«Μήπως πλησιάζει η καταστροφή μας; Μήπως καταστρέφουμε τα παιδιά μας; Στις μέρες μας τα ερωτήματα αυτά δεν θα μπορούσαν να τεθούν πιο επιτακτικά. Ποτέ άλλοτε, εκτός από την περίοδο ενός ολοκληρωτικού πολέμου, το δημόσιο χρέος των ισχυρότερων κρατών του κόσμου δεν υπήρξε τόσο υψηλό. Ποτέ άλλοτε οι κίνδυνοι που εγκυμονεί το χρέος αυτό για το επίπεδο ζωής και το πολιτικό σύστημα των κρατών αυτών δεν ήταν τόσο απειλητικοί. Ίσως το θέμα αυτό να φαίνεται άχαρο, να μοιάζει να αφορά μόνον “τεχνοκράτες”, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι. Πρόκειται για το μέλλον μας».
ΤΟ ΧΡΈΟΣ ΜΑΣ ΠΝΙΓΕΙ
Με αυτά τα λόγια ο Ζαν Ατταλί, οικονομολόγος και σύμβουλος του Φρανσουά Μιττεράν, ξεκινούσε πριν επτά χρόνια ένα σημαντικό βιβλίο του με τίτλο Παγκόσμια Κατάρρευση σε Δέκα Χρόνια; Δημόσιο χρέος, η τελευταία ευκαιρία (εκδόσεις Παπαδόπουλος).
Τότε, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος ήταν κοντά στα 170 τρισεκατομμύρια δολλάρια, ενώ το ιδιωτικό χρέος κοντά στα 36 τρισεκατομμύρια δολλάρια. Από τότε τί έγινε; Μάλλον μια τρύπα στο νερό.
Πριν λίγες εβδομάδες έγινε γνωστό ότι το παγκόσμιο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος οδεύει προς τα 230 τρισεκατομμύρια δολλάρια –ποσό που αντιστοιχεί χονδρικά σε σχεδόν 29.000 δολλάρια για κάθε κάτοικο του πλανήτη μας. Το παγκόσμιο ΑΕΠ, από την άλλη πλευρά, το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι τρεις φορές χαμηλότερο, που σημαίνει ότι πλησιάζει τα 9.700 δολλάρια κατά κεφαλήν στον πλανήτη μας. Είναι όμως σημαντικό να γίνει γνωστό ότι, από το παραπάνω συνολικό χρέος, τα 180 τρισεκατομμύρια είναι κρατικά χρέη, γεγονός με τεράστια σημασία.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Η ΑΙΤΙΑ
Όλοι μας έχουμε ακούσει από κορυφαίους οικονομολόγους ότι η χρηματοοικονομική κρίση του 2007 ήταν απότοκος της απληστίας, του νεοφιλελευθερισμού, του καπιταλισμού καζίνο και δεν συμμαζεύεται. Άλλοι, πάλι, καταβάλλουν απίθανες προσπάθειες για να μάς πείσουν ότι για όλα τα δεινά του πλανήτη ευθύνεται η παγκοσμιοποίηση –κατά της οποίας σήμερα καταφέρονται και άνθρωποι ωφελημένοι από αυτήν, όπως ο Τζωρτζ Σόρος και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.
Αμφότεροι οι ωφελημένοι της παγκοσμιοποιήσεως την κατηγορούν για χρηματοοικονομικό ιντεγκρισμό και ξορκίζουν τις αγορές ότι αυτές και οι μοχλεύσεις τους προκάλεσαν την χρηματοοικονομική κρίση του 2007 στις ΗΠΑ και εν συνεχεία την επέκτασή της στην Ευρώπη. Με πιο απλά λόγια, οι κ.κ. Σόρος και Τραμπ, καθώς και οικονομολόγοι όπως ο νομπελίστας Τζότζεφ Στίγκλιτς για παράδειγμα, κατηγορούν την πηγή από την οποίαν τα κράτη αντλούσαν απίστευτες ποσότητες δανειακών κεφαλαίων και όχι τις πολιτικές που οδήγησαν συνειδητά και για συγκεκριμένους πολιτικούς λόγους στον υπερδανεισμό.
Η πρακτική αυτή μάς θυμίζει κάποιους αλκοολικούς που κατηγορούν για τον αλκοολισμό τους τις εταιρείες παραγωγής ουΐσκυ, τζιν ή βότκας και όχι την έξη τους να καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες οινοπνεύματος.
Φαντάζεστε τον Χίτλερ, λόγου χάρη, να κατηγορεί για τα κρεματόρια αυτούς που τα κατασκεύασαν και όχι τις δολοφονικές πρακτικές του;
Και όμως, στις ημέρες μας, αντί να θεωρείται υπεύθυνος για την υπερχρέωση του πλανήτη ο κρατισμός που την προκάλεσε και την συντηρεί, οι ευθύνες αποδίδονται στον «νεοφιλελευθερισμό». Κατηγορείται δηλαδή μία έννοια ασαφής, αν όχι ανύπαρκτη, η οποία αποτελεί μυθολογική εφεύρεση των «απογοητευμένων του σοσιαλισμού». Ήτοι όλων αυτών που αρνούνται να καταλάβουν πώς και γιατί κατέρρευσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα.
ΝΕΟΚΡΑΤΙΣΜΟΣ: Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΑΙΤΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΈΟΣ
Ο πραγματικός όμως ένοχος για την υπερχρέωση σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης είναι αυτό που αποκαλώ «νεοκρατισμό». Πρόκειται για ένα φαινόμενο που άρχισε να αναπτύσσεται λίγο καιρό μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973. Εντάθηκε μετά την δεύτερη πετρελαϊκή κρίση του 1979. Και κορυφώθηκε μετά την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων και την εντυπωσιακή είσοδο του κινεζικού κρατικοκαπιταλισμού στην παγκόσμια αγορά.
Όλα τα φαινόμενα που περιγράφουμε πιο πάνω συνέτειναν στο να μεταφερθούν σημαντικοί δυτικοί παραγωγικοί και κοινωνικοί πόροι από τις αναπτυγμένες χώρες στις αναπτυσσόμενες. Αυτές όμως με την σειρά τους αφαίρεσαν μερίδια αγοράς από τον αναπτυγμένο κόσμο. Ο οποίος έτσι έχανε κοινωνικούς πόρους οι οποίοι συντηρούσαν στους κόλπους του τις πολιτικές εξουσίες.
Έπρεπε λοιπόν οι χαμένοι αυτοί πόροι να αντικατασταθούν. Γιατί διαφορετικά θα είχαν προβλήματα τα δυτικά, πολυτελή για τον αναπτυσσόμενο κόσμο, κοινωνικά κράτη. Όμως, η αντικατάσταση αυτή δεν μπορούσε να γίνει από το παραγωγικό δυναμικό της Δύσης. Γιατί, αφ’ ενός, έχανε μερίδια αγοράς. Και, αφ’ ετέρου, είχε πολύ σοβαρά προβλήματα ανταγωνιστικότητος. Έτσι οι δυτικές κεντρικές τράπεζες, απελευθερώνοντας τις διεθνείς κινήσεις κεφαλαίων, άρχισαν να χρηματοδοτούν δυτικές κοινωνικές πολιτικές μέσω χρέους. Με αποτέλεσμα η δανειακή οικονομία να γίνεται παράγοντας άσκησης οικονομικής πολιτικής.
ΤΟ ΧΡΈΟΣ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΟ ΝΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΕΤΑΙ
Προέκυψε έτσι μία τεράστια και παγκόσμια αγορά χρεών. Η οποία σήμερα είναι καταδικασμένη να αναπαράγεται –γιατί, αν καταρρεύσει, βυθίζεται στο σκοτάδι και ολόκληρη η ανθρωπότητα.
Και το ερώτημα που τίθεται είναι.
Πόσο μπορούν να αντέξουν αυτός ο «νεοκρατισμός» και η αυτοκρατορία του χρέους που τον συντηρεί;
Η απάντηση που δίνει ο Ζακ Ατταλί είναι σαφέστατη: πολύ λίγο. Γι’ αυτό προτείνει την ίδρυση ενός Παγκόσμιου Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίων Χρεών. Ο οποίος, αφού θα έκανε τις αναγκαίες αποτιμήσεις των διαφόρων δημόσιων χρεών των κρατών μελών του, με την συμβολή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, θα ίδρυε το Παγκόσμιο Ταμείο Απόσβεσης. Σκοπός του θα ήταν οι αποπληρωμές μέρους των δημόσιων χρεών μέσω Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων.
Μήπως, όμως, έως ότου γίνουν όλα αυτά, ο κρατισμός θα μάς έχει πάει στον βυθό;
Διαβάστε το προηγούμενο άρθρο του Αθανάσιου Παπανδρόπουλου στο new deal
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
