Αίσθημα ανασφάλειας απελευθερώνουν τα ρεύματα που διαφεύγουν από τον ασκό του Αιόλου, ο οποίος φαίνεται να ξανανοίγεται στα Βαλκάνια αργά αλλά σταθερά. Οι διεθνείς ανταγωνισμοί αναζωπυρώνουν την περιφερειακή ρευστότητα και αυξάνουν την αδυναμία των κρατών και των υπό σχηματισμό περιοχών της Βαλκανικής να ανταποκριθούν στα κριτήρια μιας «ευρωπαϊκής τάξης».
Από το σκοτεινό βαλκανικό παρασκήνιο φιλοτεχνείται εικόνα αναβίωσης της παραστρατιωτικής δραστηριότητας παλαιών εποχών, όπως αιματηρών συγκρούσων στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας μεταξύ αλβανικής καταγωγής και σλαβομακεδόνων πολιτών.
Τα γεγονότα «πυρώνουν» τις συνοριακές γραμμές, όπως για παράδειγμα ο νέος κύκλος διεθνών πιέσεων για αναγνώριση κράτους στο Κόσσοβο απ’ όσες χώρες δεν το έχουν αναγνωρίσει ακόμη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Την κλιμάκωση στα Βαλκάνια περιπλέκει το γνωστό παιχνίδι ισχύος μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών/ΝΑΤΟ και της Ρωσίας, με αφορμή τη δυσάρεστη για τη Μόσχα προώθηση της Συμμαχίας προς την πρώην σοβιετική αυτοκρατορία.
Η Ρωσία αντιδρά και στην ξαφνική ανακίνηση της υπόθεσης της εγκατάστασης αμερικανικών πυραύλων στη «νέα» Ευρώπη, όπως αποκαλούσε ο -υπουργός άμυνας του Μπους- Ντόναλντ Ράμσφελντ, τα νεώτερα, «ανατολικά» μέλη της ΕΕ.
Η Μόσχα αναμετράται με την Ουάσινγκτον και στο πεδίο των Βαλκανίων, ενώ «σκορποχώρι» θυμίζουν οι «27» της ΕΕ…με την Αθήνα να είναι ο προτελευταίος κήρυκας του «θεσμικού εξευρωπαϊσμού» της βαλκανικής γειτονιάς μας.
Γι’ αυτό προωθεί όπου μπορεί σχέδιο για ένταξη των δυτικών και των λοιπών Βαλκανίων στην ΕΕ ή έστω για μιαν δορυφοροποίησή τους γύρω από τις Βρυξέλλες. Η ελληνική διπλωματία επιδιώκει – οι επιλογές της να βρίσκονται σε αρμονία με διεθνή σχέδια διευθετήσεων στην περιοχή, πολλά εκ των οποίων όμως βρίσκονται σε απόλυτη αντίθεση μεταξύ τους.
Καλώς εχόντων
Η προσαρμογή του ελληνικού σχεδίου σε απώτερα διεθνή σχέδια, πάντως, είναι εξαιρετικά δύσκολη σύμφωνα με έμπειρους έλληνες διπλωμάτες και με ξένους παράγοντες στην Αθήνα. Υπό καθεστώς ανωνυμίας, εκτιμούν ότι το «σχέδιο 2014» είναι δύσκολο να εναρμονισθεί με τα βασικά διεθνή σενάρια και πιο πιθανό να «αλλοιωθεί», απορροφώμενο απ’ αυτά ή και πλήρως ακυρούμενο.
Η απαισιόδοξη αυτή εκτίμηση βασίζεται στη σημερινή διεθνή θέση της Ελλάδας αλλά και στο ότι το ελληνικό σενάριο για τα Βαλκάνια βασίζεται σε ομαλή, ευθύγραμμη εξέλιξη των πραγμάτων και όχι σε όσα προαναγγέλλονται από τις κλιμακούμενες τριβές την περιοχή.
Η Αθήνα, βεβαίως, δεν αγνοεί το ενδεχόμενο αρνητικών εξελίξεων αλλά «προτιμά» τα «καλώς εχόντων των πραγμάτων»…την κατά το δυνατόν πιο αισιόδοξη εκδοχή για την πολιτική της ΕΕ και για τον ρόλο που οι «27» μπορεί να έχουν…και στα Βαλκάνια.
Όμως, ο ευρωπαϊκός ρόλος περιορίζεται εκ των πραγμάτων στη Βαλκανική. Τον συρρικνώνει η παρέμβαση ισχυρότατων παικτών όπως των Ηνωμένων Πολιτειών, τον περιορίζει και η «αυτόνομη» εξυπηρέτηση επιμέρους ευρωπαϊκών συμφερόντων, όπως λ.χ. των γερμανικών.
Αξιοσημείωτη είναι και η δράση πανίσχυρων, διακρατικής εμβέλειας «ιδιωτικών» κέντρων ισχύος, με κάποια από τα οποία η Ελλάδα διατηρεί διαύλους, ενώ αναζητεί συνεργασίες για το βαλκανικό σχέδιό της. Όμως, «το σχέδιο εγκρίνεται μετ’ επαίνων…η εφαρμογή του δεν διευκολύνεται ακόμη».
Τουρκικό λόμπιινγκ
Αντιστοίχως, δεν σημειώνεται ενδιαφέρον ώστε –για παράδειγμα- να υπάρχει συμβατότητα των ελληνικών κινήσεων με την εν εξελίξει πυκνή νεοοθωμανική δραστηριότητα της Τουρκίας στα Βαλκάνια.
Το σχετικό κεφάλαιο και η τυχόν συζήτησή του από τους Γ.Παπανδρέου και Ρ.Ερντογάν κατά την τελευταία συνάντησή τους δεν έχουν φωτισθεί από την επίσημη και την ανεπίσημη πληροφόρηση.
Μόνη ένδειξη συνιστά προ ημερών ακριτομυθία του αρχηγού των αλβανών του Κοσσόβου-πρωθυπουργού Χακίμ Τάτσι, σύμφωνα με την οποία ο Ερντογάν τον ενημέρωσε για το ότι ο κ.Παπανδρέου θα αναγνωρίσει οσονούπω το Κόσσοβο.
Η εν λόγω δήλωση είναι λογικό να ελέγχεται για την αξιοπιστία της, εξ άλλου και η Αθήνα διαψεύδει ότι «κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συζητηθεί -ως εκ των ανακοινωσίμων»- μεταξύ των πρωθυπουργών. Η Άγκυρα διεμβολίζει συστηματικά ολόκληρο τον χώρο της Βαλκανικής και συμμαχώντας πολιτικά με χώρες και περιοχές που έχουν ανοικτά ζητήματα με την Ελλάδα.
Δείγμα αυτής της πολιτικής συνιστά η προ μηνών τουρκική παρέμβαση προς τα Τίρανα ώστε η Αλβανία να ακυρώσει τη διμερή συμφωνία με την Ελλάδα για την αξιοποίηση των θαλασσίων ζωνών στο Ιόνιο. Αυτό έγινε και η συμφωνία ακυρώθηκε και ως νομικό προηγούμενο για την άρση των τουρκικών αξιώσεων γύρω από τις ζώνες αποκλειστικής εκμετάλλευσης στο Αιγαίο.
Αργότερα, η Άγκυρα διοχέτευσε σημαντικά κονδύλια προς τα Τίρανα και εγκατέστησε ναυτικές δυνάμεις στη γείτονα, ενόσω υιοθετούσε τις θέσεις των Σκοπίων για το όνομα και για τον «μακεδονισμό».
Ο τούρκος πρόεδρος Γκιούλ υποσχέθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, στην Κωνσταντινούπολη, οργανωμένη βοήθεια προς τις ηγεσίες της πΓΔ, του Κοσσόβου και της Αλβανίας, της Βοσνίας, εισφορά στη μεταξύ τους συνεργασία αλλά και τουρκικό λόμπιν υπέρ τους στα διεθνή φόρα. Συνεπώς, είναι εύλογο ο Ερντογάν να «εκμυστηρεύθηκε» στον Τάτσι «προθέσεις» του έλληνα ομολόγου του για το Κόσσοβο.
«Αδελφικές» διαφορές
Η αλήθεια είναι πάντως ότι Ελλάδα και Σερβία, παρ’ ότι «αδέρφια», δεν συγκλίνουν για το Κόσσοβο όσο στο παρελθόν. Η Αθήνα είναι μια ανάσα από την επικύρωση της ευρωσερβικής συμφωνίας για σταθεροποίηση και σύγκλιση και ζητεί από τις Βρυξέλλες την άμεση εξέταση της σερβικής υποψηφιότητας, υπό την προϋπόθεση καλής γειτονίας. Για τη Σερβία ουσιώδες πρόβλημα σερβικής γειτονίας υπάρχει με το Κόσσοβο.
Η Ελλάδα, από το 2003, προτάσσει τη «διασφάλιση της σταθερότητας στην περιοχή με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα» από το «αμετακίνητο των συνόρων» αλλά το Βελιγράδι θεωρεί πως η Αθήνα υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας.
Ωστόσο, οι υπουργοί Εξωτερικών Δρούτσας και Γιέρεμιτς δεν θέλησαν προχθές να απαντήσουν σε δημοσιογραφική ερώτηση-«αγκάθι» για το θέμα. Η Ελλάδα αναμένει συλλογική απόφαση της ΕΕ για το Κόσσοβο και δεν αναγνωρίζει τώρα κράτος σ’ αυτό, όπως τα περισσότερα κράτη-μέλη με πρώτα τα κράτη της ανατολικής Ευρώπης.
Το κείμενο του Αμβρόσιου Σανταμούρη δημοσιεύεται στην εβδομαδιαία εφημερίαδα “ΑΠΟΨΗ”
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
