Η προσδοκία του Ερντογάν
Η Τουρκία φιλοδοξεί να καταστεί μια από τις δυνάμεις που θα πρωταγωνιστήσουν στον σχεδιασμό και τη διαμόρφωση του νέου χάρτη της Μέσης Ανατολής. Ο Ερντογάν πιστεύει (ή θέλει να πιστεύει) ότι η χώρα του είναι κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή. Πώς άραγε θα περάσουν στην ιστορία τα δεκαεπτά δευτερόλεπτα που προηγήθηκαν της κατάρριψης του ρωσικού αεροσκάφους; Ήταν άραγε η λάθος στρατηγική κίνηση, όπως εκείνη πριν από έναν αιώνα, όταν βομβαρδίστηκε η Σεβαστούπολη, μια πράξη που οδήγησε την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη δίνη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με αποτέλεσμα τη διάλυσή της;
[quote text_size=”small”]
Είναι ο Ταγίπ Ερντογάν ένας ικανός ζογκλέρ που μπορεί και παίζει με πολλές κορίνες ταυτόχρονα; Για την ιστορία υπενθυμίζεται πως ο Εμβέρ Πασάς, οι επιλογές του οποίου οδήγησαν τη χώρα του στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σκοτώθηκε στις ρωσικές στέπες από τον Κόκκινο Στρατό κυνηγώντας το όνειρο του παντουρκισμού.
[/quote]
Τι επιδιώκουν οι πρωταγωνιστές στη Συρία
ΗΠΑ: Να μην καταστεί η Συρία η πίσω πόρτα της Ρωσίας. Mια εκλεγμένη κυβέρνηση με μειωμένους τους τόνους εχθρότητας έναντι του Ισραήλ. Τον καιρό του Ψυχρού Πολέμου ο στρατηγικός στόχος των ΗΠΑ ήταν η απομάκρυνση των σοβιετικών βάσεων. Τώρα η προτεραιότητα είναι η εξουδετέρωση του ISIS.
Ευρωπαϊκή Ένωση: Φρένο στα κύματα των προσφύγων. Μετά το χτύπημα στο Παρίσι, η καταπολέμηση του ISIS.
Τουρκία: Έναντι του κουρδικού παράγοντα να παιχθεί το χαρτί των Τουρκομάνων. Κυβέρνηση πολιτικού Ισλάμ στη Δαμασκό. Μετά τους λάθος υπολογισμούς παραμένει αβέβαιο αν θα καταφέρει να εξισορροπήσει την κατάσταση έναντι των ισχυρών αντιπάλων της Ρωσίας και του Ιράν.
Ρωσία: Αγώνας για δραστική παρουσία στη Μεσόγειο. Η Μόσχα δεν θέλει να απολέσει το στρατιωτικό πλεονέκτημα που διατηρεί από τη σοβιετική εποχή. Θα υποστηρίξει μέχρι τέλους τον Άσαντ. Στις συνομιλίες που θα ξεκινήσουν θα υποστηρίξει το σύστημα Μπάαθ ως έναν δραστικό παράγοντα της νέας διακυβέρνησης, έστω και με άλλη ονομασία. Να περιορίσει κατά το δυνατόν τον ρόλο της Τουρκίας και την επιρροή της. Να ενισχύσει τη συμμαχία με τους Κούρδους της Συρίας. Εχθρός, οι πάσης φύσεως ισλαμιστές, ήπιοι ή ακραίοι.
Ελεύθερος Συριακός Στρατός: Ανατροπή του Άσαντ. Απαρτίζεται από αξιωματικούς που εγκατέλειψαν τον κυβερνητικό στρατό. Μάχεται κατά του Άσαντ από το 2011 δίχως την αναμενόμενη επιτυχία. Οι Αμερικανοί στρατιωτικοί εκτιμούν ότι το 50% των μαχητών στις τάξεις του είναι ισλαμιστές.
ISIS: Να κατακτήσει τον κόσμο. Δημιουργία και διατήρηση Χαλιφάτου. Κατάκτηση των ιερών πόλεων του Ισλάμ, μεταξύ αυτών και της σημερινής Κωνσταντινούπολης. Να εφαρμόσει ισλαμικό νόμο και να «εκκαθαρίσει τη Μέση Ανατολή από τους αλλόθρησκους, τους χριστιανούς, τους Εβραίους αλλά και τους μουσουλμάνους που δεν ακολουθούν τους κανόνες του Ισλάμ, όπως το Ισλαμικό Κράτος ορίζει.
Καθεστώς του Άσαντ: Να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη Νέα Συρία με τη διατήρηση της ειδικής σχέσης που έχει η οικογένεια Άσαντ με το καθεστώς Μπάαθ. Τη διακυβέρνηση της χώρας από τους σιίτες μαζί τους κοσμικούς σουνίτες. Να παίξει ρόλο – κλειδί στην περιοχή έχοντας στο πλάι του τη Ρωσία και την αναδυόμενη δύναμη του Ιράν.
Ιράν: Καταπολεμά τη σουνιτική διοίκηση.
Η Τεχεράνη (όπως και η Μόσχα) επιδιώκει να αποφύγει αμιγώς δυτικόστροφη κυβέρνηση στη μελλοντική Συρία και κυβέρνηση φιλικά προσκείμενη στην Τουρκία ή τη Σαουδική Αραβία. Η ασφάλεια του Ιράν ξεκινά από τη Δαμασκό. Αυτό είναι το αμυντικό δόγμα της Τεχεράνης.
PYD Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (Κούρδοι): Αυτονομία. Οι Κούρδοι της Σύριας είναι από τους πλέον καταπιεσμένους πληθυσμούς στη Μέση Ανατολή. Δεν είχαν κανένα πολιτικό δικαίωμα έως και πριν από τέσσερα χρόνια, ούτε καν Δελτίο Ταυτότητας. Βασική προσδοκία τους να δημιουργήσουν τη δική τους αυτόνομη περιοχή, όπως των Κούρδων στο Ιράκ. Έχουν τη συμπάθεια της Δύσης. Η Μάχη στο Κομπάνι είναι για τους Κούρδους το σύγχρονο Στάλινγκραντ. Στη Βόρεια Σύρια έχουν ήδη δημιουργηθεί κουρδικά καντόνια. Επιδιώκουν να τα ενώσουν (ανατολικά) για να γειτνιάσουν με το Βόρειο Ιράκ αλλά και προς τα δυτικά στη Μεσόγειο, δημιουργώντας τον κουρδικό διάδρομο 1.300 χλμ. στα νότια σύνορα της Τουρκίας με Συρία και Ιράκ.
Τουρκομάνοι: Μοιρασμένοι οι σιίτες Τουρκομάνοι στο πλευρό του Άσαντ, οι σουνίτες τον μάχονται. Μεγάλη επιρροή στο στρατόπεδο των σουνιτών έχουν οι ακραίοι ισλαμιστές.
Ρωσοτουρκικές σχέσεις
Η Ρωσία στη νεότερη ιστορία της επέφερε κατά καιρούς ισχυρά πλήγματα στους Οθωμανούς στα πεδία των μαχών. Μάλιστα κάποτε οι Ρώσοι στρατιώτες έφθασαν μέχρι και στο προάστιο της Κωνσταντινούπολης, τον Άγιο Στέφανο. Όμως ήρθε και η εποχή που η Τουρκία του Κεμάλ βοηθήθηκε από τους Ρώσους επαναστάτες του Βλαντιμίρ Λένιν και στάθηκε στα πόδια της. Έκτοτε το νέο τουρκικό κράτος φρόντιζε, παρά τον Ψυχρό Πόλεμο, να διατηρεί καλές σχέσεις με την ισχυρή γειτονική του χώρα.
[quote text_size=”small”]
Τη μοίρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όσον αφορά τις σχέσεις της με τη Δύση αλλά και την ίδια την αυτοδιάλυσή της, καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό οι ρωσοτουρκικές σχέσεις.
[/quote]
Η Πύλη όταν ηττήθηκε στην Κριμαία το 1783 για να ισορροπήσει προσέφυγε στους Ευρωπαίους. Έναν αιώνα μετά, επανήλθε στην Κριμαία πολεμώντας στο πλευρό της Αγγλίας και της Γαλλίας. Τότε εκδόθηκε το περιώνυμο φιρμάνι για την προσαρμογή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ευρωπαϊκά δεδομένα. Όμως οι σχέσεις της με τη Ρωσία διαμόρφωσαν με καταλυτικό τρόπο και τη διάλυση της αυτοκρατορίας.
Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρέθηκε στο πλευρό της Γερμανίας, η οποία βομβάρδισε με το Ναυτικό της τις ρωσικές παραλιακές πόλεις στη Μαύρη Θάλασσα. Βρέθηκε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, λοιπόν, στην πλευρά των ηττημένων και αμέσως μετά απώλεσε τα εδάφη που διατηρούσε στα Βαλκάνια, τη Συρία, το Ιράκ, τη Μέση Ανατολή.
Με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο Στάλιν πρόβαλε αιτήματα σχετικά με τα Στενά του Βοσπόρου και τις ανατολικές επαρχίες της Τουρκίας. Με αυτόν τον τρόπο η Άγκυρα έπεσε στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ.