Η παρατεταμένη κρίση στη χώρα και η ρευστότητα που έχει επιφέρει επιβάλλει να επανεξετάσουμε βασικές παραδοχές. Αντιλαμβανόμαστε γενικά το πολιτικό σύστημα με βάση «διαιρετικές τομές» με αναφορά σε Δεξιά, Κέντρο και Αριστερά. Όμως η συντελούμενη ραγδαία κοινωνική διεργασία έχει διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα. Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά κυρίως κρίση αξιών, θεσμών, πολιτισμού και κρίση αντιπροσώπευσης.
Οι κοινωνικές δυνάμεις κινούνται οριζόντια διαπερνώντας ολόκληρο το πολιτικό φάσμα από την Άκρα Δεξιά έως την Άκρα Αριστερά. Επομένως, σε αυτές τις συνθήκες επιβάλλεται να επανεξετάσουμε τις διαιρετικές τομές και ειδικότερα το αν υπάρχει πολιτικό Κέντρο από το οποίο φυσικά προκύπτει Κεντροδεξιά και Κεντροαριστερά.
Συνοπτικά, η ύπαρξη πολιτικού Κέντρου προϋποθέτει:
1) Συνολική πολιτική πρόταση για έναν άλλο τρόπο διακυβέρνησης (πλατφόρμα) και διαφορετικό προσανατολισμό.
2) Πολιτικό φορέα που να εκφράζει την πρόταση και ο οποίος να έχει κυβερνητική προοπτική.
3) Κοινωνικές δυνάμεις που να αποδέχονται και να στηρίζουν την πρόταση (τάξεις και στρώματα).
Ειδικότερα, η ύπαρξη ή μη πολιτικού Κέντρου είναι κατά βάση συνάρτηση τριών παραμέτρων, δηλαδή των μεσαίων στρωμάτων, του μεσαίου χώρου και του πολιτικού Κέντρου με την έννοια πολιτικού φορέα ή έστω μηχανισμού που προσδιορίζει την ύπαρξή του.
Τα μεσαία στρώματα προσδιορίζονται από τη θέση τους στην παραγωγική διαδικασία και από την εισοδηματική τους κατάσταση. Έχουν πληγεί από τις μνημονιακές πολιτικές και σταδιακά φτωχοποιούνται. Έχουν αναπτύξει έντονα ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά, χωρίς όμως ιδεολογικό πρόσημο. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούν να εκφραστούν και να έχουν προοπτική και διέξοδο μέσα από κεντρώους σχηματισμούς. Επομένως είναι φυσικοί σύμμαχοι στην πορεία ανατροπής της ασκούμενης πολιτικής.
Ο μεσαίος χώρος προσδιορίζεται κατά κύριο λόγο από στοιχεία του εποικοδομήματος (αρχές, αξίες, στερεότυπα, συνήθειες, οικογενειακή παράδοση κ.λπ.). Στον μεσαίο χώρο μπορεί να ανήκουν ταυτόχρονα εργαζόμενοι και εργοδότες. Είναι πολίτες που «αντιπαθούν» και «τρομάζουν» με τις αλλαγές και τις ανατροπές. Είναι εκείνα τα στρώματα που μετακινήθηκαν ή θα μετακινηθούν από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ προς συντηρητικότερη κατεύθυνση.
Το πολιτικό Κέντρο, ανύπαρκτη οντότητα μετά το 1977, απορροφήθηκε και ενσωματώθηκε στο ΠΑΣΟΚ. Δεν υφίσταται ως ξεχωριστή πολιτική ή προγραμματική πρόταση ούτε ως μηχανισμός προσώπων. Ακόμα και αν οι συστημικές δυνάμεις επιδιώξουν να κατασκευάσουν τέτοιο σχηματισμό για να τον χρησιμοποιήσουν μεσοπρόθεσμα ως συμπληρωματική δύναμη για διαμόρφωση πλειοψηφίας, δεν μπορεί να υπερβεί τη μονοψήφια εκλογική καταγραφή.
Αν όλα τα παραπάνω ισχύουν, τότε είναι προφανές ότι δεν υφίσταται Κέντρο. Πολύ περισσότερο όταν σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι πάλαι ποτέ κραταιές δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας έχουν ουσιαστικά προσχωρήσει στην κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Η μόνη αντιπαράθεση, η μόνη εναλλακτική πρόταση γίνεται από τις δυνάμεις της νέας και υπό διαμόρφωση Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Αν δεν υπάρχει πολιτικό Κέντρο, τότε είναι προφανές ότι οι όροι Κεντροαριστερά και Κεντροδεξιά κατασκευάστηκαν με σκοπιμότητα, είτε για να εγκλωβίσουν κοινωνικές δυνάμεις, είτε για να προσδώσουν άλλοθι, είτε για να αλλοιώσουν τις βασικές διαιρετικές τομές. Άλλωστε η μέχρι σήμερα αποτυχία να συγκροτηθεί πολιτικός σχηματισμός στον μεσαίο χώρο δεν οφείλεται τόσο σε αδυναμίες και λάθη των επίδοξων πρωταγωνιστών, αλλά σε αντικειμενικούς κοινωνικούς όρους.
Μεταξύ αυτών και η ισχυρή άνοδος σε ευρωπαϊκό επίπεδο της Άκρας Δεξιάς με όλους τους κινδύνους που συνεπάγεται. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είναι ανάγκη να μιλήσουμε για το περιεχόμενο της πολιτικής, να γίνει ουσιαστική αντιπαράθεση πάνω σε προγραμματικές θέσεις και εναλλακτικές προτάσεις. Αυτή είναι η βασική ευθύνη του πολιτικού προσωπικού της χώρας.
Συμπέρασμα: Όλη η φιλολογία που αναπτύσσεται και η υπερπροβολή από τα ΜΜΕ όρων και προσπαθειών περί την Κεντροαριστερά κυρίως, αλλά και την Κεντροδεξιά, αναδεικνύουν την αγωνία και την ανασφάλεια των συστημικών δυνάμεων. Αντιλαμβάνονται ότι δεν υπάρχουν κοινωνικές δυνάμεις που να θέλουν και να μπορούν να εκφραστούν μέσα από τέτοιους σχηματισμούς. Προσπαθούν όμως με ψευδεπίγραφες διαιρετικές τομές και παραπλανητικούς τίτλους να εγκλωβίσουν πολίτες και να ακυρώσουν την προοπτική αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ.
* Ο Αντώνης Κοτσακάς είναι τ. υπουργός των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου και στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
