Οι πρόσφατες δραματικές εξελίξεις στο «νέο-Κυπριακό» ζήτημα που αφετηρία τους έχουν την ad hoc απόφαση των πανσόφων του Eurogroup, επιβάλουν την παρακάτω καταγραφή για την ανάδειξη του εύρους της παρακμιακής αντιμετώπισης από το Eurogroup ενός «συστήματος» που ανάγεται σε βάθος χρόνου περίπου 3.000 ετών (!) και που καταδεικνύει την προχειρότητα διαχείρισης του ευρωσυστήματος το έτος 2013 (μ.Χ.).
Στο παρόν περίγραμμα επιβάλλεται επιγραμματικώς να καταγραφούν τα εξής:
Οι πρώτες Τράπεζες (1) δημιουργήθηκαν κατά τον 8ο και 7ο π.Χ.(!) αιώνα από τους Ασσύριους, Βαβυλώνιους και Αιγύπτιους. Οι Τράπεζες αυτές εξέδιδαν συναλλαγματικές και αποδείξεις σε «μικρούς δίσκους» πάνω στους οποίους ήταν «χαραγμένα» δάνεια με ενέχυρο ή (και) υποθήκη και ο τόκος που είχε «συμφωνηθεί».
Στην αρχαία Ελλάδα, ως πρώτες Τράπεζες χρησίμευσαν οι Ναοί(!) τους οποίους σέβονταν και οι κατακτητές ακόμη!..
Περίφημοι υπήρξαν οι Ναοί των Δελφών, της Ολυμπίας και της Δήλου, στους οποίους εναπόθεταν τεράστια ποσά όχι μόνο οι Έλληνες αλλά και οι παρεπιδημούντες στην Ελλάδα. Στις Ιωνικές πόλεις Μίλητο, Σμύρνη, Έφεσο, οι αργυραμοιβοί διεξήγαγαν τραπεζικές εργασίες, ενώ η τραπεζική τέχνη μετά τους Μηδικούς Πολέμους μεταφέρθηκε από την Κόρινθο στην Αθήνα. Οι πρώτοι τραπεζίτες των Αθηνών ήσαν νομισματαλλάκτες. Αργότερα οι νομισματαλλάκτες δέχονταν καταθέσεις ιδιωτών, προς τους οποίους δεν έδιναν καν αποδείξεις(!), γιατί έχαιραν τέτοιας φήμης και εκτίμησης για την εντιμότητά τους, ώστε οι πελάτες τους αρκούνταν στο λόγο τους και μόνον!
Κατά τη ρωμαϊκή εποχή οι τραπεζίτες διενεργούσαν τις ίδιες εργασίες και απολάμβαναν μεγάλων τιμών -ενώ ιστορικώς είναι βέβαιον ότι η τραπεζική τέχνη «μεταδόθηκε» από την Αθήνα στην Ρώμη.
Όταν επήλθε το βαρβαρικό κύμα μετά τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό, επακολούθησε περίοδος πολέμων και οι Τράπεζες περιέπεσαν σε παρακμή, (γιατί η πίστη αναπτύσσεται μόνο σε ειρήνη), για να εμφανισθούν και πάλι κατά τον μεσαίωνα. Στους προκαπιταλιστικούς πολιτισμούς η «πρώτη Τράπεζα» που ιδρύθηκε ήταν η Τράπεζα της Βενετίας το 1157 (που επανιδρύθηκε το 1756). Επακολούθησε η Τράπεζα του Αμβούργου το 1719. Όμως η «σύγχρονη» τραπεζική τέχνη έχει τη «βάση της» στις Τράπεζες της Αγγλίας και στους πρώτους Άγγλους τραπεζίτες, τους χρυσοχόους, με πρωταίτιους τους Λομβάρδους -εξού και η Lombard Street.
Στην αρχή του 19ου αιώνα διαμορφώθηκαν δύο Σχολές Σκέψης γύρω από το «Τραπεζικό Χρήμα»: Η Carrency School (Νομισματική Σχολή) και η Banking School (Τραπεζική Σχολή).
Όμως πιο κοντά στην εξέλιξη των πραγμάτων φαίνεται να βρίσκεται από τη «Νομισματική Σχολή», η «Τραπεζική Σχολή». Και τούτο γιατί η «Τραπεζική Σχολή» εγγίζει καλύτερα την διάκριση μεταξύ του «κεντρικού (εξωτερικού) χρήματος» της Κεντρικής Τράπεζας και του «τραπεζικού (εσωτερικού) χρήματος» των Εμπορικών Τραπεζών.
Όμως ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι αυτές οι κλασικές Σχολές σκέψεις δικαιώνονται (η καθεμία) μερικώς και επιμερίζονται τη δικαίωση. Έτσι:
α) Η «Νομισματική Σχολή» δικαιώνεται για την παθητική δημιουργία του χρήματος-που είναι συνέπεια των καταθέσεων του κοινού στις Εμπορικές Τράπεζες. Η πρόταση της Carrency School πως «Deposits make Loans» (πως δηλαδή οι καταθέσεις δημιουργούν τα δάνεια) είναι απολύτως ακριβής στις σύγχρονες παθητικές (2) τραπεζικές εργασίες.
β) Η «Τραπεζική Σχολή» από την άλλη, δικαιώνεται για την ενεργητική δημιουργία χρήματος- που είναι συνέπεια των πιστώσεων που χορηγούν οι Εμπορικές Τράπεζες. Η πρόταση της Βanking School πως «Loans make Deposits» (πως δηλαδή τα δάνεια δημιουργούν τις καταθέσεις) είναι απολύτως ακριβής στις σύγχρονες ενεργητικές (3) τραπεζικές εργασίες.
Τα παραπάνω δημιουργούν την καθολική παραδοχή που καταγράφεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως «Γενική Αρχή Εμπιστοσύνης». Συνεπώς η απόφαση για «κούρεμα» (hair cut) των καταθέσεων των Τραπεζών που έδρα τους έχουν την Κυπριακή Δημοκρατία, επουδενί ευρίσκει έρεισμα στις πάγιες Αρχές του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος!
Άξιο παρατήρησης είναι ότι στο «τραπέζι» του Eurogroup αποφασίστηκε το πεπαλαιωμένο δόγμα του Οράτιου, το «carpe diem» (δηλαδή τρύγα-απολάμβανε την ημέρα). Ωστόσο, ο ιός που με την απόφαση αυτή «υπεισήλθε» στο «σύστημα» (θα) έχει απρόβλεπτες συνέπειες!..
Ως κατακλείδα ας μου επιτραπούν τα εξής, σε προσωπικό επίπεδο:
Όταν αποφάσισα να συγγράψω τραπεζικό δίκαιο, βρέθηκα στο δίλημμα «ποιό» πρόθεμα (πριν από τον πρόλογο) θα έπρεπε να προτάξω. Μετά από ιδιαίτερο προβληματισμό κατέληξα να προτάξω άποψη όχι φιλόσοφου ή οικονομολόγου, αλλά αντιθέτως ψυχολόγου. Και τούτο γιατί το χρηματοπιστωτικό σύστημα αρχίζει και καταλήγει με βάση την ψυχολογία. Έτσι επέλεξα πρόθεμα (4) με άποψη του Καθηγητή της Ψυχολογίας του Τελ Α Βιβ και της Οξφόρδης, του Leonard Kristal. Το απόσπασμα αυτό έχει ως εξής: «μάθηση είναι η τροποποίηση της συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα της εμπειρίας». Το πώς θα τροποποιήσουν την συμπεριφορά τους οι καταθέτες ως αποτέλεσμα της εμπειρίας τους, θα εξαρτηθεί από το μάθημα που τους δόθηκε και το κατά πόσο θα αντιδράσουν λόγω μάθησης. Ας είναι το πρόθεμα αυτό χρήσιμο και για τους πανσόφους του Eurogroup.
Υποσημειώσεις:
(1) Βλ. Πέτρος Ι. Μηλιαράκης, Μακροσύστημα και Ευρωσύστημα, με πρόλογο toy Νίκου Κοτζιά, (2009), Εκδοτικός Οίκος Α.Α. ΛΙΒΑΝΗ, σελ. 65 και επ.
(2) Οι τραπεζικές εργασίες διακρίνονται μεταξύ άλλων διακρίσεων σε παθητικές και ενεργητικές. Στις παθητικές περιλαμβάνονται π.χ. οι καταθέσεις, η έκδοση ομολογιακών δανείων κ.α.
(3) Στις ενεργητικές τραπεζικές εργασίες περιλαμβάνονται π.χ. τα δάνεια, η προεξόφληση χρηματογράφων κ.α.
(4) Βλ. Πέτρος Ι. Μηλιαράκης, Τραπεζικό Δίκαιο, (1994), Εκδοτικές Επιχειρήσεις «ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ-Κ. & Π. ΣΜΠΙΛΙΑΣ»
Ο Πέτρος Μηλιαράκης είναι Νομικός , Γραμματέας του Δ.Σ της Κίνησης Ιδεών και Δράσης “ΠΡΑΤΤΩ”
Το άρθρο δημοσιεύεται στο Περιοδικό “ΕΠΙΚΑΙΡΑ”
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
