Νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής θα έχει η χώρα μέχρι τον ερχόμενο Ιούνιο. Ειδική επιτροπή του υπουργείου Εξωτερικών, με ολιγόμηνη “ανάθεση έργου”, θα επανεξετάσει την τακτική της Αθήνας σε όλα τα διπλωματικά θέματα ελληνικού και περιφερειακού ενδιαφέροντος.
Η επιτροπή θα επεξεργασθεί τους υπό διαμόρφωση συσχετισμούς στην ευρεία περιοχή, τον διεθνή σχεδιασμό για νέες “τακτοποιήσεις” σ’ αυτήν και θα παραδώσει τα αποτελέσματα των εργασιών της μέσα στην ερχόμενη άνοιξη.
Η σχετική πρωτοβουλία του υπουργείου Εξωτερικών δεν αποσκοπεί στην αλλαγή στρατηγικής αλλά στη διόρθωση επιμέρους στόχων, μερικούς από τους οποίους ο πρωθυπουργός και η πολιτική ηγεσία θεωρούν ανέφικτους ή ασύμφορους. Οι αρμόδιοι κυβερνητικοί ήδη επεξεργάζονται στόχους που μπορεί “επ’ ωφελεία της Ελλάδας, να εκπληρωθούν από περιφερειακές διευθετήσεις αντί να εκκρεμούν εν μέσω διμερών ή επί μέρους αντιπαραθέσεων”.
Διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι “η επανεξέταση της ακολουθούμενης πολιτικής και οι αλλαγές που τίθενται υπό συζήτηση δεν θα μεταθέτουν τις ”κόκκινες γραμμές” στη διαπραγμάτευση για τα μείζονα θέματα. Επισημαίνουν, όμως, την ανάγκη για επιμέρους ανασχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής “η οποία θα περιλάβει νέα στοιχεία που επηρεάζουν το τοπίο”.
Λεπτομέρειες για την επιτροπή που θα επανεξετάσει τον χειρισμό σχεδόν ολόκληρης της διπλωματικής ύλης δεν αποκαλύπτονται. Η συγκρότησή της αναμένεται μετά από την επιστροφή της ελληνικής διπλωματικής αποστολής υπό τον πρωθυπουργό στα Ηνωμένα Έθνη, μέσα στον μήνα ή στην αρχή του επομένου.
Στην επιτροπή θα μετάσχουν υπηρεσιακά στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών, χωρίς αυτό να κατευνάζει τη δυσφορία αρκετών συναδέλφων τους “για μια ακόμη παράκαμψη της κεντρικής υπηρεσίας” από άλλους παράγοντες. Η δυσφορία δεν αφορά τόσο “θεσμικούς φορείς κοντά στο υπουργείο” που θα εκπροσωπηθούν αλλά άλλους παράγοντες και διπλωμάτες εκ προσωπικοτήτων, που ακούγεται ότι έχουν θέση στην επιτροπή.
Άσχετα από την Τουρκία
Σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών, η “αλλαγή δόγματος εξωτερικής πολιτικής” δεν σχετίζεται με τις “αλλαγές” που τίθενται υπό εφαρμογή σε πολλές χώρες της περιοχής, όπως για παράδειγμα στην Τουρκία. Μεταξύ των αλλαγών στο δόγμα της γείτονος που δημοσιοποιήθηκαν προ εδομάδων, υπάρχει “υπόσχεση” που προκάλεσε θόρυβο, καθώς ερμηνεύθηκε ως κατάργηση της απειλής πολέμου κατά της Ελλάδας.
Αργότερα όμως ερμηνεύθηκε ως είχε: Ενδεχόμενο κατάργησης του casus belli αλλά με αυξημένα ανταλλάγματα από την Αθήνα, πέραν του πεδίου του Διεθνούς Δικαίου. Το νέο τουρκικό δόγμα (“Νταβούτογλου”) θα εγκριθεί επισήμως τον ερχόμενο μήνα από τη μεγάλη τουρκική εθνοσυνέλευση. Η χρονική αλληλουχία υποψίασε για “ανταλλαγή αλλαγών δογμάτων” εκατέρωθεν του Αιγαίου αλλά οι έλληνες αρμόδιοι καθησυχάζουν: “Σε κάθε περίπτωση, δεν μιλάμε για εγκατάλειψη των σημερινών ”κόκκινων γραμμών””.
Αναγγέλλοντας τα περί επιτροπής (πολύ λακωνικά είναι η αλήθεια) ο νέος υπουργός Δημήτρης Δρούτσας τόνισε την πρόθεσή του να συνεργασθεί γύρω από το έργο της με το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής. Το Συμβούλιο τελεί υπό την προεδρία του υπουργού, σ’ αυτό συμμετέχουν στελέχη της κεντρικής διπλωματικής υπηρεσίας, ενώ μέλη του είναι εντεταλμένοι εκπρόσωποι των κομμάτων, ακαδημαϊκοί και εμπειρογνώμονες.
Εκτός των άλλων, η επανεξέταση πτυχών της εξωτερικής πολιτικής γίνεται εργαλείο για κυβερνητικές συμμαχίες στο εσωτερικό μέτωπο, έστω α λα καρτ, έστω ανά διπλωματικό θέμα. Πολλοί θεωρούν ότι για αρκετές αποφάσεις που μένει να ληφθούν προς αντιμετώπιση των κρίσιμων θεμάτων ζητείται από την Αθήνα να υπερβεί τα εσκαμμένα (της).
Περί Μακεδονικού η πρώτη αλλαγή
Χαρακτηριστικό παράδειγμα συνιστά το Μακεδονικό. Η υφιστάμενη επίσημη θέση είναι αποτέλεσμα της σύσκεψης αρχηγών του 1992 υπό τον τότε πρόεδρο Καραμανλή και απορρίπτει οποιοδήποτε όνομα για την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας που θα περιλαμβάνει τον όρο “Μακεδονία” ή παράγωγά του.
Τότε, η απόφαση αυτή εξέφραζε συγκεκριμένους πολιτικούς συσχετισμούς στο εσωτερικό και διεθνείς ισορροπίες διαφορετικές από τις σημερινές ρευστές. Σήμερα, σχεδόν ολόκληρη η ελληνική πολιτική σκηνή αποδέχεται η συμπερίληψη του όρου στο όνομα-λύση ως εκ των ουκ άνευ για μια συμφωνία επίλυσης. Αυτό, κατά την κυβέρνηση, είναι αναγκαίο να καταγραφεί ως κεφάλαιο της επίσημης στρατηγικής.
Φαίνεται ότι θα είναι η πρώτη από τις αλλαγές που θα συζητηθεί στην επιτροπή του υπουργείου Εξωτερικών, καθώς οι επαφές του Γιώργου Παπανδρέου και οι συναντήσεις των υπουργών Δρούτσα και Μιλόσοσκι μεταξύ τους και με τον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Μπαν Κιμούν, στη Νέα Υόρκη, θα φέρουν εντατικοποίηση της διαπραγμάτευσης που θ’ αναγγελθεί την άλλη εβδομάδα, από το περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του οργανισμού.
Η κυβέρνηση εκτιμά ότι “η αντιπολίτευση κατανοεί τα πραγματικά (στενά) όρια εντός των οποίων μπορεί να κινηθεί η Αθήνα” αλλά θεωρεί ότι “δεν προεξοφλείται ότι θα αναλάβει τις ευθύνες της”. Με άλλα λόγια, από το μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών στη βασιλίσσης Σοφίας προβλέπουν πως η αντιπολίτευση και ιδίως η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά θα κινηθεί στα διπλωματικά θέματα υπό την πίεση του πολιτικού κόστους.
Πλειοψηφίες και συσπειρώσεις
Ανάλογη εκτίμηση υπάρχει και για τη στάση ενός μέρους της αντιπολίτευσης (ίσως και ενός μέρους του ΠΑΣΟΚ) γύρω από την περαιτέρω προοπτική των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Για παράδειγμα, η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο για την υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο είναι στη σκέψη των στελεχών στα αρμόδια τμήματα όλων των κομμάτων. Αυτό, όμως, δεν αποκρυσταλλώνει έναν συσχετισμό που θεωρείται ότι υπάρχει υπέρ της προσφυγής στη Χάγη.
Η κυβέρνηση “χρειάζεται” αυτό τον συσχετισμό για “το επόμενο τολμηρό βήμα”, εν μέσω δισταγμών για το τι μπορεί να προκύψει, καθώς όλοι παραδέχονται πως το Διεθνές Δικαστήριο κρίνει και κατά νόμον αλλά και πολιτικά. Ίδιος προβληματισμός αφορά και το Κυπριακό, η προοπτική του οποίου διχάζεται μεταξύ αδιεξόδου και απειλών διχοτόμησης και, αντιστοίχως, τακτοποιήσεων – “τύπου Άναν” στο μεγαλύτερο μέρος τους.
Η “περίσκεψη” σοβαρών διπλωματών αγγίζει και την εφ’ εξής διαχείριση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η ομαλοποίηση τους μετακυλίεται σιγά-σιγά από την προσαρμογή των επιδώξεων της Άγκυρας εντός των ορίων του Διεθνούς Δικαίου στη συνεκμετάλλευση του χώρου και των πόρων του Αιγαίου, καθώς και στη συνεργασία Ελλάδας-Τουρκίας και μεσανατολικών χωρών στις ζώνες αποκλειστικής εκμετάλλευσης της νοτιανατολικής Μεσογείου.
Συμπερασματικά: Οι αναθεωρήσεις που θα επεξεργασθεί η Επιτροπή του υπουργείου Εξωτερικών αναμένεται να επηρεάσουν την οργάνωση του εσωτερικού μετώπου για την αντιμετώπιση των διπλωματικών προβλημάτων. Η πλήρης διακομματική συσστράτευση είναι αδύνατη για σειρά θεμάτων από τα βαλκανικά μέχρι τις ενεργειακές συνεργασίες στη νοτιανατολική Μεσόγειο.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι “συγκαταβατικές” απόψεις για τα εθνικά θέματα, όπως και οι ανάλογες “σκληρές”, διατρέχουν οριζόντια την πολιτική σκηνή και δεν εμποδίζονται από τα κομματικά σύνορα. Τούτου δοθέντος, η κυβέρνηση δεν θα είχε αντιορρήσεις για “παραγωγικές συσπειρώσεις α λα καρτ”, δηλαδή ανά θέμα που τίθεται προς διευθέτηση.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
