του Andreas Zimmermann
Το ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο χρησιμοποιεί ένα καθόλου πειστικό τέχνασμα (τρικ), αναγνωρίζοντας επί της αρχής την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
«Κάθε Μέλος των Ηνωμένων Εθνών αναλαμβάνει την υποχρέωση να συμμορφώνεται με την απόφαση… του Διεθνούς Δικαστηρίου»
με αυτό περιγράφει μάλλον ωμά το άρθρο 94 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα του σύγχρονου διεθνούς δικαίου: την αναγνώριση των κανόνων του διεθνούς δικαίου και του καθήκοντος εφαρμογής αποφάσεων των διεθνών δικαστηρίων. Αυτή είναι η συμπαγής αρχή που ουσιαστικά τέθηκε υπό αμφισβήτηση από το ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο στις 22 Οκτωβρίου 2014. Στο ιστορικό ανήκει η προηγούμενη πρακτική των ιταλικών δικαστηρίων να επιτρέπουν προσφυγές λόγω διαπραχθέντων εγκλημάτων πολέμου από τη Γερμανία κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά από τα πρώτα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος γερμανικής περιουσίας , η Γερμανία προσέφυγε το 2008 στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Με 12 ψήφους κατά 3 το Δικαστήριο έκρινε ότι ένα κράτος μπορεί να επικαλεστεί την ετεροδικία του, ακόμη και όταν, αντικείμενο της δίκης αποτελούν εγκλήματα πολέμου. Με σχεδόν υποδειγματικό τρόπο η Ιταλία εφάρμοσε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Αλλά τώρα το Συνταγματικό Δικαστήριο κήρυξε αυτό το νόμο αντισυνταγματικό. Έτσι έρχεται σε διαμετρική αντίθεση με το ΔΔΧ και στρέφεται και κατά της υπεροχής του διεθνούς δικαίου αυτού κάθε αυτού. Το Corte constituzionale ευθυγραμμίζεται έτσι με τον αμερικάνικο Supreme Court.
Το ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο χρησιμοποιεί ένα καθόλου πειστικό τέχνασμα (τρικ), αναγνωρίζοντας κατ’ αρχάς την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
[quote text_size=”small”]
Η αναγνώριση της δικαιοδοτικής ασυλίας των κρατών σε περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου από τα ιταλικά δικαστήρια απαγορεύεται από το ιταλικό Σύνταγμα.
[/quote]
Αυτό βασίζεται σε μια ξεπερασμένη άποψη που διαχωρίζει αυστηρά το εθνικό δίκαιο από το διεθνές δίκαιο. Επιπλέον η αναγνώριση της κρατικής ασυλίας δεν οδηγεί σε καμία περίπτωση, όπως συχνά παραβλέπεται στην απώλεια υλικών αξιώσεων. Αντίθετα, μπορούν πάντα να προβάλλονται δια της οδού της άσκησης διπλωματικής προστασίας του κράτους προέλευσης. Επιπλέον, οι ιταλοί ενάγοντες είχαν ήδη αποκτήσει νομική προστασία ενώπιον των γερμανικών δικαστηρίων, και δεν μπόρεσαν μόνο να περάσουν την άποψή τους, ότι σε περιπτώσεις παραβιάσεως του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου υφίστανται αξιώσεις για ατομική αποζημίωση. Αυτή η άποψη των γερμανικών δικαστηρίων εγκρίθηκε αργότερα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ). Τον Ιανουάριο του 2014, το ΕΔΔΑ ακολούθησε την άποψη του ΔΔΧ και έκρινε τη χορήγηση ετεροδικίας ακόμη και στην περίπτωση βασανιστηρίων ως επιτρεπτή βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για άλλη μια φορά αυτό αναδεικνύει τα προβλήματα που προκύπτουν σχεδόν αναπόφευκτα, όταν τα εθνικά (συνταγματικά) δικαστήρια ακόμη και σε θεμελιώδη νομικά θέματα καθοδηγούνται από μια εθνική οπτική γωνία. Επίσης, το παράδειγμα που αναφέρεται για την εξέταση των δεσμευτικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας από το ΕΔΔΑ με κριτήριο τα ατομικά δικαιώματα στην υπόθεση Kadi δεν είναι πειστική. Σε αντίθεση με την περίπτωση του Kadi δεν πρόκειται εδώ για το δικαστικό έλεγχο ενός πολιτικού οργάνου, αλλά για τον έλεγχο των αποφάσεων του ΔΔΧ με τα κριτήρια του εθνικού δικαίου
[quote text_size=”small”]
Τι μπορεί να κάνει η Γερμανία τώρα; Το προφανές μιας δυνατότητας παραπομπής του θέματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας, το οποίο βάσει του Χάρτη του ΟΗΕ ευθύνεται να εξασφαλίσει την εκτέλεση των αποφάσεων του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, φαίνεται δύσκολο εφόσον πρόκειται για κράτος μέλος-εταίρο της Ε.Ε.
[/quote]
Επιπλέον μπορεί να απασχολήσει πάλι το ΔΔΧ είτε στα πλαίσια της ερμηνείας της αρχικής απόφασης, είτε ως μέρος μιας νέας προσφυγής, επιδιώκοντας να αποδείξει ότι η ιταλική απόφαση παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο. Όλα αυτά με την ελπίδα πως η Ιταλία θα εξαλείψει αυτή την παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
*Ο καθηγητής Δρ Andreas Zimmermann κατέχει την Έδρα στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Potsdam και είναι διευθυντής του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση της «Frankfurter Allgemeine Zeitung» της 30 Οκτώβρη 2014, Σελίδα 6.
http://www.faz.net/aktuell/politik/staat-und-recht/kriegsverbrechen-13237393.html
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
