«Οι λεγόμενοι Ρειτοί μόνο που ρέουν σαν ποτάμια , το νερό τους είναι θαλασσινό. Θα μπορούσε να πιστέψει κανείς πως από τον Εύριπο της Χαλκίδας ρέουν κάτω από το έδαφος σε μια θάλασσα χαμηλότερη» έτσι περιγράφει ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας τις λίμνες των Ρειτών.
ΟΙ λίμνες ήταν αφιερωμένες στη θεά Δήμητρα η βόρεια και στην κόρη της Περσεφόνη η νότια , η γνωστή λίμνη Κουμουνδούρου όπου βρίσκεται στον Ασπρόπυργο.
Αιώνες μετά, το ίδιο μας λέει και η τοπική παράδοση. «Έριξαν ένα χράμι στην Χαλκίδα και βγήκε στο Κεφαλάρι».Κεφαλάρι ονόμαζαν τη βόρεια λίμνη.
Αξιοσημείωτες είναι οι γραπτές μαρτυρίες για τους μύλους που υπήρχαν στις λίμνες .
Ο Πουκεβίλ στις αρχές του 19ου αιώνα αναφέρει «….επέστρεψα στην Ιερά Οδό και την ακολούθησα ως τους Ρειτούς ή αλμυρές πηγές αφιερωμένες στη Δήμητρα και την Περσεφόνη, δίπλα στις οποίες έχουν κτίσει μύλους»
Ο Johann August Kaupert 1878 -1879 μας λέει ότι υπήρχαν δύο νερόμυλοι στα Καλύβια. Ο ένας ήταν στο Κεφαλάρι και ο άλλος στη λίμνη Κουμουνδούρου. Καλύβια ήταν η παλιά ονομασία του Ασπρόπυργου.
Ακόμα μία αναφορά είναι του Κ.Γ. Πασαγιάννη το 1922 στο βιβλίο του «ΑΤΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ» όπου αναφέρεται σε δυο νερόμυλους που είδε πηγαίνοντας προς την Ελευσίνα.
«Η θαλασσολίμνη αυτή είναι διπλή, από τα νερά της δε αλέθουν δύο νερόμυλοι του Κουμουνδούρου, εξ ου και το όνομα»
Οι νερόμυλοι δημιουργήθηκαν εκεί ,διότι υπήρχε υψομετρική διαφορά μεταξύ της λίμνης και της θάλασσας. Η πρώτη ήταν πιο ψηλά από τη στάθμη της θάλασσας και τα νερά της που έφευγαν προς τη θάλασσα κινούσαν τους νερόμυλους.
Το Κεφαλάρι, η άγνωστη για τους περισσότερους βόρεια λίμνη των Ρειτών , ήταν στον χώρο που βρίσκονται σήμερα τα ΕΛΠΕ . Τα έργα για την αποξήρανσή της άρχισαν με την εγκατάσταση των Διυλιστηρίων στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Ονομάστηκε Κεφαλάρι, γιατί «….το νερό έβγαινε σαν κεφάλι» όπως μου είχαν αναφέρει οι ντόπιοι κάτοικοι του Ασπρόπυργου.
Σε συνέντευξη που μου έδωσε αρχές του 2014 η Ασπροπύργια υπεραιωνόβια Ισιδώρα Μαυράκη το γένος Ηλία, γεννημένη κάπου ανάμεσα στο 1908-1910 και είχε προβληθεί στην εκπομπή «Πόσα έχει δει αυτός ο τόπος» από το attica tv , με θέμα την Ιερά Οδό «Από το Δίπυλο μέχρι την Ελευσίνα», μας περιγράφει πως ήταν το περιβάλλον γύρω από τη λίμνη.
«Η λίμνη στο Κεφαλάρι ήταν με βούρλα, με χελώνες, μου έδινε ο μπαμπάς δυο αγελάδες μικρές ,είχε δέκα αγελάδες , οι άλλες τρώγανε σπίτι και μου έδινε και τα βόσκαγα ,γιατί ήταν χορτάρι τζάμπα»
Στη συγκεκριμένη λίμνη γινόταν το πλύσιμο των ρούχων ειδικότερα των ελαφρών κλινοσκεπασμάτων, μέχρι το 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Ελάχιστες αναφορές έχουμε για αργότερα. Τα χοντρά ρούχα τα έστελναν σε νεροτριβή στη Θήβα ,που πλέον δεν υπάρχει. Τα ρούχα τα συγκέντρωνε και τα πήγαινε στη νεροτριβή ο ντριστιλιάρης. Τον ονόμαζαν έτσι επειδή τη νεροτριβή την έλεγαν ντριστίλια. Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας τη συναντάμε με παρόμοια ονόματα.
Τελευταίος ντιστιλιάρης ήταν ο Τάσος Φίλης. «Φόρτωνε την σούστα ίσαμε πάνω, ψηλά».
Οι λίμνες έκρυβαν επικινδυνότητα . Αρκετές μαρτυρίες των παλιών κατοίκων του Ασπρόπυργου ,αλλά και μαρτυρίες από εφημερίδες της εποχής, μιλούν για πνιγμούς ατόμων.
Επίσης αρκετές αναφορές υπάρχουν για τα χέλια καθώς και για αρκετά είδη πουλιών που ζούσαν στις λίμνες.
Σήμερα δεν υπάρχει ίχνος από το Κεφαλάρι ,παραμένει μόνο σε καταγραφές και στις αναμνήσεις των παλιών κατοίκων του Ασπρόπυργου. Όσο για τη λίμνη Κουμουνδούρου, που είναι ο μοναδικός υδροβιότοπος στην περιοχή , είναι παραμελημένος κατά την ταπεινή μου άποψη. Παραμένει όμως εκεί, μάρτυρας της αιώνιας ιστορίας αυτού του τόπου.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
