Ο Βασίλης Μπαλάφας με αφορμή μια ταινία δράσης του Χόλυγουντ, εντοπίζει την απόκλιση αντίληψης μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας. Στην Αμερική ποσοστό ανεργίας 21% είναι σενάριο καταστροφής, στην Ελλάδα …κανονικότητα.
Από το κεντρικό άρθρο του Economist της 13ης Οκτωβρίου 2018, εκπέμπεται ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό σήμα κινδύνου για την παγκόσμια οικονομία. Ο αρθρογράφος εντοπίζει ως βασικό αίτιο την απόκλιση που βαθαίνει μεταξύ των δυνατών και αδύναμων οικονομιών. Και προβλέπει ότι μια νέα παγκόσμια οικονομική ύφεση βρίσκεται προ των πυλών. Πολλοί ίσως θεωρήσουν την εκτίμηση υπερβολική. Άλλωστε μόλις που συμπληρώνεται μια δεκαετία από την έναρξη της προηγούμενης οικονομικής κρίσης και οι δείκτες του 2017 δείχνουν βελτιωμένοι.
Ωστόσο, οι τρέχουσες αδυναμίες στο παγκόσμιο στερέωμα έτσι όπως εντοπίζονται στο άρθρο επικεντρώνονται στο επίπεδο της πολιτικής. Κυρίως στη συμπεριφορά των ισχυρών παγκόσμιων ηγετών που χαράζουν πολιτική. Δεν πρόκειται για ένα κείμενο εύρεσης υπευθύνων. Πρόκειται για κείμενο αποσαφήνισης της τρέχουσας θέσης τους. Με την Πολιτική να μην έχει συνέλθει ακόμα από την αντιμετώπιση της προηγούμενης κρίσης. Και με τους περισσότερους μεγάλους παίχτες να κινούνται μεταξύ προστατευτισμού και περιοριστικών πολιτικών, η παγκόσμια οικονομία είναι σε δυσχερή θέση. Αδυνατεί να αντιμετωπίσει ακόμα και μια μεσαίου μεγέθους οικονομική κρίση, υπογραμμίζεται στο άρθρο.
Παγκοσμιοποίηση στο απόσπασμα
Κάπως έτσι… Με τις Ηνωμένες Πολιτείες σταθερά να επιδιώκουν ένα ισχυρό δολάριο. Την Κίνα να απαντά στο λεγόμενο «εμπορικό πόλεμο» με χαλαρή νομισματική πολιτική. Και την Ευρώπη να αδυνατεί να ισορροπήσει μεταξύ των ισχυρών και ασθενών εθνικών οικονομιών της, το πεδίο των αποκλίσεων συνεχώς μεγαλώνει. Οι μεγάλες δυσκολίες στη διαμόρφωση του προϋπολογισμού στην Ιταλία. Ή μια πιθανή επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας, αποτελούν απλώς τους παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν σοβαρές αρνητικές εξελίξεις.
Ο πυρήνας του προβλήματος βρίσκεται προφανώς αλλού. Η, για πολλούς, συνεχώς ευρισκόμενη στο εκτελεστικό απόσπασμα «παγκοσμιοποίηση» φαίνεται ότι όχι απλώς δεν λειτουργεί. Δείχνει πως δεν έχει οδηγήσει καν σε ένα ελάχιστο επίπεδο συναντίληψης σε παγκόσμια κλίμακα. «Απλοϊκό συμπέρασμα» θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος. Όμως ποιος είπε ότι πολύ συχνά οι λύσεις σε μεγάλα προβλήματα δεν βρίσκονται απλώς μπροστά μας. Ή δεν θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο απλές από όσο πιστεύουμε;
Ο κινηματογράφος δείχνει την απόκλιση…
Όσο και αν φαίνεται επίσης απλοϊκό, ορισμένες φορές οι κινηματογραφικές παραγωγές μπορούν να καταδείξουν αυτές τις αποκλίσεις αντίληψης. Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια ταινία αμερικανικής παραγωγής. Όχι τίποτα το ιδιαίτερο. Αυτοκίνητα, καταστροφή και μπόλικη βία. Ο τίτλος της «Death Race 4: Beyond Anarchy». Το σενάριο μάς μεταφέρει σε μια εποχή που η αμερικανική οικονομία έχει καταρρεύσει. Δημιουργείται μια κοινωνία δύο ταχυτήτων. Κατασκευάζονται αχανείς φυλακές, ελεγχόμενες από ιδιωτικές εταιρείες. Αυτή είναι η απάντηση στη ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας. Εντός αυτών των φυλακών επικρατεί η απόλυτη ζούγκλα. Εκεί, ο ισχυρότερος παράγων αναδεικνύεται σε έναν αυτοκινητιστικό αγώνα μέχρι να μείνει ζωντανός ένας μόνο οδηγός.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η ταινία, ξεκινώντας, αναλύει τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση δημιουργίας γκέτο «ελεγχόμενης αναρχίας». Οι πρώτοι τίτλοι της ταινίας λοιπόν λένε ότι «η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών βρέθηκε εκτός ελέγχου με την ανεργία να σταθεροποιείται στο 21,6%, γεγονός που οδήγησε σε ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας την οποία δεν μπορούσε να χειριστεί η αστυνομία». Οι εικόνες που συνοδεύουν αυτούς τους τίτλους είναι εικόνες παράνοιας, αλλοφροσύνης, καταστροφής. Αλαλάζον πλήθος που βιαιοπραγεί, πλιάτσικο, δολοφονίες, φωτιά, επιβίωση σε ακραίες συνθήκες. Ας επαναλάβουμε το απόσπασμα των τίτλων: «με την ανεργία να σταθεροποιείται στο 21,6%». Προσέξτε. Μιλάμε για ένα action θρίλερ, επιστημονικής φαντασίας.
Η ελληνική πραγματικότητα σενάριο επιστημονικής φαντασίας
Για το ελληνικό κοινό, αυτό το ποσοστό ανεργίας αποτελεί μια σταθερή, καθημερινή πραγματικότητα εδώ και περίπου μια δεκαετία. Από τα μέσα του 2011 η ανεργία στην Ελλάδα έχει ξεπεράσει το 20%. Σύμφωνα με τα στοιχεία και τις εναλλακτικές μετρήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το ποσοστό κινήθηκε πάνω από το 31% για το 2017. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες η χειρότερη πραγματική καταγραφή ήταν το 2010. Τότε η ανεργία ξεπέρασε για λίγο το 10%. Ενώ από το 2017 κινείται σταθερά κάτω από το 4,8% φτάνοντας πρόσφατα σχεδόν το 3,5%.
Η σύνθεση πραγματικότητας και επιστημονικής φαντασίας σε αυτή την περίπτωση δεν είναι οξύμωρη. Ένα ποσοστό ανεργίας που για μια χώρα προκαλεί τρόμο και ακραίο σενάριο για την παραγωγή ταινιών, για μια άλλη αποτελεί – δυστυχώς – μια κανονικότητα. Πραγματικότητα εμπεδωμένη μάλιστα για περίπου μια δεκαετία. Πόσο καλύτερα από αυτό θα μπορούσε να παρασταθεί απλά και με εικόνες η έννοια της απόκλισης; Όχι απλώς της ποσοτικής απόκλισης ή εκείνης των μετρήσεων, αλλά κυρίως εκείνης της αντίληψης. Το πώς αντιλαμβάνεται και διαχειρίζεται τέτοια φαινόμενα κάθε χώρα μέσα από την καθημερινότητά της. Την πολιτική της και μέσα από τη βιομηχανία της. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο κινηματογράφος είναι μια «βαριά» αμερικανική βιομηχανία που διαμορφώνει, απεικονίζει και ορισμένες φορές κατευθύνει αντιλήψεις.
Ανεργία και δουλειές στο επίκεντρο κάθε εκλογικής αναμέτρησης
Το κείμενο αυτό δεν φιλοδοξεί να οδηγήσει σε βαθυστόχαστα συμπεράσματα. Επιδίωξη είναι να καταγραφεί αυτή η «απόκλιση» όπως προκύπτει από το άρθρο του Economist και μια κινηματογραφική παραγωγή. Για όσους παρακολουθούν το πολιτικό προσκήνιο των ΗΠΑ σε κάθε εκλογική αναμέτρηση το ποσοστό της ανεργίας είναι πάντα μεταξύ των δυο τριών κορυφαίων της ατζέντας. Οι «δουλειές» γενικότερα. Ας μην ξεχνάμε ότι ένας από τους παράγοντες της νίκης του Τραμπ ήταν το γεγονός ότι υποστήριξε τους εργάτες στη βιομηχανία άνθρακα. Και γενικότερα τους εργαζόμενους στον κλάδο της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου.
Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη δεν ταρακουνιέται από τα σταθερά υψηλά ποσοστά ανεργίας, κυρίως στο Νότο. Την απασχολεί περισσότερο ο πληθωρισμός. Για την Ελλάδα που έχει αυτά τα «κινηματογραφικά» ποσοστά ανεργίας στην πραγματικότητα, η σχετική κουβέντα δεν έγινε ποτέ σοβαρά. Οι δουλειές, οι μισθοί, οι συντάξεις, η κατανάλωση, η παραγωγή, η αγοραστική δύναμη ήταν και παραμένουν θέματα μιας συζήτησης που δεν ήταν ποτέ στο προσκήνιο. Εδώ κοιτούμε τα επιτόκια, την ανάπτυξη γενικώς, με άλλα μάτια. Μάθαμε να την αντιμετωπίζουμε σαν κάτι που με κάποιο τρόπο, κάποια στιγμή θα τη συναντήσουμε τυχαία στο διάβα μας. Μέχρι τότε, βέβαια, μπορούμε να κόβουμε και να μειώνουμε όλα εκείνα της συζήτησης του παρασκηνίου… Όχι μόνοι μας, με τις ευχές των εταίρων μας πάντα… Άλλωστε, προέχει να είμαστε συγκεντρωμένοι στις τράπεζες και στο δείκτη του χρηματιστηρίου που κοντεύει να πιάσει το άθροισμα των πόντων των ομάδων ενός αγώνα μπάσκετ.
Κάπου εκεί, πραγματικότητα και ταινίες, σε μια τραγικά ειρωνική σύγκλιση, υπογραμμίζουν την παγκόσμια απόκλιση που επισημαίνει και το άρθρο του Economist μάλλον επί ματαίω δυστυχώς …
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
