Ο Κώστας Χριστίδης περιγράφει τις τρεις βασικές εντολές της ανθρώπινης ευημερίας. Οι οποίες δεν υπάρχουν μόνο στα σύγχρονα εγχειρίδια της οικονομικής επιστήμης. Είναι οι …φυσικοί νόμοι που εμπεριέχονται στις αρχαίες εντολές…
Οι επιτυχημένες οικονομίες όλων σχεδόν των χωρών του κόσμου βασίζονται στη λειτουργία της αγοράς. Εξαίρεση αποτελούν η Βόρειος Κορέα, η Βενεζουέλα και διάφορες δικτατορίες της Αφρικής και της Ασίας. Σε μία εκτεταμένη, απρόσωπη αγορά η επικοινωνία και η συνεργασία αναπτύσσονται συχνά σε μακρινές αποστάσεις μεταξύ αγνώστων.
Σε συναλλαγές μεταξύ γνωστών μπορεί να έχουμε την πρόθεση να κάνουμε καλό σε άλλους. Όμως, στις εκτεταμένες αγορές η οπτική αυτή χάνεται. Το κάθε μέρος έχει την τάση να επικεντρώνεται στο δικό του όφελος.
Το γεγονός αυτό περιγράφεται θαυμάσια στο μικρό βιβλίο του Λέοναρντ Ριντ “Εγώ, το Μολύβι”. Εκεί εξηγείται με ποιο τρόπο αναρίθμητοι άνθρωποι, πρώτες ύλες, εργαλεία, μηχανήματα και μεταφορικά μέσα συμμετέχουν στην παραγωγή ενός τόσο κοινού πράγματος όσο ένα μολύβι. Κι αυτό, χωρίς να επιδιώκουν συνειδητά έναν κοινό σκοπό. Και χωρίς να τους καθοδηγεί ένας ιθύνων νους βάσει κάποιου συνολικού σχεδίου.
Οι εκτεταμένες αγορές αποδεικνύονται απείρως πιο αποτελεσματικές από τις εναλλακτικές μορφές οικονομικής οργάνωσης. Και αυτό γιατί οι περισσότερες αποφάσεις δεν λαμβάνονται από μία κεντρική αρχή προγραμματισμού. Ό,τι δηλαδή συμβαίνει στις διάφορες μορφές σοσιαλισμού.
Η αποτελεσματικότητα των αγορών δεν οφείλεται μόνο στην ισχυρή επίδραση του κέρδους. Το κίνητρο δηλαδή που οδηγεί τους παραγωγούς να παράγουν εκείνα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που εκτιμώνται περισσότερο από τους καταναλωτές. Οφείλεται και στο γεγονός ότι στις εκτεταμένες, ελεύθερες (αλλά όχι χωρίς νόμους και κανόνες) αγορές γίνεται πολύ μεγαλύτερη χρήση των διάσπαρτων, άρρητων γνώσεων. Των πληροφοριών και συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε τόπου και κάθε παραγωγού.
Οι τρεις βασικές εντολές της ανθρώπινης ευημερίας
Οι αγορές απαιτούν την συναινετική εφαρμογή των κανόνων που διέπουν τις συναλλαγές. Ο Νταίηβιντ Χιούμ διατύπωσε, πριν από 250 χρόνια, τρεις βασικούς νόμους. Μάλιστα τους χαρακτήρισε ως νόμους της φύσης, στους οποίους βασίζεται η οικονομική δραστηριότητα των ανθρώπων. Πρόκειται για:
α. το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, β. τη μεταβίβαση δικαιωμάτων με αμοιβαία συγκατάθεση και γ. την εκπλήρωση των υποσχέσεων. Αυτά είναι τα θεμέλια της τάξης που καθιστούν εφικτές τις αγορές και την ευημερία.
Οι φυσικοί νόμοι του Χιούμ εμπεριέχονται και στις αρχαίες εντολές:
ου κλέψεις, ουκ επιθυμήσεις πάντα όσα τω πλησίον σου εστί, ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή.
Η κλοπή αναλώνει τον πλούτο και αποθαρρύνει την αναπαραγωγή του. Η επιθυμία οικειοποίησης της ιδιοκτησίας των άλλων οδηγεί ένα εξαναγκαστικό κράτος σε αναδιανομή του πλούτου, τουτέστιν σε έννομο αρπαγή. Η ψευδομαρτυρία και η πολιτική ψευδολογία υπονομεύουν την κρατική αξιοπιστία, την εμπιστοσύνη των επενδυτών, την διατηρήσιμη ανάπτυξη.
Όσες χώρες, μικρές ή μεγάλες, αδιάφορο, σέβονται αυτούς τους κανόνες, αυξάνουν αργά ή γρήγορα το επίπεδο της ευημερίας τους. Παραδείγματα (των τελευταίων δεκαετιών): Καναδάς, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία.
Όσες, αντιθέτως, τους παραγνωρίζουν, είτε λόγω καλών προθέσεων αλλά χρήσεως εσφαλμένων μέσων, είτε λόγω άγνοιας ή πολιτικής δολιότητας, είναι καταδικασμένες να αναδιανέμουν, έστω σε “δίκαια” μερίδια, την ολοένα βαθύτερη φτώχεια.
Σε αυτά τα αποτελέσματα οδηγούν οι αντιλήψεις “περισπούδαστων” μελετητών, που συγχέουν την αποφυγή διακρίσεων με την υλική και εξαναγκαστική ισότητα. Αλλά και οι ιδιοτελείς επιδιώξεις πολιτικών δημαγωγών.
Οι διάφοροι λαοί, όμως, και μεταξύ αυτών κατ’ εξοχήν ο ελληνικός, διαθέτουν αρκετά δεδομένα και εμπειρίες για να διακρίνουν επιτυχώς και να επιλέξουν ανάμεσα στα θεμέλιους λίθους και στα επαναλαμβανόμενα φληναφήματα περί ευημερίας.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
