Η ΕΞΟΥΣΙΑ …ΔΙΑΦΘΕΙΡΕΙ

Μοίρασε το

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Η εξουσία διαφθείρει. Αυτός ο κοινός τόπος -ως φόβος και ξόρκι- επαναλήφθηκε μέσω της κλήσης του Γιώργου Παπανδρέου προς τα μέλη της κυβέρνησής του να λειτουργήσουν ως «αντιεξουσιαστές στην εξουσία». Αυτό το «αντί-», όμως, ως συμβολική άμυνα το είδαμε μόνο στην αμφίεση της Μπιρμπίλη και το μοτοσακό του Ρόβλια.Αλλά ποιον κίνδυνο ενέχει η κρατική-συμβολική εξουσία; Τα σημεία και τα σύμβολα της εξουσίας -αυτοκίνητα, σωφέρ, σωματοφύλακες, κλάκα οπαδών και σφογγοκωλάριων, υποδοχές, εμβλήματα, σκήπτρα κ.ά.- «ευνουχίζουν» καθώς παγιδεύουν το πολιτικό κρατικό στέλεχος μέσα στη συμβολική τάξη της εξουσίας τους.

Τα σύμβολα επιβάλλονται και εξουσιάζουν τον άνθρωπο. Αυτός ο συμβολικός ευνουχισμός είναι συνώνυμος με την εξουσία, γιατί είναι ακριβώς αυτός που παρέχει σε συμβολικό επίπεδο την εξουσία. Εκτός, όμως, από τα σημεία και τα σύμβολα, που είναι οι κώδικες μια ολόκληρης εξουσιαστικής κουλτούρας, υπάρχουν και οι αντιλήψεις όπως αυτή του Μπέρνχαρντ που έλεγε στον Κανέτι ότι «Είτε θα είσαι μια σταγόνα που χάνεται μέσα στη μάζα, είτε εκείνος που ξέρει να της δίνει την κατεύθυνση.

 Άλλη επιλογή δεν έχεις. Έχεις τους ανθρώπους στα χέρια σου σαν μαλακό προζύμι και μπορείς να κάνεις μαζί τους ό,τι θέλεις. Θα μπορούσες να τους ξεσηκώσεις να βάλουν φωτιά, στα δικά τους σπίτια, δεν υπάρχουν όρια γι’ αυτό το είδος εξουσίας». Εν προκειμένω, έχουμε την εξουσία όπως διαμορφώνεται σε αυταρχικούς πολιτικούς μηχανισμούς με έντονη λαϊκίστικη και φαιά χροιά. Μια άλλη μορφή εξουσίας, το ίδιο επικίνδυνη, είναι και η τεχνοκρατική, όπου επικρατούν, όχι η δημοκρατική ουσία, αλλά οι τεχνικές της εξουσίας και οι τεχνοκράτες.

Πρόκειται γι’ αυτό που ο Έντγκαρ Άλαν Πόε είχε προβλέψει από τις αρχές του 19ου αιώνα, λέγοντας πως «Ενώ ο άνθρωπος καμάρωνε και έκανε το θεό, μια παιδική ηλιθιότητα έπεφτε πάνω του. (…) Οι τεχνικές είχαν εξυψωθεί στην υπέρτατη τάξη και, από την στιγμή που εγκαταστάθηκαν στο θρόνο τους, έριξαν τις αλυσίδες τους πάνω στα μυαλά που τις είχαν δημιουργήσει». Υπάρχει, άραγε, μια άλλη στάση για εκείνους που κατέχουν την πολιτική εξουσία; Σ’ αυτήν αναφέρεται ο Ν. Μπόμπιο, ο οποίος θεωρεί ότι η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά εξουσία για την επίτευξη  ενός στόχου που είναι συνήθως το κοινό καλό, το συλλογικό ή γενικό συμφέρον.

Εδώ εμπίπτει και το θέμα της «πολιτικής διαφθοράς» σύμφωνα με την οποία «ο πολιτικός που διαφθείρεται τοποθετεί το προσωπικό του κέρδος πάνω από το συνολικό, το δικό του συμφέρον πάνω από το κοινό, την ασφάλεια τη δική του, και της οικογένειάς του πάνω από εκείνη της πατρίδας». Αλλά πως ορίζει τη δημοκρατία ο Μπόμπιο; Δημοκρατία «Είναι εκείνη η μορφή διακυβέρνησης της οποίας οι κύριοι κανόνες, όταν τηρούνται, έχουν ως σκοπό την επίλυση των κοινωνικών συγκρούσεων χωρίς την προσφυγή στην αμοιβαία βία». Αρκεί, όμως, αυτό; Όχι. Για τον Χάουαρντ Ζιν το θέμα δεν είναι ο νόμος, αν κάτι δηλαδή είναι νόμιμο, αλλά αν είναι και δίκαιο. Συνεπώς, μία πολιτική εξουσία δεν νομιμοποιείται μόνο εκ των νόμων αλλά αν είναι και κοινωνικά δίκαιη. Και όταν η εξουσία είναι κοινωνικά δίκαιη, όταν εξαφανίζεται εντός της κοινωνίας, ελεγχόμενη απ’ αυτή, τότε δεν μπορεί να «χαλάσει» κανέναν.

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP

Download on the App Store

Μοίρασε το

του αρθρογράφου

ideas change society

Αφήστε μια απάντηση

Σχόλια

Μπες στη συζήτηση

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου

Κάνε εγγραφή για να αφήσεις τα σχόλιά σου