Ο Δημήτρης Βέργαδος εξηγεί πως η εκπαίδευση STEM μπορεί να μετατραπεί στο ισχυρό password για καινοτομία και ανάπτυξη.
«Οι αριθμοί κυβερνούν το σύμπαν.» (Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι)
Ένα από τα βασικά μηνύματα του ψηφιακού συνεδρίου «Innovative Greeks», που διοργάνωσαν με επιτυχία, πρόσφατα, ο ΣΕΒ και η Endeavor, είναι ότι η χώρα μας διαθέτει υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό, ειδικά στους τομείς της τεχνολογίας και της μηχανικής. Όπως το έθεσε χαρακτηριστικά ο κ. Νικήτας Κουτουπές, Διευθύνων Σύμβουλος της Insight Partners: «Οι Έλληνες πρέπει να δουν τα δικά τους δυνατά σημεία και τις ιδιαιτερότητες. Η Ελλάδα έχει την ικανότητα να παρέχει ανθρώπινο κεφάλαιο που είναι δύσκολο να βρεις σε άλλες χώρες».
Σήμερα, εξελίσσεται ένας παγκόσμιος ανταγωνισμός για την αναζήτηση ταλέντου και αυτός έχει ονοματεπώνυμο: STEM. Αφορά, δηλαδή, κυρίως ταλαντούχους νέους που προέρχονται από γνωστικά πεδία τα οποία συνδέονται με γνώσεις και δεξιότητες που θεωρούνται ισχυρός μοχλός μετασχηματισμού της οικονομίας στην εποχή του Industry 4.0. Η ομάδα των STEM συγκροτείται από τις φυσικές επιστήμες (Science), την τεχνολογία (Technology), τη μηχανική (Engineering) και τα μαθηματικά (Mathematics).
Στο σημείο αυτό, να σημειώσουμε ότι ο όρος STEM δεν είναι καινούργιος. Μας έρχεται από τις ΗΠΑ, οι οποίες εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες αναγνώρισαν το σημαντικό κενό σε ανθρώπινο δυναμικό στις ειδικότητες της μηχανικής και της τεχνολογίας ως ουσιαστική πηγή ανταγωνιστικού μειονεκτήματος. Αντίθετα, οι ανταγωνιστικές και αναδυόμενες χώρες της Ασίας πρωτοπορούν, κατέχοντας τους περισσότερους αποφοίτους STEM.
Η Ελλάδα εμφανίζει συγκριτικά υψηλό επίπεδο συμμετοχής σε προγράμματα σπουδών STEM στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αφήνοντας πίσω της ορισμένες από τις πιο ανεπτυγμένες –οικονομικά και τεχνολογικά– χώρες. Ενώ, συγκριτικά, θετική είναι η εικόνα της χώρας μας και όσον αφορά στη συμμετοχή και στις επιδόσεις των γυναικών στα STEM. Όμως, κάπου εδώ σταματούν τα θετικά. Γιατί, εάν εξετάσουμε τις επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών, με βάση το πρόγραμμα PISA (κατανόηση κειμένου, γνώση μαθηματικών, φυσικών μαθημάτων) του Ο.Ο.Σ.Α., η χώρα μας κατατάσσεται πολύ χαμηλά στις χώρες της Ε.Ε.
Αυτή η διαχρονική αδυναμία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος όχι μόνο στη μετάδοση γνώσης αλλά και στην ανάπτυξη κρίσιμων δεξιοτήτων υπονομεύει μεταξύ άλλων και την ικανότητα της οικονομίας μας να μπορεί να παράγει καινοτομία.
Χρειάζεται μια πραγματική επανάσταση στην εκπαίδευση
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του World Economic Forum για το μέλλον της εργασίας (2020), αναμένονται η κατάργηση περίπου 85 εκ. θέσεων εργασίας έως το 2025 και η δημιουργία 97 εκ. νέων επαγγελματικών ρόλων, ενώ, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της McKinsey, η ζήτηση ανθρώπινου δυναμικού με δεξιότητες STEM θα αυξηθεί περίπου 40% μέχρι το 2030. Η κατάκτηση των αναγκαίων γνώσεων και ικανοτήτων που απαιτούνται για την παραγωγική και ψηφιακή οικονομία του 21ου αιώνα δεν μπορεί να επιτευχθεί με τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας.
Χρειάζεται μια πραγματική επανάσταση, με άξονες μια ολοκληρωμένη, καινοτόμο προσέγγιση στον σχεδιασμό αναλυτικών προγραμμάτων και στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού. Απαιτείται συνολική βελτίωση της ποιότητας της σχολικής εκπαίδευσης στην κατεύθυνση ενίσχυσης του επιστημονικού και τεχνολογικού «εγγραμματισμού», ήδη από τις πρώτες τάξεις του σχολείου. Με βάση την πρόσφατη έκθεση του ΣΕΒ, η εκπαίδευση STEM προτάσσει την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και την έμφαση στη δημιουργικότητα, τη μάθηση σε ομάδες, τη διεπιστημονική συνεργασία, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και τη βιωματική εκπαίδευση.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του εκπαιδευτικού αποτελεί κλειδί, γι’ αυτό και έχει απόλυτη προτεραιότητα η υποστήριξη του δύσκολου έργου του· όπως επίσης έχει ιδιαίτερη σημασία η υιοθέτηση μιας πιο θετικής και ενεργητικής στάσης εκ μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας σχετικά με την κινητοποίηση των επιχειρήσεων ως προς την υποστήριξη της εκπαίδευσης STEM.
Εν κατακλείδι, τα υλικά που διαμορφώνουν τον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας, προσεχώς, τα γνωρίζουμε. Για να παραφράσουμε τον ποιητή, «το μέλλον θα έχει πολλή καινοτομία, (γι’ αυτό) πάρτε μαζί σας γνώσεις STEM».