Επειδή όλα τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα από τη φασιστική και ναζιστική Γερμανία, αφορούν ευθεία παραβίαση των κανόνων του Δικαίου του Πολέμου, επιβάλλεται μια σύντομη αναφορά-προσέγγιση στο δικαιϊκό αυτό κλάδο.
Tο Δίκαιο του Πολέμου
Αντικείμενο του Δικαίου του Πολέμου είναι πάντοτε η θέσπιση περιορισμών στη χρησιμοποιούμενη ισχύ από τους εμπόλεμους μέχρι εκείνο το βαθμό, ώστε η χρησιμοποιούμενη ισχύς, να υποκαθιστά τη δικαιοσύνη η οποία ρύθμιζε τις σχέσεις των Κρατών πριν από τη σύρραξη. Και τούτο γιατί ο πόλεμος καταργεί το Διεθνές Δίκαιο που ρυθμίζει τις σχέσεις των Κρατών στην ειρήνη.
Βεβαίως, επικρατεί και η «θέση» ότι το Δίκαιο του Πολέμου αφορά μια «χωρίς αξία» ρύθμιση, καθόσον η πείρα έχει διδάξει ότι οι κανόνες του Δικαίου του Πολέμου παραβιάζονται συνεχώς από τους εμπόλεμους και ότι ο δικαιϊκός αυτός κλάδος αφορά διατάξεις οι οποίες δεν είναι αντικείμενο σεβασμού. Δηλαδή το Δίκαιο του Πολέμου «συγκροτείται» από διατάξεις οι οποίες δεν λαμβάνονται καν υπ’ όψιν κατά την περίοδο των εχθροπραξιών.
Ωστόσο, ένας τέτοιος ισχυρισμός αποδυναμώνεται με βάση τη λογική και την κοινή πείρα. Και τούτο γιατί θα πρέπει να θεωρούνται «χωρίς αξία» και οι διατάξεις του Ποινικού Δικαίου. Κατάκτηση επίσης της κοινής πείρας είναι, ότι οι διατάξεις του Ποινικού Δικαίου αφορούν κανόνες που παραβιάζονται αφορήτως και μάλιστα σε ακραίες εκδοχές λόγω της καθημερινής εγκληματικότητας των ατόμων. Ως εκ τούτου και το Δίκαιο του Πολέμου και το Ποινικό Δίκαιο, «συγκροτούνται» ως δικαιϊκοί Θεσμοί από κανόνες που παραβιάζονται. Αυτό όμως επουδενί σημαίνει ότι συγκροτούν γνωστικά αντικείμενα και δικαιϊκούς κλάδους χωρίς «πρακτική σημασία». Και τούτο γιατί οι κανόνες αμφοτέρων των δικαιϊκών αυτών κλάδων, δηλαδή του Δικαίου του Πολέμου και του Ποινικού Δικαίου, παράγουν αποτελέσματα! Και οι κανόνες του Δικαίου του Πολέμου και οι κανόνες του Ποινικού Δικαίου, στο πλαίσιο της έννομης τάξης διαθέτουν αποτελεσματικότητα και ως εκ τούτου κυρωτικές συνέπειες. Τις συνέπειες δε αυτές επιβάλλει η πολιτισμένη και δημοκρατική εσωτερική και διεθνής έννομη τάξη.
Για την ταυτότητα δε του νομικού λόγου αξιοσημείωτο είναι ότι η διεθνής έννομη τάξη έχει ιδρύσει και λειτουργεί αποφασιστικώς το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο που προβλέπει και τιμωρεί εγκλήματα πολέμου.
Ενταύθα ας μου επιτραπούν μερικές αναφορές, γύρω από το Δίκαιο του Πολέμου.
Η Διεθνής Νομική Επιστήμη αλλά και τα πολιτισμένα Κράτη, παραμέλησαν κατ’ αρχήν την προαγωγή του Δικαίου του Πολέμου. Κατ’ εξαίρεσιν όμως Κυβερνήσεις, Διεθνείς Οργανισμοί και νομομαθείς ασχολήθηκαν με το αντικείμενο αυτό. Και τούτο γιατί η κυρίως μέριμνα και πρόνοια αφορούσε στους κανόνες πρόληψης του πολέμου και όχι στους κανόνες της διεξαγωγής του πολέμου (1).
Αξιοσημείωτα όμως είναι τα εξής: Με τη Σύνοδο των Παρισίων το 1928 καταδικάσθηκε γενικώς ο πόλεμος, αλλά δεν απαγορεύθηκε όταν το Κράτος βρίσκεται σε νόμιμη άμυνα. Η νόμιμη άμυνα ρητώς, άλλωστε, αναγνωρίζεται και από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Το Δίκαιο του Πολέμου εστιάζει ειδικώς στα πολεμικά εγκλήματα (warcrimes). Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Κανονισμού του Διεθνούς Στρατοδικείου (γνωστού υπό την ονομασία και ως Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης), τα εγκλήματα πολέμου αφορούν όχι μόνο εγκλήματα κατά της ειρήνης γενικώς, αλλά και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στις ειδικές τους εκδηλώσεις.
Τέλος, είναι αδιστάκτως βέβαιον ότι από τη φασιστική-ναζιστική Γερμανία τελέστηκαν εγκλήματα πολέμου με άσκοπες και με υπέρβαση του μέτρου πράξεις εκδίκησης κατά του άμαχου πληθυσμού. Ο όρος «θηριωδία» είναι επιεικής!
Oι μεταπολεμικές ευθύνες (2)
Το ζήτημα που περαιτέρω τίθεται αφορά στις μεταπολεμικές ευθύνες της Γερμανίας.
[quote text_size=”small”]
Για τις μεταπολεμικές ευθύνες της Γερμανίας δεν μπορεί να τεθεί σήμερα ζήτημα της συνέχειας (ή όχι) της νομικής προσωπικότητας του Κράτους. Και τούτο γιατί όποια αιτίαση μπορούσε να είχε προβληθεί «λύθηκε» αμετακλήτως με τη συνένωση των δύο Γερμανιών, η οποία έλαβε χώρα στις 31 Αυγούστου 1990.
[/quote]
Ενταύθα ας μου επιτραπεί να υποστηρίξω ότι: α) ουδεμία παραγραφή υφίσταται για ποινικές και αστικές αξιώσεις που αφορούν εγκλήματα πολέμου, β) ότι η Συμφωνία (3) του Λονδίνου του 1953, ουδένα περιθώριο αφήνει για οποιαδήποτε παραγραφή και ειδικότερα για την Ελλάδα, ενώ γ) με το Ν.2023/1952 με τον οποίο τερματίζεται η εμπόλεμη κατάσταση της Χώρας μας με τη Γερμανία, ρητώς δηλώνεται η επιφύλαξη δικαιωμάτων των εκ του πολέμου προκυψάντων και υφισταμένων διαφορών.
Η Γερμανία είναι Χώρα που ανήκει στο Συμβούλιο της Ευρώπης στο οποίο υπάγεται το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (4) Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιωδών Ελευθεριών (του Στρασβούργου). Συνεπώς η Γερμανία έχει προσχωρήσει και υπάγεται σε κανόνες δικαίου του σύγχρονου νομικού και πολιτικού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Έχει προσχωρήσει στις πρόνοιες και αξιώσεις της ΕΣΔΑ (5). Οφείλει συνεπώς να πολιτεύεται συμμορφούμενη με τις διατάξεις της ΕΣΔΑ και όχι να παρεκκλίνει από τις υποχρεώσεις που καθορίζονται δεσμευτικώς.
Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας σημαντικότατος εταίρος και Κράτος-Μέλος είναι η Γερμανία έχει θεσπίσει κατευθυντήριες γραμμές για την προώθηση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου (6). Η Ευρωπαϊκή Ένωση που θεμελιώνεται (7) πάνω στις Αρχές της Ελευθερίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Κράτους Δικαίου, έχει ως στόχο την διαφύλαξη και υπεράσπιση των κανόνων του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου. Συνεπώς η ενωμένη Γερμανία δεν μπορεί να πολιτεύεται αγνοώντας τις μεταπολεμικές υποχρεώσεις της, αρνούμενη ουσιαστικώς τις εμπόλεμες ευθύνες της. Άλλως, δεν έχει δικαίωμα να επικαλείται τις Αρχές και Αξίες του «ενωσιακού κεκτημένου» ούτε τις Αξιώσεις της ΕΣΔΑ. Πολλώ δε μάλλον δεν μπορεί να επικυρώνει και να κυρώνει το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Δηλαδή, αντί πολλών, η Γερμανία δεν μπορεί να είναι υπερασπιστής των σύγχρονων ευρωπαϊκών Αρχών και Αξιών, αλλά ούτε και τιμωρός των σύγχρονων εγκληματιών πολέμου, χωρίς την προηγούμενη και λυσιτελή ανάληψη των δικών της απαράγραπτων ευθυνών. Περαιτέρω:
Οι μεταπολεμικές ευθύνες της Γερμανίας πρέπει να αντιμετωπισθούν υπό το πρίσμα της διεθνούς ευθύνης.
Η Διεθνής Ευθύνη (8) της ενωμένης πλέον Γερμανίας, αφορά στην άρνηση της να αποκαταστήσει τις ζημίες, να αποζημιώσει για ηθική βλάβη τα θύματα και τις οικογένειές τους και να αποδώσει τα δι’ αρπαγής λεηλατηθέντα χρήματα του Ελληνικού Λαού.
Επιτρέψατέ μου να υποστηρίξω την άποψη ότι η διεθνής ευθύνη προβάλλεται από το Κράτος που θέλει να υπερασπιστεί τους πολίτες του, όταν οι πολίτες του έχουν υποστεί εγκληματικές βλάβες συνεπεία παράνομης συμπεριφοράς άλλου Κράτους. Άσχετο είναι δε, εάν οι πράξεις αυτές έλαβαν χώρα σε ειρηνική περίοδο ή σε εμπόλεμη περίοδο με εχθροπραξίες. Σε κάθε περίπτωση ο άδικος πόλεμος (unjust war) έχει μεταπολεμικές συνέπειες και γεννά διεθνή ευθύνη. Η διεθνής δε έννομη τάξη παρέχει τα μέσα στην Ελλάδα να αξιώσει από τη Γερμανία και επανορθώσεις και ηθικές αποζημιώσεις και επιστροφή των λεηλατηθέτων!
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Βλ. προς την κατεύθυνση αυτή η Ελληνική έννομη τάξη έχει συνταγματικές δεσμεύσεις. (Πρβλ. Π.I.Μηλιαράκης, Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο και Ελληνικό Σύνταγμα, Public International Law and Hellenic Constitution, Εκδοτικός Οίκος Α.Α.ΛΙΒΑΝΗ, 2008, σελ. 39 και επ. καθώς και 79 και επ.)
(2) Οι σοβαρές παραβιάσεις των κανόνων του εθιμικού και συμβατικού Δικαίου του Πολέμου ταυτίζονται με το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο. Ο σύγχρονος δε ορισμός διαμορφώθηκε στη Δίκη της Νυρεμβέργης (η απόφαση δημοσιεύθηκε στις 8 Αυγούστου 1945).
(3) Βλ. ενδεικτικώς Π.Ι.Μηλιαράκης, Επανορθώσεις και Πολεμικό Δάνειο, ΕΠΙΚΑΙΡΑ, τεύχος 67, 27/1/2011
(4) Βλ. Π.Ι.Μηλιαράκης, Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου –The European Court in Strasbourg, Εκδόσεις Δίκαιο και Οικονομία Π.Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ, 2000.
(5) Παρ’ ημίν η Σύμβαση αυτή έχει συντομογραφία ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων Ανθρώπου)
(6) Βλ. επίσημη Εφημερίδα Ε.Ε. αριθμ. C327 της 23/12/2005.
(7) Βλ. Π.Ι.Μηλιαράκης,Το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα μεταξύ νομικού δόγματος και πολιτικής, Εκδοτικός Οίκος Α.Α. ΛΙΒΑΝΗ, 2005, κυρίως από σελ. 84 και επ.
(8) Βλ. R.M.M. Wallace-O.MartinOrtega, InternationalLaw, SWEET & MAXWELL, 2009 σελ. 194 καιεπ., I.Brownlie, Principles of Public International Law, Oxford University Press, New York, 1979, σελ. 431 καιεπ., M.Sørensen, Manual of Public International Law, Machmillan & CO LTD, 1968, σελ. 531 καιεπ., F.V.Garcia-Amador, State Responsibility in the Light of the New Trends of International Law, AJIL 1955 και F.Mann, The Consequences of International Wrong in International and National Law BYBIL 1976-77.
Το άρθρο δημοσιεύεται και στο περιοδικό “ΤΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ”
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
