Σε παίγνιο με πολλές αβεβαιότητες και υψηλό ρίσκο, για παίκτες με μεγάλη αποτελεσματικότητα εξελίσσεται η πολιτική της Αθήνας γύρω από τα περιφερειακά θέματα από τα Βαλκάνια μέχρι και την ανατολική Μεσόγειο.
Βασικό εργαλείο για την ανταπόκριση της Ελλάδας στις ευκαιρίες που προσφέρει το “παιχνίδι” αλλά και για την αποτροπή των κινδύνων που αυτό εγκυμονεί -σύμφωνα με την πεποίθηση του μεγάρου Μαξίμου- είναι η προσβασιμότητα του ίδιου του πρωθυπουργού σε διεθνή κέντρα αποφάσεων.
Οι διευθετήσεις όμως απαιτούν τη συμμετοχή όλων των παικτών στις σχετικές διαδικασίες και η Αθήνα συμμερίζεται τη σημασία που μπορεί να έχει για την προσέλκυσή τους η προσδοκία οικονομικού κέρδους. Γι’ αυτό, η κυβέρνηση φιλοδοξεί να ζητήσει ή να εμπνεύσει σε κομβικούς παράγοντες της διεθνούς κοινότητας την προώθηση περιφερειακών δραστηριοτήτων για την παραγωγή προστιθέμενης αξίας.
Η κατανομή των προσδοκώμενων οικονομικών κερδών μεταξύ των παικτών και των συμφερόντων στην περιοχή μπορεί -σε απώτερο χρόνο- να αποφέρει και διπλωματικό όφελος, ιδιαιτέρως σε όσους μπορέσουν να πιστωθούν τις σχετικές πρωτοβουλίες. Αυτό τουλάχιστον ελπίζει η Αθήνα, προσδοκώντας νέες ισορροπίες στη Βαλκανική και διευθέτηση των πτυχών του “Ανατολικού Ζητήματος”, στη σημερινή μορφή του, που την αφορούν πρωτογενώς.
Η ελληνική κυβερνητική και πολιτική ηγεσία αντιλαμβάνεται πως για την αποκομιδή αντιστοίχων διπλωματικών ωφελημάτων απαιτούνται αμοιβαίοι συμβιβασμοί, αρκετούς από τους οποίους η Ελλάδα απέρριπτε μέχρι τώρα, θεωρώντας ότι αποδομούσαν κυριαρχικά δικαιώματά της και μείζονα συμφέροντά της.
Ωστόσο, η κυβέρνηση έχει προγραμματίσει τα επόμενα (“πειραματικά”) βήματα, συναρτώντας την επιτυχία τους και με την πρακτική, θετική ανταπόκριση των επίσης εμπλεκομένων. Σε ό,τι αφορά τα “τουρκικά”, αναμένεται πολύ σύντομα να ανακοινωθούν περικοπές αμυντικών δαπανών. Ο ελληνικός νέος προϋπολογισμός προβλέπει συγκράτησή τους κατά περισσότερο από ενάμισυ δισ. ευρώ.
Πέραν αυτών, στο τραπέζι βρίσκονται ελληνοτουρκικές και πολυμερείς συνεργασίες με περιβαλλοντικό πρόσημο, που -κατά την Αθήνα- μπορούν να αμβλύνουν διεκδικήσεις σε βάρος των ελληνικών δικαιωμάτων και συμφερόντων έστω και αν δεν θα τις εξουδετερώσουν.
Για παράδειγμα: Το νέο τουρκικό στρατιωτικό δόγμα (“Πολιτικό Έγγραφο για την Εθνική Ασφάλεια”) που θα εγκριθεί μέχρι το τέλος του μηνός προβλέπει “πολιτικές για την αντιμετώπιση απειλών από τα περιβαλλοντικά προβλήματα, την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση του πλανήτη”.
Λίγο πριν, στις 23 του μηνός, στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί διεθνής διάσκεψη για τη σταθερότητα και την ανάπτυξη στην περιοχή (μας), μέσω επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος. Την οργάνωση και εκδηλώσεις για την πρόκληση επενδυτικού ενδιαφέροντος έχει αναλάβει το περιβαλλοντικό ινστιτούτο του αδελφού του πρωθυπουργού, πανεπιστημιακού Ανδρέα Παπανδρέου.
Υποστηρικτική συμμετοχή έχουν τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Εξωτερικών, ενώ ο βασικός χορηγός είναι το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Στόχος της διάσκεψης είναι να προσελκυσθούν διεθνείς και κρατικές επενδύσεις για περιβαλλοντικά έργα. Οι φιλοδοξίες είναι μεγάλες και γι’ αυτό έχουν προσκληθεί στην Αθήνα πολύ υψηλόβαθμοι παράγοντες χωρών της περιοχής που έχουν “ανοικτούς διπλωματικούς λογαριασμούς” με την Ελλάδα περιλαμβανομένου του τούρκου πρωθυπουργού Ρετσέπ Ερντογάν.
Ποιά είναι η συναφής οπτική της Άγκυρας; “Μπορούμε μια περιφερειακή συνεργασία από την ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή μέχρι τον Καύκασο και τα Βαλκάνια. Μπορούμε να κάνουμε πολλές κινήσεις στη σκακιέρα, να μην περιοριστούμε σε μια ”παγωμένη” ισοπαλία”, είπε ο στενός συνεργάτης του κ.Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν σε εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ, στο υπουργείο Εξωτερικών.
Ο διάδοχος του υπουργού Εξωτερικών Νταβούτογλου στην κεφαλή του ακαδημαϊκού-διπλωματικού επιτελείου του Ερντογάν, βρέθηκε στην Αθήνα για να προετοιμάσει την πρωθυπουργική επίσκεψη. Στη συνέντευξή του στην “Καθημερινή” που παρουσίασε χθες το New Deal, είπε ότι η Τουρκία θα υπερασπισθεί πρώτη την Ελλάδα αν εκείνη δεχθεί επίθεση και πως δεν την απειλεί με πόλεμο. Όσο για το casus belli είπε ότι ήταν απλώς η απάντηση της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης στην -εκ μέρους του ελληνικού κοινοβουλίου- κύρωση του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων στα δώδεκα μίλια, όπως προέβλεπε το Δίκαιο της Θάλασσας….πριν από πολλά χρόνια.
Πολλές μειονότητες
Ο τούρκος πρωθυπουργικός σύμβουλος τόνισε, μάλιστα, ότι το casus belli μπορεί να αρθεί αν η Ελλάδα αποστεί του δικαιώματoς στην επέκταση. Στη συνέντευξή του στην “Καθημερινή”, την οποία παρουσίασε χθες το New Deal, είπε ότι “το πρόβλημα είναι πώς θα μοιρασθούμε το Αιγαίο”.
Ωστόσο, ο ίδιος ο κ.Ερντογάν απέφυγε οποιαδήποτε αναφορά στην υπόθεση όταν προ ημερών μίλησε για την Ελλάδα. Είπε πως “οι υπερεξοπλισμοί εξάντλησαν την ελληνική οικονομία, από τότε που η Αθήνα κατασκεύασε φανταστικούς εχθρούς”. Ανάλογη φρασεολογία είχε χρησιμοποιήσει προ εβδομάδων -στην Κωνσταντινούπολη- ο Θόδωρος Πάγκαλος.
Ο τούρκος πρωθυπουργός υπαινίχθηκε ότι θα συμβάλλει στον περιορισμό των εξοπλιστικών δαπανών εκατέρωθεν του Αιγαίου αλλά στη σπουδή του να προστατεύσει την ελληνική οικονομία, δεν ανέφερε ο,τιδήποτε, λ.χ για την επέκταση των τουρκικών αμυντικών επενδύσεων στη λειτουργία τουρκικού κατασκοπευτικού δορυφόρου.
Στην Αθήνα, ο Ιμπραήμ Καλίν επιχείρησε να προσδιορίσει την αντζέντα “διμερών” θεμάτων σύμφωνα με την εκδοχή Ερντογάν: “Αιγαίο, μειονότητες, Χάλκη, μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα”. Και “μειονότητες” (στην Ελλάδα; στην Τουρκία; στη Βουλγαρία; σε ολόκληρη τη Βαλκανική;) και “μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα”… Ο κ.Καλίν είπε ότι τα τουρκικά λιμάνια/αεροδρόμια θα ανοίξουν στα κυπριακά σκάφη μόνον μετά από τη συνολική λύση του Κυπριακού.
Αυτή τη λύση συνέδεσε με “ίση εκπροσώπηση των δύο κοινοτήτων στην κυβέρνηση”. Απέφυγε, όμως, να διαχωρίσει την -αναγκαστικώς αποδεκτή από τους υποστηρικτές της λύσης του Κυπριακού- πολιτικά ισότιμη εκπροσώπηση των δύο κοινοτήτων στην κεντρική κυβέρνηση από την απορριπτέα ποσοτική εξίσωση πλειονοψηφίας και μειονοψηφίας στο πολίτευμα.
Γρίφος τα “οικόπεδα”
Tην αλλαγή του τουρκικού δόγματος ασφαλείας θα ακολουθήσει η αλλαγή του ελληνικού από την αρχή της επόμενης χρονιάς. “Σε επίπεδο φιλοσοφίας”, λένε έλληνες ειδικοί, “θέλουμε να προωθήσουμε την ύφεση σε περιοχές υψηλής έντασης. Και, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και του σεβασμού στα κυριαρχικά δικαιώματα, να συνδέσουμε συμφέροντα εκεί που μέχρι τώρα αυτά διχάζονταν”. Η κατάσταση όμως δεν είναι απλή. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις περνούν και μέσα από τους οικονομικούς και γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς στην ευρεία περιοχή.
Η Τουρκία εργάζεται επιμελώς για την οργάνωση μιας μεσανατολικής “οικονομικής και εμπορικής κοινότητας” ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες επικρίνουν την κλιμάκωση των οικονομικών σχέσεων της γείτονος με κράτη-νυν και πρώην παρίες, όπως η Συρία και το Ιράν. Μια σχετική απόφαση της Άγκυρας θέλει μεγάλη αύξηση των εμπορικών συναλλαγών με το Ιράν και αυτό επισημοποιήθηκε λίγο μετά από την πρόσφατη συνάντηση Παπανδρέου-Αχμαντινετζάντ στη Νέα Υόρκη.
Ο ιρανός πρόεδρος αναμένεται να επισκεφθεί μεθαύριο τον Λίβανο. Πολλοί συνδέουν την επίσκεψη με την προετοιμασία ιρανικών ερευνών για κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου σε εδάφη και χωρικά ύδατα του Λιβάνου. Επίσης μεθαύριο θα ολοκληρώνεται η επίσκεψη των κυβερνητικών Χάρη Παμπούκη και Δημήτρη Δόλλη στο Ισραήλ, ενώ αμέσως προσεχώς εγκαινιάζεται κρατική εμπορική αντιπροσωπεία της Τουρκίας στην στην Παλαιστίνη.
Το Ισραήλ αμφισβητεί τα όρια των λιβανέζικων υδάτων. Διεκδικεί μέρος τους ως δική του ζώνη αποκλειστικής οικονομικής εκμετάλλευσης, ενώ το πρόσφατο ελληνοϊσραηλινό μνημόνιο για την ενεργειακή συνεργασία αφορά “οικόπεδο” παρακείμενο των επιμάχων θαλασσίων περιοχών. Και η Κύπρος συζητεί με τον Λίβανο, την Αίγυπτο και με το Ισραήλ για τα μεσογειακά “οικόπεδα”. Και το Ισραήλ με την Αίγυπτο. Και η Τουρκία συζητεί με τον Λίβανο, που συζητεί με τη Λιβύη όπως άλλωστε και η Κύπρος.
Αμερικανοί και ισραηλινοί παράγοντες πιέζουν το Τελ Αβίβ να επιταχύνει τον σχεδιασμό του για μεταφορά πετρελαίου/αερίου από το Ιράκ μέσω Ισραήλ προς την Ευρώπη, προκειμένου να προλάβει ανάλογο σχέδιο της Τεχεράνης, για το οποίο θα συζητήσει ο Αχμαντινετζάν στη Βηρυττό (εν γνώσει της Άγκυρας λένε οι ειδήμονες) με απώτερο στόχο τη διοχέτευση ιρανικού καυσίμου στην ΕΕ μέσω Λιβάνου ή/και Τουρκίας.
Ασκήσεις και ΝΑΤΟ για δύο
Η “μεσογειακή τροφοδοσία” της Ευρώπης ήταν από τα βασικά για την ενεργειακή συνεργασία στις προ εβδομάδων συζητήσεις των Γιώργου Παπανδρέου και Μπένγιαμιν Νετανυάου. Οι δύο πρωθυπουργοί είχαν συζητήσει και για στρατιωτική συνεργασία. Η Ελλάδα αρνείται ότι πίσω από συγκεκριμένες ασκήσεις που έχουν σχεδιασθεί σκοπεύεται το Ιράν κάτι που το Ισραήλ δεν διαψεύδει. Το Τελ Αβίβ υποστηρίζει ότι η ισραηλοελληνική συνεργασία δεν σχεδιάζεται να κινηθεί σε βάρος της Τουρκίας.
Την ερχόμενη Δευτέρα ξεκινά ελληνοϊσραηλινή στρατιωτική άσκηση για την έρευνα και τη διάσωση μέχρι την ερχόμενη Πέμπτη, ενώ παραλλήλως θα βρίσκεται σε εξέλιξη άσκηση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας και εντός του FIR Αθηνών. Η άσκηση άρχισε χθες, περιέλαβε ανεφοδιασμό αεροσκαφών στον αέρα και θα διαρκέσει μέχρι την 21η Οκτωβρίου.
Εκείνη την ημέρα αναμένεται η άφιξη του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν στην Αθήνα που βρέθηκε προχθές στην Άγκυρα. Η τουρκική ηγεσία ζήτησε αποκατάσταση της θέσης της στους ευρωατλαντικούς αμυντικούς θεσμούς και επέρριψε στην Κύπρο την ευθύνη για τις δυσλειτουργίες στον μηχανισμό ΕΕ-Συμμαχίας.
Ζήτησε επίσης από τον γενικό γραμματέα να κρατήσει “σολομώντειο ρόλο” γύρω από τη λειτουργία των ΝΑΤΟϊκών υποστρατηγείων εκατέρωθεν του Αιγαίου. Ζήτησε να αποδεχθεί τις θέσεις της Άγκυρας για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του ανατολικού αρχιπελάγους και για την πτήση τουρκικών μαχητικών στο FIR Αθηνών χωρίς ειδοποίηση, “εφ’ όσον οι δύο χώρες συνεργάζονται στο πεδίο της Συμμαχίας”.
Στην προαναφερόμενη εκδήλωση στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών με τη συμμετοχή του συμβούλου Καλίν, ο πανεπιστημιακός Θάνος Ντόκος επανεισήγαγε στη συζήτηση σολομώντειες ακαδημαϊκές προτάσεις για το πρόβλημα των τουρκικών μαχητικών στο FIR Αθηνών.
Πρότεινε την απόσυρση των τουρκικών αποβατικών από τα μικρασιατικά παράλια στη Μαύρη Θάλασσα και στάθηκε θετικά απέναντι σε μια μελλοντική ουσιαστική τήρηση των κανόνων αβλαβούς διέλευσης πολέμικών από τις ελληνικές θάλασσες εκ μέρους της Άγκυρας.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
