Η τελευταία οικονομική κρίση στη χώρα μας έχει ποικίλες επιδράσεις σε διάφορους παραγωγικούς κλάδους, κάποιοι απ΄αυτούς σχεδόν ανέστειλαν τη λειτουργία τους (οικοδομική δραστηριότητα) και κάποιοι άλλοι δείχνουν ικανοποιητικές αντιστάσεις όπως η γεωργία. Εύλογο είναι λοιπόν το ερώτημα αν αυτό συμβαίνει επειδή η ελληνική γεωργία έχει καταφέρει να είναι ανταγωνιστική, ή συντρέχουν άλλοι λόγοι.
Η αλήθεια είναι ότι οι αντοχές της δεν οφείλονται στην ανταγωνιστικότητά της, αλλά κυρίως στον διατροφικό της προσανατολισμό και στη σχετική αυτάρκεια που προσφέρει στους απασχολούμενους, σε συνδυασμό με το χαμηλό κόστος ζωής της υπαίθρου σε αντίθεση με τις πόλεις.
Το παραπάνω μάλιστα έγινε φλάμπουρο για την απελθούσα πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου που προπαγάνδιζε την επιστροφή στο χωριό. Μια ακόμα απόδειξη του ανύπαρκτου ουσιαστικά σχεδιασμού για τη γεωργία με τους πλέον αρμόδιους να οραματίζονται μια γεωργία τελευταίο καταφύγιο, που να μπορεί να λύσει το πρόβλημα διατροφής των απασχολουμένων! Κάτι δηλαδή σαν ο σώζων ευατόν σωθείτο! Και χωρίς να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα ήδη είχε τη μεγαλύτερη αναλογία του πληθυσμού της στην γεωργία.
Έτσι λοιπόν η κρίση ανέδειξε τη γεωργία και την απασχόληση σε αυτή ως μια καλή λύση αντιμετώπισης της ανεργίας, η οποία έχει πάρει δραματικές διαστάσεις.
Διατηρώντας μνήμες από τη δεκαετία που 70 που η χειρωνακτική εργασία και τα υποζύγια ήταν η κινητήριος δύναμη και η ενασχόληση με τη γη μια πολύ δύσκολη υπόθεση, σχεδόν κατάρα όπως έλεγαν κάποιοι, φτάσαμε σήμερα νά έχουμε πραγματικά πολλές λύσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχει στα χέρια του ο αγρότης. Παρόλα αυτά δεν είναι εύκολη υπόθεση η προτροπή σε ένα νέο άνθρωπο να ασχοληθεί με τη γεωργία ως επαγγελματική διέξοδο. Τι στράβωσε όμως;
Κάπου στο ενδιάμεσο αυτής της διαδρομής ήρθαν οι επιδοτήσεις, οι οποίες συναντώντας την κακοδαιμονία μας και με τις ευλογίες κράτους και κομμάτων έκαναν το γνωστό «θαύμα» που όλοι πλέον γνωρίζουν.
[quote text_size=”small”]
Η γεωργία συνεχίζει να παραμένει δέσμια στις επιδοτήσεις και στα διαρθρωτικά της προβλήματα.
[/quote]
Οι παραδοσιακές συνεταιριστικές οργανώσεις το μόνο που κατάφεραν είναι να αναπαράγουν το συνεταιριστικό κίνημα ως ιδεολόγημα, παράγοντας ταυτόχρονα στρατιές αγροτοπατέρων που μετεξελίχτηκαν σε πολιτευτές και πολιτικούς και τώρα με την οικονομική κρίση πνέουν τα λοίσθια. Αμέτρητα ποσά που προορίζονταν για την αγροτική ανάπτυξη κατευθύνθηκαν μέσω των συνεταιρισμών όλων των βαθμίδων και κατασπαταλήθηκαν φτάνοντας ελάχιστα στον προορισμό τους κι αυτά με πενιχρά μετρήσιμα αποτελέσματα. Δυστυχώς λοιπόν η ελληνική γεωργία πέρασε από την εποχή των παχέων αγελάδων χωρίς να αποθεματοποιήσει τίποτα για την εποχή των ισχνών!
Έτσι φτάσαμε στο σήμερα και το ερώτημα είναι αν έχει δυνατότητες ανάπτυξης η γεωργία ώστε να παρέχει στους απασχολούμενους ένα τουλάχιστον ανεκτό επίπεδο διαβίωσης. Και αν ναι τι προϋποθέσεις χρειάζονται; Ή μήπως μη τηρουμένων των προϋποθέσεων εξελιχτεί σε μαύρη τρύπα που μπορεί να παρασύρει στη μιζέρια και την εξαθλίωση τους επίδοξους αγρότες; Άλλωστε μπορεί κάποιοι να προτρέπουν τους νέους να ασχοληθούν με τη γεωργία, αλλά κάποιοι άλλοι –παθόντες-επιμένουν να λένε: φύγετε για να γλυτώσετε!
Για να απαντηθεί το ερώτημα πρέπει να δούμε τρία πράγματα, τη γεωργική εκμετάλλευση, τον αγρότη και την ομάδα παραγωγών ως νέα μορφή του συνεταιρίζεσθαι.
Όσον αφορά τη γεωργική επιχείρηση το πρώτο και βασικό είναι να έχει το μέγεθος και τη δυνατότητα να προσφέρει ετήσια απασχόληση. Συνεπώς πρέπει να παρέχει διαθέτει ένα συνδυασμό δραστηριοτήτων οι οποίες να καλύπτουν τον ετήσιο κύκλο, μειώνοντας την εξάρτηση από ένα μόνο προιόν ή δραστηριότητα
Θα πρέπει να διαθέτει υποδομές και μηχανολογικό εξοπλισμό ώστε να γίνεται οικονομία χρόνου και χρήματος, άρα χαμηλό κόστος παραγωγής
Θα πρέπει να έχει σύνδεση με την αγορά άμεσα ή μέσω της συμμετοχής της σε ομάδα παραγωγών ώστε να λαμβάνει τα μηνύματά της και αναλόγως να προσαρμόζεται.
Θα πρέπει επίσης, εκτός από την κάλυψη των αναγκών των απασχολουμένων, να δημιουργεί αποθεματικά για να μπορεί να εκσυγχρονίζεται και εξελίσσεται.
Από την πλευρά του αγρότη τώρα τα πράγματα είναι ακόμα πιο σύνθετα διότι εξαρχής θα πρέπει η ενασχόληση με τη γη να είναι μια επιλογή και όχι η τελευταία και αναγκαστική.
Επίσης μια καινούργια πραγματικότητα για τον αγρότη εκτός της σπουδαίας αποστολής του ως παραγωγός τροφίμων, παράλληλα είναι και διαχειριστής του περιβάλλοντος. Η γεωργία και το περιβάλλον είναι πλέον και νομοθετικά έννοιες παράλληλες. Η ικανότητα μάλιστα του παραγωγού να μπορεί να αποδείξει ότι παράγει τα προιόντα του τηρώντας περιβαλλοντικούς κανόνες, δυνητικά θα μπορεί να αποτελέσει συγκριτικό πλεονέκτημα.
Ένα παράδοξο στη χώρα μας είναι να έχουμε πολλούς γεωτεχνικούς και ταυτόχρονα εντελώς ανεκπαίδευτους αγρότες! Αυτό συμβαίνει μάλιστα όταν οι ιδιαιτερότητες του επαγγέλματος του αγρότη απαιτούν μια σειρά από γνώσεις και δεξιότητες για να μπορεί να ανταπεξέρχεται και να διαχειρίζεται τις κάθε είδους δυσκολίες και αντιξοότητες. Ενδεικτικά αναφέρω, στοιχειώδεις τουλάχιστον γεωτεχνικές, οικονομικές γνώσεις, γνώσεις χρήσης και συντήρησης μηχανολογικού εξοπλισμού, εξοικείωση με ηλεκτρονικούς υπολογιστές κτλ. Και φυσικά πάνω απ΄όλα επιχειρηματικό πνεύμα, εφόσον η ενασχόληση με τη γεωργία είναι επιχείρηση!
Η πρώτη προϋπόθεση λοιπόν για μια σύγχρονη επιχειρηματική και ανταγωνιστική γεωργία είναι βιώσιμες σε μέγεθος και σε παραγωγή γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
Η δεύτερη, αγρότες που θα έχουν δεχτεί μια βασική εκπαίδευση και θα υπόκεινται παράλληλα και σε μια διαρκή
Η τρίτη και σπουδαιότερη, οι ομάδες παραγωγών, οι οποίες με τη σειρά τους έχουν να επιτελέσουν τρία απολύτως σημαντικά πράγματα
Πρώτον τη σύνδεση με την αγορά μέσω της συγκέντρωσης υπολογίσιμης ποσότητας προϊόντος με προδιαγραφές και σε ανταγωνιστικές τιμές. Εννοείται ότι η διαπραγματευτική δυνατότητα είναι στα ατού της οργανωμένης γεωργίας.
Δεύτερον τον έλεγχο της ποιότητας και του κόστους παραγωγής
Και τρίτον τη συνεχή εκπαίδευση των παραγωγών
Μια ακόμα άγνωστη δυνατότητα των ομάδων παραγωγών είναι η σύνδεσή τους με επιστημονικά ιδρύματα, ινστιτούτα, πανεπιστήμια κτλ ώστε ως πεδία εφαρμογής να προάγουν την έρευνα η οποία στη συνέχεια θα γίνεται χτήμα τους για τη βελτίωση της ποιότητας και του κόστους.
[quote text_size=”small”]
Η οργάνωση των αγορών απαιτεί οργάνωση της παραγωγής, δηλαδή αξιόπιστες ομάδες παραγωγών που να μπορούν να προσφέρουν σημαντική ποσότητα προϊόντων με συγκεκριμένες προδιαγραφές και ανταγωνιστικές τιμές. Η παραγωγή που δεν είναι οργανωμένη, σταδιακά θα οδηγηθεί στο περιθώριο και αυτή θα είναι μια σκληρή πραγματικότητα που θα βιώσουν πολλοί παραγωγοί αν δεν βιαστούμε να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος.
[/quote]
Και ο ρόλος του κράτους;
Αν και πολλοί ξεκινούν από τον ρόλο του κράτους σκόπιμα το άφησα τελευταίο. Εδώ και χρόνια το κράτος βασανίζεται για να φτιάξει έναν ιδανικό νόμο που να διέπει το συνεργατισμό κι απ΄ότι φαίνεται όχι μόνο δεν τα καταφέρνει αλλά οι παρεμβάσεις του σε πολλές περιπτώσεις είναι καταστροφικές, πετυχαίνοντας το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Ο υγιής συνεργατισμός λοιπόν δεν είναι υπόθεση νόμων αλλά ανθρώπων! Σε σχέση με τα παραπάνω ο ρόλος του κράτους είναι η θεσμοθέτηση μέτρων και κανόνων που θα οδηγήσουν σταδιακά στη δημιουργία βιώσιμων και ανταγωνιστικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων, σαν προϋπόθεση ανταγωνιστικών επίσης ομάδων παραγωγών.
Όσον αφορά τη στήριξη των ομάδων-οργανώσεων παραγωγών τα πράγματα είναι μάλλον απλά αν αποφασίσει με διαφανείς και ξεκάθαρους τρόπους να κατευθύνει πόρους (πρώτος και δεύτερος πυλώνας Νεας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής) εκεί που υπάρχουν επιδόσεις, και όχι προθέσεις. Τα εργαλεία για την αξιολόγηση υπάρχουν πλέον.
Αν λοιπόν θέλουμε ποιότητα οι πόροι θα πρέπει να κατευθύνονται σ΄αυτούς που την παράγουν. Αν θέλουμε εξαγωγές, να πάνε οι πόροι σ΄αυτούς που το καταφέρνουν. Αν θέλουμε οι οργανώσεις παραγωγών να λειτουργούν και ως σχολεία διαρκούς μάθησης για τους παραγωγούς οι πόροι να κατευθύνονται σ’ αυτές που το πράττουν, εντείνοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ των οργανώσεων, το ίδιο και αν θέλουμε οι οργανώσεις παραγωγών να λειτουργούν και ως πεδία εφαρμογής για έρευνα.
Ίσως τα παραπάνω να φαντάζουν ουτοπικά ή πράγματα που δεν γίνονται εύκολα, και ως ένα βαθμό αυτό φαίνεται λογικό, διότι εδώ και πολλές δεκαετίες πολλά πράγματα δεν έγιναν και πολλά άλλα στράβωσαν. Αν όμως υπάρχει η πρόθεση να γίνει η ελληνική γεωργία με τα πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα, πυλώνας ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας αυτό δεν θα γίνει με ευχολόγια, αλλά με σωστό σχεδιασμό και προγραμματισμό, ….και με πολλές ριζικές αλλαγές.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
