέβλεψε σωστά, δικαιώθηκε έστω και καθυστερημένα. Δεν νομίζω πως άλλοι σημερινοί φιλόσοφοι, εν Ελλάδι κυρίως, μπορούν να συγκριθούν μαζί του…

ΑΒ: Ο Καστοριάδης είναι μια σφαίρα παραπάνω…

ΔΕ:  Ναι, χωρίς καμία αμφιβολία είναι μια σφαίρα παραπάνω, είναι ένα παγκόσμιο μέγεθος, είναι ένας οικουμενικός άνθρωπος των γραμμάτων. Φλέβα χρυσού το έργο του…

ΑΒ: Πώς θα περιέγραφες με λίγα λόγια το βιβλίο σου Ιδιωτικός Κορνήλιος: Προσωπική Μαρτυρία για τον Καστοριάδη, που ταυτόχρονα έχει και έναν μοναδικά όμορφο τίτλο;

ΔΕ: Το βιβλίο είναι όλη αυτή η περιπέτεια των επαφών μαζί του. Έχει ωραίο τίτλο; Δεν ξέρω, αλλά άρεσε πάντως και στον Δημοσθένη Δαββέτα που έγραψε και μία μικρή εισαγωγή. Και επίσης να πω, ότι το προλογίζει ο Γιώργος Η. Ηλιόπουλος. Το βιβλίο φωτίζει τον άνθρωπο Καστοριάδη, την «επιρροή σε εμένα», αλλά και «εμμέσως πλην σαφώς» τις σημαντικές του ιδέες, που σαν σπέρματα ήδη βρίσκονται σε όλα τα σημαντικά πανεπιστήμια του κόσμου. Στην Αυστραλία π.χ. η Suzi Adams ασχολείται με το έργο του εδώ και χρόνια.

ΑΒ: Την κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα πώς την βλέπεις, εσύ ειδικά που γύρισες από έξω το 2012 μέσα στην περίοδο της κρίσης;

ΔΕ: Δυστυχώς, όσο και αν προσπαθεί η κυβέρνηση να τονώσει το ηθικό με δηλώσεις και εξαγγελίες, η κατάσταση είναι τραγική. Η μισή Ελλάδα πεινάει και πολλοί βλέπουν την φοροεπιδρομή στην ακίνητη περιουσία να μην τελειώνει.

[quote text_size=”small”]

Τόσοι και τόσοι άνθρωποι, βλέπουν τον κόπο μιας τίμιας ζωής να αρπάζεται από το κράτος. Οι πολιτικοί δεν έχουν βάλει χέρι στα 600 δις ευρώ που έχουν κλαπεί με πληθώρα τρόπων και κυρίως βρίσκονται στο εξωτερικό, σύμφωνα και με το Der Spiegel. Χτυπάνε τους φτωχούς και δίνουν συγχωροχάρτι σε πάμπλουτους γκάνγκστερ που πλούτισαν εν μία νυκτί.

[/quote]

Γιατί μια κοινωνία χρειάζεται πλούσιους με ήθος και αξίες όπως ο Μουζάκης των Κλωστών Πεταλούδα, όπως ο Καρέλιας, ο Θεοχαράκης, αλλά όχι γκάνγκστερ πλούσιους.

ΑΒ: Για τους πολιτικούς τι θα έλεγες, γνωρίζοντας ότι ο Καστοριάδης τους στόλιζε για τα καλά. Εσύ πώς θα τους «ζωγράφιζες» αν σου έδιναν χρώματα;

ΔΕ: Να φύγουν από τη χώρα και να πάνε μετανάστες στη Γερμανία. Οι Έλληνες θα τα καταφέρουμε χωρίς τους «έμπειρους» πολιτικούς. Χρειάζονται σαραντάρηδες όπως ο Τσίπρας… Το πρόβλημα βέβαια, ξεκινάει από τα βουλευτικά γραφεία.  Δεν θα έπρεπε ένα βουλευτικό γραφείο το οποίο πληρώνεται από το κράτος, να είναι  χώρος γνώσης; Εσείς τι λέτε; Ε λοιπόν, αντί για χώρος γνώσης, είναι χώρος γεμάτος κόλακες και διαπλοκή. Κάνουν οι διάφοροι σύμβουλοι μασάζ στον πολιτικό και αυτός δεν παίρνει χαμπάρι. Ελάχιστες οι εξαιρέσεις σε πολιτικούς ή σε συμβούλους! Θα τους ζωγράφιζα με σκούρα χρώματα.

[quote text_size=”small”]

Οι πολιτικοί μου θυμίζουν τον Μπρεχτ, που έραβε κοστούμια σε ακριβούς ράφτες που τον έκαναν να δείχνει φτωχός φουκαράκος…

[/quote]

Οι  πολίτες από την άλλη, βρίζουν τους παλιότερους πολιτικούς και εντελώς επιπόλαια και ασυνάρτητα βγάζουν πρώτα σε σταυρούς τα παιδιά τους. Αδυνατώ να το καταλάβω αυτό!

ΑΒ: Εσύ γιατί δεν «κατεβαίνεις» για βουλευτής;

 ΔΕ: Κοιτάξτε, είναι νωρίς ακόμη και, «κατεβαίνοντας» όπως λέτε για βουλευτής στις τωρινές συνθήκες χάνεις κάθε αξιοπιστία και κερδίζεις μόνο δυσπιστία από την κοινωνία. Ίσως αργότερα κάποια στιγμή, ίσως και ποτέ.

ΑΒ: Σε ένα άρθρο σου στο Βήμα, «έριξες μια μαχαιριά στους διανοούμενους». Γιατί το έκανες αυτό; Πώς θα ήθελες εσύ τους διανοούμενους σήμερα;

ΔΕ: Οι διανοούμενοι δυστυχώς θα έλεγε και ο Καστοριάδης με τον δικό του μοναδικό τρόπο «έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά», εμείς τώρα μάλλον θα προσθέταμε ότι «έχουν και τα παντελόνια κάτω». Το αφεντικό είναι οι τράπεζες και οι διανοούμενοι πλέον βοηθούν τις τράπεζες και την elite του 3%.

[quote text_size=”small”]

Οι διανοούμενοι δεν εκπληρώνουν τον ρόλο τους, έχουν πάψει να είναι ακτιβιστές και αντ’ αυτού θα μπουν στη Βουλή και θα «εντυπωσιάζουν» με χυδαιότητα.

[/quote]

Δεν μιλάνε για την μισή Ελλάδα που πραγματικά πεινάει, παγώνει, κλαίει σιγανά και βιώνει ένα νέο 1922, δεν μιλάνε για πολλά… Και όχι μόνο έχουν τα παντελόνια κάτω, δεν τα ανεβάζουν και ποτέ.

ΑΒ: Γιατί η αριστερά δεν πείθει, τι φταίει ακριβώς; Εσύ είσαι αριστερός και αν ναι, γιατί;

ΔΕ: Δεν πείθει η Αριστερά γιατί ταυτίστηκε με την σοσιαλδημοκρατία, η οποία με την σειρά της ταυτίστηκε με τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.

[quote text_size=”small”]

Από το ’68 και μετά σιγά-σιγά η Αριστερά όπου αναλαμβάνει την εξουσία μετατρέπεται σε νευρωτικό διαχειριστή του συστήματος. Αλλά λέει, άλλα πράττει, ξεθωριάζει, οι «αριστεροί πολιτικοί» πλουτίζουν ύποπτα, συμπεριφέρονται αλαζονικά και ξεχνάνε τον λαό, ευφραινόμενοι μετά άφθονης σαμπάνιας, μπράντυ και πούρων…

[/quote]

ΑΒ: Tην Αριστερά πρέπει κάπως να τη δούμε μέσα από το ερώτημα του χρόνου…

ΔΕ: Βεβαίως, συμφωνώ μαζί σας! Και η Αριστερά είναι διαχρονική και θα μείνει για αιώνες. Σιγά-σιγά, τα μεγάλα οικολογικά προβλήματα με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι και οι μεγάλες κοινωνικές αδικίες που γεννάει καθημερινά ο καπιταλισμός θα ξαναδώσουν στην Αριστερά την χαμένη της αίγλη. Σε μεγάλες μητροπόλεις, αν δεν βελτιωθεί δραστικά η εισοδηματική ανισότητα θα έχουμε απρόβλεπτα city riots. Ήδη είχαμε μερικά δείγματα –για διάφορους επιμέρους λόγους το καθένα– στο Παρίσι το 2005, στην Αγγλία το 2011, στην Αθήνα το 2012 με τις 45 φωτιές, στη Βραζιλία και Τουρκία το 2013 και στο Φέργκιουσον των ΗΠΑ πρόσφατα. Έτσι, δεν μπορώ παρά να είμαι με τους φτωχούς, τους καταφρονημένους και Αριστερός…

ΑΒ: Η διαδικασία της συγγραφής ενός βιβλίου για εσένα κρατάει χρόνια;

ΔΕ: Αυτή η ερώτηση μου αρέσει. Γιατί όμως; Ο Όργουελ μας λέει ότι έγραψε τη Φάρμα των Ζώων σε τέσσερεις μήνες, αλλά για να φτάσει ώς τη συγγραφή πηγαίνει το 1936 να πολεμήσει στο πλευρό των Δημοκρατικών στον ισπανικό εμφύλιο, εκεί η ζωή του κινδυνεύει από τους σταλινικούς, αναγκάζεται να εγκαταλείψει και έτσι γεννιέται το δίκαιο μίσος του για τον σταλινισμό. Άρα, το 1945 που εκδόθηκε το βιβλίο παρουσιάζει την προδοσία της Οκτωβριανής Επανάστασης από τον Στάλιν. Του πήρε λοιπόν πολλά χρόνια. Στην ταπεινή μου περίπτωση, έγραφα λίγο και έσκιζα πολύ για το «παζλικό» μυθιστόρημα Εκκεντρικές Σημειώσεις για περίπου 15 χρόνια. Η συγγραφή κρατάει πολύ και έτσι μέσα στο βιβλίο περνάει και παραπάνω ωριμότητα, γνώση και εμπειρία από το τσαλάκωμα του βίου…

ΑΒ: Για τους Έλληνες συγγραφείς και ποιητές τι θα έλεγες;

ΔΕ: Καλύτερα να μην έλεγα τίποτα, γιατί αν πω, κάποιοι θα δεν θα ήθελαν να ακούσουν.

[quote text_size=”small”]

Να σταματήσουν να γράφουν για δέκα χρόνια και να κάνουν καμιά επίσκεψη στον Σαίξπηρ, τον Θουκυδίδη, τον Σοφοκλή και να διαβάσουν πολλά βιβλία. Θα ωφεληθούν πολύ κάνοντας παύση, τόσο οι ίδιοι όσο και οι εκδότες.

[/quote]

Και βέβαια εννοώ και τους λίγους γνωστούς συγγραφείς σε κάποιο μικρό κομμάτι των Βαλκανίων που έχουν γράψει 25 βιβλία σε 15 χρόνια. Αυτοί οι κύριοι κάνουν κακό και στις λίγες φωνές που αξίζει να ακουστούν.

[quote text_size=”small”]

Όλοι οι σημαντικοί συγγραφείς είχαν και βαρβάτα βιώματα: o Ντοστογιέφσκι «κατέβηκε στην κόλαση» μέσω του καζίνο, ο Χέμινγουεϊ υπήρξε πολεμικός ανταποκριτής, ο Όργουελ καθαριστής σε Παρισινό εστιατόριο, ο Ζενέ μπήκε στη φυλακή, ο Γκρόσμαν στην Treblinka… Οι σημερινοί Έλληνες συγγραφείς τι βιώματα έχουν; Βιώματα γραφείου; Ας μου επιτραπεί να πω, μεγαλύτερο ενδιαφέρον, φινέτσα, υπάρχει στα τραγούδια Γυφτοπούλα στο χαμάμ και στο Βρέχει φωτιά στη στράτα μου, παρά στα βιβλία που γράφουν.

[/quote]

Και επίσης να διαβάσουν Φρόιντ. Φαντάζομαι ειδικά τον Φρόιντ τον έχουν αφημένο για την επόμενη ζωή. Και για αυτό μέσα στο σινάφι υπάρχουν βουνά φθόνου. Και γενικά η Ελλάδα, όπως λέει και ο καθηγητής Κ.Π. Αναγνωστόπουλος «είναι η χώρα του φθόνου»… Για τους ποιητές, μετά από αυτό που είπε ο Αντόρνο –ότι δηλαδή δεν μπορεί να υπάρξει ποίηση μετά το Άουσβιτς– θα πω ότι δεν θα συνέλθουν εύκολα. Αλλά να τονίσω, ότι στους ποιητές δεν υπάρχει αυτή η ποσότητα που αντικρίζεις στους συγγραφείς και ίσως για αυτό θα τους έβγαζα το καπέλο πιο εύκολα και με σεβασμό…

ΑΒ: Ένα βιβλίο για εσένα που ξεχώρισε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα;

ΔΕ: Ένα βιβλίο; Καλύτερα να πω μερικά βιβλία… Ξεχώρισε πρώτα και πάνω από όλα Η Εβραία Νύφη του Νίκου Δαββέτα, το Logicomix των Δοξιάδη και Παπαδημητρίου, το Αγκριτζέντο του Κώστα Χατζηαντωνίου. Παλιότερα ξεχώρισα Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας.

ΑΒ: Τώρα τι άλλο γράφεις εσύ;

ΔΕ: Στην χώρα του φθόνου μήπως είναι καλύτερα να σιωπήσω για το επόμενο βιβλίο; Διαδραματίζεται στην Πολωνία, έχει σχέση με το Ολοκαύτωμα και περπάταγα στα χιόνια για μέρες και παραλίγο να πάθω πνευμονία, περπάταγα και έγραφα. Όταν καλυτέρεψε ο καιρός, συνέχισα, έπινα νερό από τα ποτάμια και πολλές φορές δεν έτρωγα καλά για μέρες…

[quote text_size=”small”]

Έτσι γράφω, ζω το γράψιμο, διότι «η φαντασία δεν μετράει και πολύ» μπροστά στο βίωμα και τη μαρτυρία.

[/quote]

Το γράφω στα αγγλικά και ο τίτλος του είναι «The Black Birds of Warsaw» («Τα Μαύρα Πουλιά της Βαρσοβίας»). Και μαζί με τον Γιώργο Η. Ηλιόπουλο γράφουμε ένα εκτενές δοκίμιο πάνω στον καπιταλισμό από τον Μαρξ μέχρι την πτώση της Lehman Brothers. Αυτά και, πριν κλείσει το μαγνητόφωνο, να πω ότι σας ευχαριστώ θερμά και σας είμαι ευγνώμων…

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP

Download on the App Store

Μοίρασε το

του αρθρογράφου

ideas change society

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

Αφήστε μια απάντηση

Σχόλια

Μπες στη συζήτηση

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου