ΔΥΟ ΜΟΝΤΕΛΑ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ …ΚΡΙΣΗΣ

Για μία ακόμη φορά αναδεικνύεται η διαφορά πολιτικών μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης η οποία οδηγεί σταδιακά σε μια νέα κρίση με διαφορετικά στοιχεία από αυτήν του 2007-2008. Οι Αμερικανοί φροντίζουν με κάθε τρόπο να ρίχνουν ρευστό χρήμα στην οικονομία. Oλες τους οι αποφάσεις αποσκοπούν στο να διατηρηθούν θέσεις εργασίας και να μη μειωθεί η ζήτηση. Τα πακέτα σωτηρίας από το 2008 ανέρχονται σε τρισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία στόχευαν σχεδόν κάθε κλάδο που παρουσίαζε προβλήματα υστέρησης της ανάπτυξης, όπως οι τράπεζες, η βιομηχανία αυτοκινήτου, οι κατασκευές, αλλά και κλάδοι του Δημοσίου, όπως ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας κ.ά. Δεν ασχολούνται με θεσμικά μέτρα, παρά το γεγονός ότι ο κρατικός προϋπολογισμός είναι ελλειμματικός και ταυτόχρονα πολλές επιμέρους πολιτείες είναι κυριολεκτικά πτωχευμένες. Ο κόσμος όλος γνωρίζει το πώς λειτουργεί χωρίς έλεος η ικανότητα της Fed να τυπώνει χρήμα, το οποίο επίσης όλοι οι οικονομολόγοι θεωρούν τεράστια απειλή για την ίδια την οικονομία αλλά και το σύνολο της παγκόσμιας οικονομικής ισορροπίας. Παρά ταύτα εδώ και τρία χρόνια συνεχίζουν αταλάντευτοι την ίδια πολιτική.Στην Ευρώπη ακολουθείται μια ακριβώς αντίθετη τακτική, με στόχο τα μη ελλείμματα. Για πολλούς λόγους που ξεφεύγουν από την παρούσα οι Ευρωπαίοι επέλεξαν από το ξέσπασμα της κρίσης έως σήμερα να λαμβάνουν θεσμικά πολιτικά και οικονομικά μέτρα πάνω στη λογική πως πρώτα πρέπει να μειωθούν τα ελλείμματα και μετά να σχεδιασθεί και να επιδιωχθεί η ανάπτυξη. Δηλαδή, την ακριβώς αντίθετη πολιτική από αυτήν των Αμερικανών. Οι Ευρωπαίοι με τον τρόπο αυτό διαψεύδουν σχεδόν όλους τους κορυφαίους οικονομολόγους, αλλά και τη σχολή του Κέυνς, που σημάδεψε την παγκόσμια οικονομική λογική τα τελευταία 80 χρόνια. Η ενδιαφέρουσα πολιτική διάσταση των παραπάνω είναι ότι στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Eνωσης κυβερνούν λαϊκά κόμματα, πράγμα που οδηγεί συνειρμικά σε περιόδους και αρχές «θατσερισμού». Πάντως δεν είναι τυχαίο ότι τα μέτρα περιστολής της ζήτησης και των δημοσίων δαπανών, που λαμβάνονται σχεδόν με καρμπόν από τις χώρες της Ε.Ε., βάζουν την ανταγωνιστικότητα ως πρώτη επιδίωξη, με αποτέλεσμα να σχεδιάζεται συρρίκνωση μισθών αλλά και συντάξεων (προς σωτηρία των παραπαιόντων ασφαλιστικών ταμείων). Το κοινωνικό κράτος έχει διαγραφεί από το λεξιλόγιο ακόμη και των Eυρωπαίων σοσιαλιστών.

Το πιο δυσάρεστο στις παραπάνω διαφορές είναι ότι και οι δύο φαίνεται να έχουν δίκιο! Υπό τις προϋποθέσεις εκάστης, φαίνεται ότι κάθε μία μπορεί να φανεί τελικά ότι βοηθά να βγει η κάθε οικονομία από την κρίση της. Αλλά όμως τα παγκόσμια συγκοινωνούντα δοχεία δεν επιτρέπουν πειραματισμούς. Σε άλλες εποχές ίσως να είχαμε την πολυτέλεια να παρακολουθούμε δύο μοντέλα στην εξέλιξή τους. Αλλά σήμερα λείπει η αναγκαία παγκόσμια «αρμονία», που αν δεν βρεθεί σύντομα, τότε οι κρίσεις θα είναι συνεχείς και η κάθε επόμενη χειρότερη από την προηγούμενη.