Προτού η “Πλατεία” υπερβεί το όριο της ειρηνικής διαμαρτυρίας. Προτού η κυβέρνηση του πέσει εκ των έσω. Και λίγο πριν η Ευρώπη αφήσει την Ελλάδα να χρεοκοπήσει γεμίζοντας τις τσέπες των κερδοσκόπων που έχουν στοιχηματίσει πολλά στην ελληνική πτώχευση, ο Γιώργος Παπανδρέου προέβη σε ένα πρωτοφανή και πολιτικά παρακινδυνευμένο ελιγμό, με απώτερο στόχο, όπως φαίνεται, την επανασυσπείρωση της κυβερνητικής παράταξης.
Η κίνηση του να προκαλέσει τη συζήτηση για τη συγκρότηση κυβέρνησης εθνικής ενότητας είχε όλα τα χαρακτηριστικά της δραματικότητας των στιγμών, αλλά και της παραδοχής πως η κρίση χρέους που αντιμετωπίζει η χώρα, υπερβαίνει τις δυνατότητες ενός ανθρώπου ή μιας κυβέρνησης. Η απαίτηση για ευρύτερες συναινέσεις δεν προέρχονταν μόνο από τους δανειστές. Επιβάλλεται κυρίως από την πραγματικότητα για εθνική συστράτευση, προκειμένου να συγκροτηθεί η “εθνική Ελλάδας” με τους καλύτερους και διαπρεπέστερους Έλληνες που με τις γνώσεις, τη φαντασία και τις διεθνείς διασυνδέσεις τους να συμφωνήσουν σε ένα εθνικό σχέδιο που θα αποτινάξει το ζυγό του χρέους και θα απελευθερώσει την ελληνική οικονομία από τα δεσμά που πνίγουν την παραγωγική της δυνατότητα.
Κι αυτό μπορούσε να συμβεί με δυο τρόπους. Είτε με τον ίδιο να παραχωρεί εξουσία στη ΝΔ – ακόμα και την πρωθυπουργία σε ένα τρίτο πρόσωπο. Είτε λαμβάνοντας ψήφο εμπιστοσύνης απ’ τη Βουλή, καθώς η διενέργεια πρόωρων εκλογών σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, ήταν πρακτικώς ανέφικτη αφού θα έθετε εν αμφιβόλω την καταβολή της 5ης δόσης. Ο Παπανδρέου προτίμησε το δεύτερο, καθώς η “επαναδιαπραγμάτευση” του μνημονίου που απαιτούσε ο Αντώνης Σαμαράς δεν μπορούσε να γίνει τώρα – το διακύβευμα της συγκυρίας είναι η έγκριση του μεσοπρόθεσμου…
Την Κυριακή θα φανεί αν ο ελιγμός Παπανδρέου ήταν επιτυχής. Όχι μόνο για το αν θα εγκριθεί απ’ τους βουλευτές του – που είναι και το ζητούμενο της συγκυρίας. Αλλά και για το αν θα σηματοδοτήσει την απαρχή ενός δύσκολου αγώνα για την ουσιαστική ανασυγκρότηση της χώρας με παράλληλη (απ)αλλαγή ορισμένως επαχθών και απαράδεκτων όρων του μνημονίο – που είναι το κυρίαρχο ζητούμενο για να διαλυθεί η “πλατεία” και η Ελλάδα να παραμείνει ανεξάρτητη – και όχι υποτελής – χώρα.
Είναι σαφές πως μια τέτοια προσπάθεια απαιτεί συμπόρευση και συστράτευση των καλύτερων δυνάμεων που διαθέτει η χώρα. Με τον ανασχηματισμό που θα ακολουθήσει, στο τέλος της μέρας, θα φανεί αν πράγματι ο Γιώργος Παπανδρέου έχει την πρόθεση, αλλά και τη δυνατότητα, να συσπειρώσει γύρω του τους καλύτερους και τους αξιότερους για το συγκεκριμένο εγχείρημα.
Το μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις το έστειλε.
Στους ξένους ότι μάχεται για τη συναίνεση, αλλά κι ότι είναι έτοιμος να “βουλιάξει” το σκάφος αν οι πιέσεις τον οδηγήσουν στα άκρα. Συνεπώς, οι Ευρωπαίοι, παραμονή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πρέπει να του προσφέρουν μια λύση για να σταθεί. Που σημαίνει μια πολιτική διευθέτηση εντελώς διαφορετική απ’ αυτή που επιβάλλει το μνημόνιο. Η διαπραγμάτευση είναι σε εξέλιξη κι ο Παπανδρέου την ερχόμενη βδομάδα θα πρέπει να μεταβεί στις Βρυξέλλες για να δώσει τη νέα μάχη, ενισχυμένος.
Στον Αντώνη Σαμαρά ότι τον υπολογίζει. Μπορεί επικοινωνιακά να φαίνεται ότι βρίσκονται σε διάσταση, όμως μόνον οι δυο τους γνωρίζουν τι έχουν συμφωνήσει. Ο Σαμαράς είναι έτσι κι αλλιώς μια εφεδρεία. Και διευκολύνει σημαντικά τον Παπανδρέου, με την εμμονή του στην επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου. Η Ελλάδα δεν είναι Πορτογαλία. Και οι Έλληνες δεν είναι Πορτογάλοι. Πως να δώσεις συναίνεση στο λάθος; Το θέμα είναι να διορθώσεις το λάθος, στο μέτρο του εφικτού. Κι εδώ είναι το μεγάλο στοίχημα για το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του.
Στο εσωτερικό του κόμματος του. Είναι σαφές πως το ΠΑΣΟΚ μετά απ’ όλα αυτά δεν θα είναι το ίδιο. Και σίγουρα δεν είναι τώρα το κόμμα του Ανδρέα Παπανδρέου. Ήδη, με ένα σημαντικό κομμάτι έχει επέλθει ρήξη. Και πάντως, ο Γιώργος Παπανδρέου έδειξε ότι μπορεί και διλήμματα να θέτει και να εκβιάζει. Δεν είναι η πρώτη φορά. Το έκανε το 2007. Το είχε κάνει κι ο Κώστας Σημίτης το 1996. Η εξουσία είναι συγκολητική ουσία. Και παρά τις περιορισμένες δυνατότητας του πελατειακού κράτους, οι ΠΑΣΟΚοι δεν είναι διατεθειμένοι να την παραχωρήσουν σε άλλους.
Στην κοινωνία τέλος ότι το παλεύει. Θα χρειαστεί πίστωση χρόνου. Η “πλατεία” θα διαλυθεί μόνο αν στη μάχη των Βρυξελλών ο Παπανδρέου βγει νικητής. Κι “πλατεία” Συντάγματος – όπως και οι πλατείες άλλων Ευρωπαϊκών πρωτευουσών δείχνουν στους Ευρωπαίους ηγέτες ότι θα πρέπει να σκεφτούν σοβαρά από που σκοπεύουν να αντλούν στο εξής τη νομιμοποίηση και την εξουσία τους. Από τους λιγοστούς τραπεζίτες ή από τα εκατομμύρια των ψηφοφόρων τους.
Καταλήγοντας, οι ελιγμοί Παπανδρέου είναι η ύστατη προσπάθεια του να βγει απ’ το αδιέξοδο. Η πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη. Η πρωτοβουλία για κυβέρνηση συνεργασίας και ο ανασχηματισμός δεν είναι τίποτε περισσότερο από τακτικές μάχες. Η επόμενη θα δοθεί το Σαββατοκύριακο. Η άλλη τον ερχόμενη βδομάδα στις Βρυξέλλες. Και πάει λέγοντας… Αν μη τι άλλο ο Παπανδρέου δεν δείχνει διατεθειμένος να τα παρατήσει, ούτε να αποδράσει όπως ο Καραμανλής εξαγγέλλοντας έτσι απλά, πρόωρες εκλογές. Δείχνει αποφασισμένος να το παλέψει μέχρι τέλους κι αν πέσει τουλάχιστον να πέσει μαχόμενος.