Η πλειοψηφία των ανθρώπων θεωρεί ότι το άτομο πρέπει να φέρει τις συνέπειες των πράξεών του και να δέχεται έπαινο ή ψόγο για αυτές. Στην εποχή μας, ωστόσο, και ιδίως στην χώρα μας, η ατομική ευθύνη έχει γίνει μία ελάχιστα δημοφιλής έννοια. Προκαλεί την εχθρότητα των ανθρώπων που έχουν διδαχθεί ότι μόνον οι εξωτερικές συνθήκες είναι οι παράμετροι που καθορίζουν την θέση τους στην ζωή ή, ακόμη, και τις συγκεκριμένες πράξεις τους. Αν και πολλές φορές η πεποίθηση ότι τα επιτεύγματα ενός ανθρώπου οφείλονται αποκλειστικά στις ατομικές του ικανότητες μπορεί να είναι λανθασμένη, εν τούτοις έχει πάντοτε θετική επίδραση στην ατομική συμπεριφορά και ενεργητικότητα. Αντιθέτως, όσο περισσότερο έχει κάποιος την τάση να κατηγορεί άλλους ή τις εξωτερικές συνθήκες για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, τόσο πιο οκνηρός και αναποτελεσματικός τείνει να καταστεί.
Οι παραπάνω σκέψεις εξηγούν, νομίζω, σε μεγάλο βαθμό την δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας. Δεν φταίει η τρόικα, το ΔΝΤ, η κυρία Μέρκελ ή ο κύριος Σώυμπλε, στο κάτω-κάτω της γραφής, εμείς τους καλέσαμε να μας δώσουν πρόσθετα δάνεια δισεκατομμυρίων ευρώ, χωρίς τα οποία το ελληνικό δημόσιο θα είχε παύσει τις πληρωμές του. Δεν ευθύνονται οι ξένοι που μετατρέψαμε τον πακτωλό των κοινοτικών επιδοτήσεων και δανείων, ήδη από την δεκαετία του 1980, σε αυθαίρετα, βίλλες, σκάφη, πολυτελή αυτοκίνητα, νυκτερινά κέντρα, που συρρικνώσαμε την παραγωγική βάση της χώρας με αναρίθμητες απεργίες, επιθέσεις κατά της ‘’πλουτοκρατίας’’ και των ‘’μονοπωλίων’’ (ουδέποτε, όμως, των κρατικών), αποθαρρύναμε τις επενδύσεις, διορίσαμε αναξιοκρατικά εκατοντάδες χιλιάδες ‘’ημετέρους’’ στο δημόσιο και μετατρέψαμε μεγάλο αριθμό αγροτών σε επιδοτούμενους αργόσχολους.
Σε μία δημοκρατική χώρα καθένας μετέχει και συνδιαμορφώνει, σε κάποιο βαθμό, τις πολιτικές εξελίξεις (και, επομένως, είναι λογικό να υφίσταται, και πάλι σε κάποιο βαθμό, τις συνέπειες των πολιτικών του επιλογών). Στην Ελλάδα, οι λίγοι σχετικά πολιτικοί που αγωνίσθηκαν εναντίον των παραπάνω πρακτικών και υπέρ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας απεβλήθησαν από το πολιτικό σύστημα. Αντιθέτως, όσοι συνέβαλαν στην διόγκωση των δημοσίων δαπανών και, συνακόλουθα, του δημοσίου χρέους μέσω διορισμών, αυξημένης φαρμακευτικής δαπάνης, πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και λοιπών πελατειακών δραστηριοτήτων, επιβραβεύθηκαν από το εκλογικό σώμα διά της επανεκλογής τους και κατέχουν, ακόμη και σήμερα, ανώτατα πολιτειακά και πολιτικά αξιώματα.
Έχοντας ήδη επαρκή εμπειρία από την διακυβέρνηση της χώρας από την ‘’για πρώτη φορά Αριστερά’’, είναι ανάγκη να εντοπίσουμε τα λάθη μας και να μην τα επαναλάβουμε. Ο καθένας και όλοι μας να παίξουμε σωστά τους ρόλους μας ως γονείς, επιχειρηματίες, εργαζόμενοι, επιστήμονες, καταναλωτές. Πρωτίστως, ως ενεργοί πολίτες, να απομακρυνθούμε από τις σχέσεις πάτρωνος και πελάτη και, αποφεύγοντας τον πολιτικό κατακερματισμό, να ενισχύσουμε με την ψήφο μας – που, κατά πάσα πιθανότητα, θα την χρησιμοποιήσουμε μέσα στο 2017 – αυτούς που μπορούν πιο αξιόπιστα να μας βγάλουν από το σημερινό τέλμα.