Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ…ΣΕ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣ ΔΟΣΕΙΣ

Μοίρασε το

H δεκαετία του ’40 εξέπνεε. Μαζί της ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος κι ο εμφύλιος. Τα παιδιά που είχαν ζήσει τη φρίκη της Κατοχής είχαν αρχίσει να ονειρεύονται. Ας πούμε, έναν συνομήλικό τους ήρωα που δεν θα είχε τις δικές τους αδυναμίες.

Απεναντίας, εκείνος, έχοντας ως χρέος να ξαναγράψει την ιστορία των προηγούμενων χρόνων με χρώματα λευκά, το λευκό της ελπίδας και της νίκης, θα ήταν θαρραλέος, δυνατός, ιδίως όμως, απολύτως ικανός: Θα γνώριζε δεκάδες ξένες γλώσσες (σίγουρα όχι από οδηγό μαθημάτων γλώσσας άνευ διδασκάλου), να πιλοτάρει αεροπλάνα, όπως εκείνα πιλοτάριζαν τα μικρά ψεύτικα αεροπλανάκια από χαρτί ή ξύλο. Θα γνώριζε να οδηγεί τζιπ, τανκς, όπως εκείνα φανταστικές πρώιμες πόρσε που ξεσήκωναν από το «Πάνθεον» ή τη «Γυναίκα» και ό,τι θα μπορούσε να μετακινηθεί. Θα σκεφτόταν και θα αποφάσιζε αστραπιαία, με ακαταμάχητο όπλο τη σκέψη και την ευστροφία και, το κυριότερο, θα δρούσε ως πρωτόγονος ράμπο χωρίς όπλα: το ζίου ζίτσου το ήξερε όσο κανείς άλλος!

«Τσιχλόσφουσκα, μπλου τζην, ντόπιες απομιμήσεις κόκα κόλα, γουέστερν, φιλμ νουάρ, τζουκ μποξ με ροκ εντ ρολ» και η Ελλάδα ήθελε να ξαναπιστέψει σε ήρωες που θα την έβγαζαν με μια γροθιά, μ’ ένα σάλτο, από το οικονομικό, κοινωνικό και ψυχολογικό αδιέξοδο. Η «Ελλάδα», λοιπόν, όπως θαυμάσια έγραψε ο δημοσιογράφος Γιώργος Βλάχος, κατά τα λαϊκά περιοδικά της εποχής «ποτέ δεν πεθαίνει… σε εβδομαδιαίες δόσεις».
Και οι συνθήκες ήταν κατάλληλες.
Οι κινηματογραφικοί ήρωες, ΄Ερολ Φλυν, Τζων Γουαίην, Ταρζάν, «σάρωναν» την αλήθεια.΄Οπως θα τη «σάρωνε» και το «Παιδί φάντασμα» ή «Πράκτωρ Ελλας»: ο Γιώργος Θαλάσσης, που στα πρώτα τεύχη έδειχνε μικροκαμωμένο παιδί και μετά το 13ο έφηβος με κοντομάνικο. Πάντα μαζί με τον Νίκο Κατσανίκο του Γεωργίου και της Πηνελόπης, κατ’ όνομα Σπίθα, «το αιώνια πεινασμένο αλλά ηρωικό παιδί». Και την Κατερίνα, την ατρόμητη ελληνοπούλα, απροσδιόριστο ερωτικό πρότυπο της προεφηβικής μας ηλικίας (Κατερίνα και Γιώργο έλεγαν τα παιδιά του δημιουργού του «Μικρού ήρωα» Στέλιου Ανεμοδουρά).
Στα χρόνια που κυκλοφορούσε ο «Μικρός ήρως», πολλά άλλα παιδιά προστέθηκαν στην παρέα. Τα περισσότερα έζησαν λίγο. Τα σκότωσε η αδιαφορία του κοινού! Δυο από αυτά ήταν ο δωδεκάχρονος Διαβολάκος από την Κρήτη, που ως όπλο του χρησιμοποιούσε μια σφενδόνα και το Ζουζούνι, που χρησιμοποιούσε φυσοκάλαμο για να αποστείλει καρφίτσες σε μισητά σημεία του εχθρού: σβέρκους, οπίσθια κ.λπ. Επρόκειτο για παραλλαγή της σύγκρουσης Δαυίδ – Γολιάθ κι ήταν η αλήθεια. Κάπως έτσι πολεμήθηκαν οι μισητοί Γερμανοί κατακτητές.

Το χαϊδεμένο παιδί της λαϊκής παραλογοτεχνίας

Ο «Μικρός ήρωας», στα είκοσι πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο, ήταν το χαϊδεμένο παιδί της λαϊκής παραλογοτεχνίας. Επειδή οι ενήλικες είχαν τα δικά τους περιοδικά «Μάσκα», «Μυστήριο» ή και το «Ρομάντζο», ο «Μικρός ήρωας» στράφηκε προς τα ανήλικα αγόρια.

Στον χώρο των εκδόσεων κυριαρχούσαν οι «Γενικές Εκδόσεις» των Γεωργιάδη- Ανεμοδουρά, που έβγαζαν μυθιστορήματα σε τόμους των οκτώ τευχών: «Υπεράνθρωπος» (96 τεύχη με υπογραφή Θάνος Αστρίτης), «Τάργκα», «Γεράκι», «Μικρός μπουρλιοτιέρης», «Μικρός ιππότης», «Ταγκόρ». Υπήρχαν και οι εκδόσεις της «Αγκυρας» με τον «Γκαούρ Ταρζάν» του Νίκου Ρούτσου, ανταγωνιστή του «Μικρού ήρωα».
Κυκλοφόρησαν, παράλληλα, και πολλά άλλα κόμικ που όμως είχαν μικρότερη ή καθόλου επιτυχία. Όπως ήταν το «Ατρόμητο ελληνόπουλο», «Ο πιτσιρίκος», «O Μικρός Μπουρλοτιέρης», που έβγαλε μόνο οκτώ τεύχη, του συγγραφέα Ν. Μαράκη που υπέγραφε ως Π. Πετρίτης. Επίσης, τον «Μικρό ιππότη» (8 τεύχη), «Το Γεράκι», τον «Κεραυνό» (8 τεύχη), τον «Καουμπόι φάντασμα» (16 τεύχη) που υπέγραφε ο Τζ. Καρίνης, τον «Ζορρό», τον «Μικρό Ταρζάν» του Νίκου Ρούτσου, που έβγαλε 40 τεύχη (οι ιστορίες του «Μικρού ήρωα» δεν διεκδικούσαν λογοτεχνικές δάφνες, ούτε διέθεταν η φαντασία του Νίκου Ρούτσου και του «Γκαούρ Ταρζάν»).

Το μαρτύριο της φωτιάς

Το εξώφυλλο του «Μικρού ήρωα» ήταν έγχρωμο (εναλλαγή χρωμάτων κίτρινου, μπλε, πράσινου) και σε αυτό δέσποζαν οι κακοί της ιστορίας. Παράδειγμα, ο Ρας Αμπάμπα ο Αβησσυνός, ένας γοριλάνθρωπος με χατζάρα, καράφλα και φούστα κόκκινη που δρούσε –πού αλλού;– στη ζούγκλα. ΄Η ο Σειτάν Αλαμάν, που στα αραβικά σήμαινε «διαβολογερμανός», και που εμφανιζόταν για δεκαπέντε περίπου τεύχη…
Οι αντιήρωες στον «Μικρό ήρωα» εμφανίζονταν και εξαφανίζονταν σύμφωνα, πάντα, με το κέφι του συγγραφέα. Στα περισσότερα εξώφυλλα παρουσιαζόταν ο κακός ή ο ίδιος ο «Μικρός ήρωας» σε αγώνα δρόμου, έχοντας στην αγκαλιά του μια γυναίκα πανέμορφη, συνήθως μ’ ένα μαντήλι στα χείλη και με φόντο το απειλητικό, αντίπαλο δέος. ΄Οπως συνέβαινε στα τεύχη «Ο Θάνατος της Φρόυλάιν Χ» ή «Στα χείλη της αβύσσου».
Οι τίτλοι του εξωφύλλου ήταν «πιασάρικοι», πατριωτικοί, ηρωικοί και αποτελούσαν παραλλαγές τίτλων κινηματογραφικών ταινιών: «Η κόρη της ζούγκλας», «Ο αόρατος εκδικητής», «Aλόμα ο κόκκινος μάγος» (τεύχος 112), «Το σάλπισμα της νίκης» (τεύχος 9), «Χαίρε ω χαίρε λευτεριά», «Ματωμένα ράσα», «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει»….


Οι ήρωες γεννιόντουσαν από τις συγκρούσεις ή τις διαφορές της Ελλάδας με τους συμμάχους και γείτονές της. Με την Τουρκία, με αφορμή τα γεγονότα του 1956 στην Κωνσταντινούπολη, με την Αλβανία ή την Αγγλία, με αφορμή το Κυπριακό, με τη Βουλγαρία. Πίσω από τις μορφές, τα σκίτσα των ηρώων των λαϊκών αυτών περιοδικών, υπήρχε ο λαϊκός ζωγράφος Βύρων Απτόσογλου που υπέγραφε ως Μπάυρον και ασχολήθηκε με τον «Μικρό ήρωα» από το 1952 (δούλευε στο «Ρομάντζο»). Ήταν ο ίδιος, που είχε εικονογραφήσει τα λαϊκά περιοδικά «Γκαούρ Ταρζάν», «Τζον Γκρηκ», «Υπεράνθρωπο» και «Γκρέκο».
«Οι εικόνες του είναι φωτογραφικά ενσταντανέ “ρεπορταζιακού χαρακτήρα”, σαν τις παλιές λαϊκές λιθογραφίες αποτύπωσης σημαντικών γεγονότων. Δεν ενδιαφερόταν να αποδώσει περίπλοκες ψυχικές καταστάσεις, ενώ τα βασικά συναισθήματα (πόνος, χαρά) αποδίδονταν με σχηματικές εκφράσεις, όπως με ένα δάκρυ, γέλιο κ.λπ.», σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο Γιώργος Βλάχος.
Αργότερα, τη δουλειά ανέλαβε ο Θέμος Ανδρεόπουλος, ο οποίος έφτιαχνε τον «Μικρό Σερίφη» και τον «Μικρό καουμπόι». «Ψυχή», όμως, του «ατρόμητου Ελληνόπουλου» και δημιουργός του ήταν ο Στέλιος Ανεμοδουράς, ο οποίος υπέγραφε με το ψευδώνυμο Θάνος Αστρίτης.

Δεκάξι χρόνια ζωής

Το περιοδικό πρωτοεμφανίστηκε το 1952 και για δεκάξι ολόκληρα χρόνια, μια φορά την εβδομάδα, βρισκόταν κρεμασμένο στα περίπτερα. Το 1967 σταμάτησε να εκδίδεται για ένα χρόνο, όταν η κυκλοφορία του παρουσίασε πτώση (είχε φτάσει στα 1200 τεύχη). Επανακυκλοφόρησε τα χρόνια μεταξύ του 1968 και του 1971, και μετά, πάλι, το 1976 σε 24 τεύχη μεγάλου σχήματος. Τελευταία προσπάθεια έγινε το 1991. Συνολικός απολογισμός; 25.600 σελίδες σε 798 τεύχη, με τέσσερις αλλεπάλληλες ανατυπώσεις- εκδόσεις: κυκλοφόρησε ως μικτός «Μικρός ήρωας», δηλαδή συνδυασμός κόμικ και κειμένου σε έκδοση μεγαλύτερου μεγέθους, ως καθαρό κόμικ με λεζαντοκείμενα και ως «τσόντα» στον Μπλεκ. To 1985 εκδόθηκε σε βιβλία τσέπης.
Ο Γιώργος Θαλάσσης τόλμησε να ξαναφέρει τους Γερμανούς στην Ελλάδα οκτώμισι χρόνια μετά το τέλος της κατοχής και τους κράτησε άλλα 16 χρόνια. ΄Οχι ως εφιάλτη αλλά ως αντιπάλους σ’ ένα παιχνίδι που στηνόταν από τα παιδιά στις μεταπολεμικές γειτονιές της δεκαετίας.


«Το δεξιό του χέρι με την παλάμη τεντωμένη, κινείται σαν σπαθί. Η κόψη της παλάμης χτυπάει τον Γερμανό στο λαρύγγι και τον κάνει να τιναχτεί προς τα πίσω με το λαιμό συσπασμένο, μην μπορώντας να βγάλει ούτε έναν ήχο από το στόμα του. Καθώς στέκεται εκεί με τα χέρια του στον πονεμένο λαιμό του, ο Γιώργος συνεχίζει την επίθεση. Η σφιγμένη γροθιά του χτυπάει τον Γερμανό στο στομάχι, κάνοντάς τον να διπλωθεί στα δύο. Έπειτα, καθώς ο Γερμανός σκύβει βογκώντας, το “Παιδί φάντασμα” χτυπάει για τρίτη φορά. Η γροθιά του κατεβαίνει τώρα στο σβέρκο του αντιπάλου, στη βάση ακριβώς του κεφαλιού, που είναι το πιο ευαίσθητο σημείο του ανθρωπίνου σώματος. Ο Γερμανός σωριάζεται αναίσθητος»!

΄Ηρωας ή καρικατούρα;

Δράση, περιπέτεια, αγωνία, γέλιο μα πάνω απ’ όλα εξωτικές περιπέτειες από έναν 14χρονο, που δεν έλεγε να μεγαλώσει.
΄Ηρωας ή καρικατούρα; «Παιδί θαύμα» και «ατρόμητο ελληνόπουλο» ή πλαστική σημαία ενός καλοστημένου σικέ αγώνα; Αυτό που έχει σημασία, είναι ότι το κλίμα που υπήρχε σε όλες τις ιστορίες του «Μικρού ήρωα», το είχαν ανάγκη οι προηγούμενες γενιές που έζησαν την πονηρή δεκαετία του ΄50, το είχαμε ανάγκη και εμείς που ως παιδιά δεν είχαμε ακόμη ξεφύγει από την αφέλεια και τους κόσμους μιας απροσδιόριστης απόγνωσης.

Το «παιδί θαύμα» συμπύκνωνε σε ιδιότητες όλα όσα επέτρεπαν σε έναν έφηβο που αγωνιούσε, να ανδρωθεί για να «ρουφήξει ως το μεδούλι» τη ζωή, να γευτεί τη χαρά της νίκης, της παντοδυναμίας, της ηθικής του δικαίου και της επικράτησης όλων όσων θεωρούσε ότι πρέσβευαν το καλό. Η ζωή εκτυλισσόταν σε επεισόδια θρίλερ, δίχως έρωτα αλλά με ευτυχή κατάληξη.
«… Είναι νύχτα. Μια ξάστερη, γλυκιά, ανοιξιάτικη νύχτα. Χιλιάδες ασημένια άστρα τρεμοπαίζουν γλυκά πάνω από την κοιμισμένη Αθήνα, σαν να προκαλούν τους κατοίκους της να βγουν έξω και να χαρούν την ομορφιά της νύχτας. Μα οι κάτοικοι της Αθήνας δεν βγαίνουν από τα σπίτια τους. Ξέρουν ότι μέσα στη γλυκιά νύχτα παραμονεύει ο θάνατος».

 

 

Το κείμενο δημοσιεύεται στο www.aprosarmostoi.gr

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP

Download on the App Store

Μοίρασε το

του αρθρογράφου

ideas change society

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

Αφήστε μια απάντηση

Σχόλια

Μπες στη συζήτηση

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου