ΠΕΤΡΟΣ Ι. ΜΗΛΙΑΡΑΚΗΣ

…ΚΑΙ ΕΑΝ Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΔΙΑΣΠΑΣΕΙ ΠΡΩΤΗ ΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ;

22 Απριλίου, 2013
Διεθνείς Υποθέσεις & Διπλωματία

Μοίρασε το

Τα όσα καταγράφονται ενταύθα επιχειρούν να εξετάσουν ένα γενικότερο προβληματισμό που έχει διατυπωθεί με σημαντικές και αξιόλογες μελέτες στο ενδεχόμενο (που επουδενί αποκλείεται) διάσπασης της Ευρωζώνης με πρωτοβουλία της Γερμανίας. Ενδιαφέρον είναι να τονισθεί ότι ο «σκεπτικισμός» για τις πιθανότητες επιτυχίας της ΟΝΕ και του ευρώ ήταν και είναι εκτεταμένος και δεν εξαντλείται μόνο στους αγγλοσάξονες πολιτικούς, νομικούς, οικονομολόγους και εν γένει διανοούμενους.

Ο «σκεπτικισμός» αυτός λαμβάνει χώρα και στο «εσωτερικό» της Γερμανίας, με την «γερμανική κοινή γνώμη» να στηρίζει επαναφορά στο «γερμανικό μάρκο» που εγγίζει το ποσοστό του 24%!

Για την ιστορικότητα της υπόθεσης θα πρέπει κατ’ αρχάς να προϊδεαστεί ο αναγνώστης (γιατί αυτή η ιστορικότητα αφορά ευθέως και την ΟΝΕ!), ότι η νίκη της Πρωσίας κατά της Γαλλίας το έτος 1871 έδωσε στο Ότο Φον Βίσμαρκ την εξουσία να προωθήσει την πολιτική ενοποίηση δημιουργώντας το Γερμανικό Ράιχ. Τέσσερα χρόνια αργότερα η Preussisch Bank μετονομάστηκε σε Reichsbank, ενώ μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η προαναφερόμενη Reichsbank μετονομάστηκε σε Bundesbank.

Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι ήδη από τις αρχές δημιουργίας της (τότε) Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), η Bundesbank έγινε η κυρίαρχη Κεντρική Τράπεζα της (τότε) Δυτικής Ευρώπης και νυν της Ηπειρωτικής Ευρώπης. Είναι δε χαρακτηριστική η θέση του Ζακ Ντελόρ(1) ότι: «Δεν πιστεύουν όλοι οι Γερμανοί στο Θεό, πιστεύουν όμως όλοι στην Bundesbank (sic)».

Η «Γερμανική Νομισματική Ένωση» που προηγήθηκε με το «Ράιχ» στηριζόταν στην «πολιτική ενοποίηση» και ήταν το ιστορικό προηγούμενο που «θεωρητικώς» επιδιώχθηκε να ακολουθηθεί και για την ΟΝΕ. (Μακράν η προσέγγιση για Ηνωμένες Πολιτείες, όπως π.χ. οι ΗΠΑ, και η δημιουργία Ομοσπονδιακού Κράτους. Το «όραμα» αφορά Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία με «στοιχεία» κρατικής οντότητας.)

Το ανακόλουθο όμως για μια διαδικασία που αφορούσε και «πολιτική ενοποίηση» χωρίς Ομοσπονδιακό Κράτος είναι, ότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ που υπογράφηκε επισήμως στις 7.2.1992, περιείχε «πρόβλεψη πολιτικής ενοποίησης» που ωστόσο δεν προτάχθηκε έναντι της ΟΝΕ. Η ΟΝΕ ολοκληρώθηκε με εξαιρετική ταχύτητα! Το προβλεπόμενο «τρίτο» στάδιο με έναρξη την 1.1.1999, που αφορούσε στην αμετάκλητη σταθερότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών, στην εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος και στην μεταφορά της ευθύνης για την ενιαία νομισματική πολιτική στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), ήταν γεγονός που έλαβε χώρα χωρίς πολιτική ενοποίηση!

Στην παγκόσμια όμως ιστορία προϋποτίθεται Κράτος(2) που εκδίδει νόμισμα, όπου «το κυριαρχικό δικαίωμα εκάστου Κράτους να κόπτει ή να εκδίδει νόμισμα φέρεται ως jus cudendae manetae». Άλλωστε το δικαίωμα «του ορίζειν το νόμιμον χρήμα και του κόπτειν νομίσματα» θεωρείται κυριαρχικό δικαίωμα.

Το θεμελιώδες πρόβλημα του ευρώ είναι ότι είναι ένα νόμισμα χωρίς Κράτος. Η έλλειψη κρατικής οντότητας και η εισαγωγή του κοινού νομίσματος αφορούν «ιστορικό φαινόμενο» που θα δοκιμαστεί(3) στην πορεία του χρόνου.

Προκειμένου για την ΟΝΕ(4), η έλλειψη της προϋπόθεσης της πολιτικής ενοποίησης και σε κάθε περίπτωση η έλλειψη κρατικής οντότητας, καθιστά το εγχείρημα πρωτοφανές στην Παγκόσμια Ιστορία!

Πάντως, ανεξαρτήτως των προηγουμένων παρατηρήσεων το ζήτημα από μια άλλη (κατ’ αρχήν ανομολόγητη) σκοπιά, μας επιτρέπει και τα εξής:

Στο πλαίσιο μιας Νομισματικής Ένωσης προδήλως βέβαιον είναι ότι υπάρχουν υπαρκτά οφέλη. Από την άλλη όμως αναπόφευκτο είναι και τα κόστη ενός τέτοιου εγχειρήματος. Αυτά τα κόστη τείνουν να αυξάνονται αναλόγως προς την απόκλιση που υφίσταται ανάμεσα στα θεμελιώδη της οικονομίας των Κρατών-Μελών μιας τέτοιας Ένωσης.

Στα δεδομένα ειδικώς του ευρωσυστήματος, και ανεξαρτήτως των συνθηκών της ανισόμετρης «ανάπτυξης» των οικονομικών των Κρατών-Μελών, αυστηρώς κατά το μέρος που αφορά στη γερμανική οικονομία (που επιδρά αποφασιστικώς στις εξελίξεις), επισημειώνεται ότι ο γερμανικός τραπεζικός τομέας, είναι (παραδοσιακά) ένας από τους πιο μοχλευμένους(5)!

Αναντίρρητο όμως είναι ότι Τραπεζικά Ιδρύματα των οποίων η μόχλευση είναι υπερβολική, περιφέρει το όλο σύστημα σε απόκρημνη κατάσταση! Στη διαπίστωση αυτή αξιοσημείωτο είναι και το δεδομένο ότι τα πλεονάσματα των τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας που διοχετεύτηκαν μέσω των Τραπεζών της και των επενδυτών της στο εξωτερικό, αφορούσαν «ριψοκίνδυνες επενδύσεις». Παρά δε την αναδιάρθρωση των χρεών αυτών, η μόχλευση του τραπεζικού συστήματος της Γερμανίας θα επιδράσει αποφασιστικώς στην περαιτέρω πορεία του ευρωσυστήματος, είτε περιέλθουν στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα οι καταθέσεις των ανασφαλών λόγω κουρέματος (hair cut) καταθετών (και ήδη «επενδυτών»!), είτε όχι. Μια τέτοια όμως εξέλιξη που θα κατευθύνει τις καταθέσεις των ανασφαλών «καταθετών-επενδυτών» στις γερμανικές τράπεζες, μπορεί να αυξήσει δραματικά τη μόχλευση και να δημιουργήσει τραπεζικό σύστημα «σοβαρώς πολλαπλάσιο» του Κρατικού ΑΕΠ της Γερμανίας. Με βάση τις παρατηρήσεις αυτές, αξιοπρόσεχτα είναι και τα εξής:

Την περίοδο 2009-2011, οι Γερμανικές εξαγωγές στην Κίνα είχαν σχεδόν διπλασιαστεί και ισοδυναμούσαν με εκείνες της Γαλλίας. Τούτο σημαίνει ότι ο «γερμανικός παράγοντας» στρεφόμενος σε άλλες αγορές όπως της Κίνας, της Ινδίας και της Ρωσίας θα αδιαφορήσει (κατ’ αρχήν) για την παρατεταμένη ύφεση των χωρών του Νότου, με ότι αυτό συνεπάγεται!

Με τούτα τα δεδομένα σημαντικοί παράγοντες της Bundesbank, υποστηρίζουν ότι «η Γερμανία χρειάζεται περισσότερο τις χώρες BRICS από τις χώρες PIGS»(6). Η διαπίστωση δε αυτή απαντά ευθέως και στο «ερώτημα» πολλών: εάν απασχολεί ή όχι η ύφεση του Νότου την εξαγωγική πολιτική της Γερμανίας.

Στη Γερμανία ήδη σε επίπεδο δημόσιας διανόησης έχουν διατυπωθεί σοβαρές ενστάσεις για το εγχείρημα της Νομισματικής Ένωσης. Παράδειγμα: η προσφυγή στο Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, Γερμανών διανοούμενων (με δικόγραφο τριακοσίων πενήντα δύο σελίδων κατά της ΟΝΕ) με το επιχείρημα ότι οι όροι της ΟΝΕ είναι αντισυνταγματικοί.

Σε επίπεδο δε τόσο των ευρωσκεπτιστών της Γερμανίας, όσο και της «πολιτικοοικονομικής ελίτ»(7), τίθεται ζήτημα που αφορά ευθέως θέμα κόστους και οφέλους, που θα επιδεινωθεί και από την μόχλευση του (εν γένει) ευρωπαϊκού πιστωτικού συστήματος.

Με τούτα τα δεδομένα και όπως τα πράγματα εξελίσσονται, ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι δεν συντρέχει το ενδεχόμενο η «πολιτικοοικονομική ελίτ» της Γερμανίας να θέσει εν αμφιβόλω την υπό τις σημερινές συνθήκες(8) ενότητα της Ευρωζώνης, όταν (για τα γερμανικά συμφέροντα) το κόστος για τη διατήρηση της θα είναι επαχθές έναντι του οφέλους.

Στην περίπτωση όμως αυτή δεν αρκεί απλώς ένα «Σχέδιο Β». Απαιτούνται οι πρόνοιες μιας υλικοτεχνικής ετοιμότητας!…

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

(1) Bλ. Ο.Issing, Should We Have Faith in Central Bank? (2002), London: Institute of Economic Affairs, σελ. 36.

(2) Βλ Π.Ι.Μηλιαράκης, Το Νομισματικό Σύστημα στα πλαίσια του Οικονομικού Δικαίου (1990), Αθήνα, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, σελ. 51 και επ, όπου και οι παραπομπές στο μνημειώδες έργο του Η. Κρίσπη, Η χρηματική οφειλή κατά το Ιδιωτικόν διεθνές δίκαιον (1964), Αθήναι, Εκδοτικός Οίκος: Άγγελου Κλεισούρα. Πάντως η Δημοκρατική Αρχή και η νομιμοποιημένη από το Εκλογικό Σώμα κρατική εξουσία αφορούν δεσμεύσεις του κοινοτικού κεκτημένου (βλ. αντί πολλών άρθρο 2 ΣυνθΕΕ)..

(3) Πρβλ. D.Marsh, The Euro, The Battle for the New Global Currency (2009), …London and Yale University Press, σελ. 264 και επ. όπου το κεφάλαιο: The Battle.

(4) Βλ. Κ.Dyson, The Euro at Ten: Europeanization, Power, and Convergence (2008), Oxford, U.K.: Oxford University Press, σελ. 38 και επ.

(5) Βλ. J.V.Overtveldt, The end of the Euro, The uneasy future of the European Union, (2011), Chicago, an Agate Publishing, σελ. 171 όπου: «The German Banking sector is not only heavily exposed to Greek, Irish, Portuguese, and Spanish risks, it is traditionally one of the most leveraged banking sectors in Europe (sic)».

(6) Βλ. J.V.Overtveldt, οπ.π. σελ. 173, όπου και η εκεί παραπομπή στην ενδιαφέρουσα μελέτη των: U.Guérot and M.Leonard, “The New German Question: How Europe Can Get the Germany It Needs” (2011). European Council on Foreign Relations Policy (Brief no. 30).

(7) Βλ. συνολικώς K.Barysch, Germany, The Euro and the Politics of the Bail-Out, (2010), London: Centre for European Reform.

(8) Μια «προβλεπόμενη» διάσπαση δεν είναι αναγκαίο να συνίσταται σε επαναφορά του γερμανικού μάρκου. Μπορεί να λάβει χώρα με δημιουργία «ζωνών» ή άλλως με «εξώθηση» κάποιων Κρατών-Μελών για αποχώρηση.

Το άρθρο δημοσιεύεται στο περιοδικό “ΕΠΙΚΑΙΡΑ”

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP

Μοίρασε το

ΠΕΤΡΟΣ Ι. ΜΗΛΙΑΡΑΚΗΣ

Ο Πέτρος είναι δικηγόρος Ανωτάτων Δικαστηρίου. Ως νομικός της πράξης, στο επίπεδο του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας –Ένωσης, δικηγορεί στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (E.C.H.R. και C.F.I. - G.C/E.U), ενώ χειρίζεται και προσφυγές ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Commission). Στο επίπεδο της εσωτερικής έννομης τάξης, δικηγορεί ενώπιον των Ανωτάτων Ακυρωτικών Δικαστηρίων (ΑΕΔ, ΣτΕ και ΕλΣ) με κύριο αντικείμενο τις υποθέσεις Συνταγματικού Δικαίου, Διοικητικού Δικαίου και Δημοσιονομικού Δικαίου.