Διάβασα ένα ενδιαφέρον πόνημα του Βαγγέλη Βενιζέλου για τα Σκόπια, τη διαπραγμάτευση μαζί τους, το Σύνταγμα και τον αλυτρωτισμό τους. Κεντρική θέση, για να μη σας κουράζω (διαβάστε το, έχει ενδιαφέρον – υπάρχει διαδικτυακά), είναι πως το Διεθνές Δίκαιο των Συμβάσεων υπερέχει του Εθνικού Δικαίου. Κατά συνέπειαν, ο συνταγματικά κατοχυρωμένος αλυτρωτισμός τους «αποδυναμώνεται» αφού κάποτε (το 1995) συμφώνησαν μαζί μας να τον αλλάξουν. Πλην δεν το έκαναν ποτέ!
Στο «δια ταύτα» δεν διαφέρει και πολύ απ’ όσα λέγονται τις μέρες αυτές, επισήμως και ανεπισήμως. Κοινό όνομα για όλες τις χρήσεις με μακεδονικό προσδιορισμό κλπ. κλπ. Και ο αλυτρωτισμός που ήδη «αποδυναμώθηκε» – υποτίθεται – θα εξουδετερωθεί (υποτίθεται)! Δεν είναι πρόβλημα, αφού, από τη στιγμή που μπαίνουν κανονικά σε διεθνείς οργανισμούς και στους ευρωατλαντικούς θεσμούς, το Διεθνές Δίκαιο επικρατεί του εθνικού δικαίου… Όλα καλά, λοιπόν, μη σκιάζεστε.
Είναι έτσι τα πράγματα; Όχι! Εδώ είναι το πρόβλημα…
ΤΟ ΔΙΕΘΝΈΣ ΔΊΚΑΙΟ ΔΕΝ ΛΥΝΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Προσέξτε: Από άποψη Διεθνούς Δικαίου, έτσι, πράγματι, είναι. Αλλά το Διεθνές Δίκαιο ΔΕΝ λύνει όλα τα προβλήματα της Εξωτερικής Πολιτικής. Αν τα έλυνε θα είχαν ήδη λυθεί όλα.
Και είναι συνήθως μυωπική η «νομική ανάγνωση» ή η «νομική ερμηνεία» των Διεθνών Σχέσεων.
Να δώσω μερικά παραδείγματα:
1η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: ΕΝΙΑΙΑ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ
* Η ενιαία Γιουγκοσλαβία. Ήταν απολύτως νομικά κατοχυρωμένη! Από την Τελική πράξη του Ελσίνκι (1976) και από εκατοντάδες διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες που είχε υπογράψει με όλες τις χώρες της γής. Κι όμως, την κρίσιμη στιγμή τη… διαμέλυσαν, παραβιάζοντας το γράμμα και το πνεύμα προηγούμενων συνθηκών. Και πολύ αιματηρά μάλιστα… Τη διαμέλυσαν και από μέσα και απ’ έξω!
2η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ
* Η Ανατολική Γερμανία, ήταν χώρα με τα σύνορά της απολύτως κατοχυρωμένα από την Τελική Πράξη του Ελσίνκι (1976). Αυτό δενεμπόδισε ούτε την ίδια να καταρρεύσει (το 1989), ούτε της γειτονική Ομοσπονδιακή Γερμανία να την απορροφήσει.
3η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
* Η Δημοκρατία της Κύπρου. Δημιουργήθηκε το 1959-60 με τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, που προέβλεπαν τρείς «εγγυήτριες δυνάμεις». Που, όπως αποδείχθηκε, όμως, καμία «εγγύηση» δεν της παρείχαν.
Το 1974 η Τουρκία χρησιμοποίησε τη ρήτρα της «εγγύητριας δύναμης» για να εισβάλει και να κατακτήσει το 36% του νησιού! Η Άγκυρα επικαλέστηκε τότε το (εγκληματικό χουντικό) πραξικόπημα κατά του Μακαρίου. Πλην τα Ηνωμένα Έθνη δεν δέχθηκαν τις αιτιάσεις αυτές και κατήγγειλαν ως παράνομη την εισβολή και παράνομη κατοχή της Κύπρου από την Τουρκία.
Αλλά…
Αλλά υπάρχει κι ένα μεγάλο «αλλά»: δεν ζήτησαν από την Τουρκία να επιστρέψει στο status quo ante (δηλαδή στην «προτέρα κατάσταση»), όπως είχαν ζητήσει σε άλλες περιπτώσεις εισβολής – για παράδειγμα όταν εισέβαλε το 1955 το Ισραήλ και κατέκτησε τη Χερσόνησο του Σινά από την Αίγυπτο (για να υποχρεωθεί λίγο αργότερα να αποχωρήσει).
Στην περίπτωση της Κύπρου τα Ηνωμένα Έθνη «κατήγγειλαν» την παράνομη εισβολή κατοχή της Κύπρου, αλλά ύστερα έδωσαν εντολή να… διαπραγματευθεί η Κύπρος με την Τουρκία μερική νομιμοποίηση των «τετελεσμένων»!
ΟΙ ΕΥΡΩΑΤΛΑΝΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΔΕΝ ΑΠΟΤΡΕΠΟΥΝ ΚΡΙΣΕΙΣ
Όσον αφορά την «ασφάλεια» και τη «θωράκιση» που προσφέρουν αυτόματα οι ευρωατλαντικοί θεσμοί, ε καλά… μη παίρνουμε και όρκο!
1η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Η ΤΟΥΡΚΙΑ
Η Τουρκία είναι πλήρως ενταγμένη στο ΝΑΤΟ. Αλλά παρ’ όλα αυτά είναι σήμερα ο πιο αποσταθαροποιητικός παράγοντας στην περιοχή μας – για όλους τους γειτονές της.
Και εσωτερικά μάλλον ασταθής, παρά την παντοδυναμία του Ερντογάν. Το ΝΑΤΟ ούτε σε «συνετίζει» αναγκαστικά (όπως αποδεικνύει η Τουρκία), ούτε σε «διασώζει» αναγκαστικά από την επιθετικότητα άλλων «συμμάχων» σου (όπως αποδεικνύουν καθημερινά οι ελληνοτουρκικές σχέσεις).
2η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Η ΙΣΠΑΝΙΑ
* Η Ισπανία, κι αυτή είναι πλήρως ενταγμένη στους ευρωατλαντικούς θεσμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ, ΟΝΕ). Αυτό δεν εμποδίζει την Καταλονία να θέλει να φύγει. Και κανένα διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα αυτό.
3η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Η ΣΚΩΤΙΑ
* Το ίδιο συμβαίνει και με τη Σκωτία. Που επίσης επιχείρησε να αποσχιστεί από τη Βρετανία, παρά το γεγονός ότι και η Βρετανία ήταν κι αυτή πλήρως ενταγμένη στους ευρωατλαντικούς θεσμούς.
Υπάρχουν δεκάδες παραδείγματα για πολιτικές κρίσεις που ξέσπασαν σε υποθέσεις που δεν προβλέπονταν από διεθνείς συμβάσεις (σε «νομικά κενά») ή κατά παράβασιν νομικών συμβάσεων.
ΤΙ ΜΑΣ ΔΙΔΑΣΚΕΙ Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Υπάρχει όμως στη διεθνή βιβλιογραφία ένα τραγικό παράδειγμα:
1η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ
Η Συμφωνία του Μονάχου. Με την οποία διαμελίστηκε ο Τσεχοσλοβακίατο 1938, με την επιμονή τότε της Ναζιστικής Γερμανίας και με τη συναίνεση της Βρετανίας και της Γαλλίας..
Μάλιστα ο Βρετανός Πρωθυπουργός Τσάμπερλαιν και ο υπουργός του Λόρδος Χάλιφαξ, είχαν εκφράσει τη «βεβαιότητα» τότε πως με τη Συμφωνία του Μονάχου, δημιουργήθηκε μια «ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική» που θα έφερνε την Ειρήνη στην Ευρώπη για μια γενιά!
Καλά κρασιά…
Η νομική κατασκευή ήταν όντως καλή. Όμως η πολιτική από πίσω ήταν σαθρή. Όπως πρώτος και μόνος κατήγγειλε τότε ο Ουίνστων Τσόρτσιλ. Και τον απομόνωσαν όλοι οι συμπατριώτες του. Μέχρι που ένα χρόνο αργότερα επαληθεύθηκε πλήρως. Και οκτώ μήνες αργότερα, τον έκαναν Πρωθυπουργό για να μαζέψει τα κομμάτια και τα θρύψαλλα της Συμφωνίας του Μονάχου. Που πέρασε στην Ιστορία ως η «ντροπιαστική συνθήκη του Κατευνασμού».
Ο Τσώρτσιλ είχε πει τότε – μέσα σε ένα ορυμαγδό αποδοκιμασιών στο Βρετανικό Κοινοβούλιο – πως το να επιδιώκεις να λύσεις τέτοια προβλήματα με Συμφωνίες σαν κι αυτή του Μονάχου, είναι σαν να ταϊζεις τον κροκόδειλο με την ελπίδα ότι θα σε φάει τελευταίο…
Και τον κατήγγειλαν τότε ως «εθνικιστή» και «πολεμοκάπηλο».
Αλλά είχε δίκιο…
Αυτά όλα δεν σημαίνουν πως η διεθνής διπλωματία και οι συμφωνίες που παράγουν διεθνές δίκαιο είναι «άχρηστα πράγματα». Κάθε άλλο.
ΤΟ ΔΙΕΘΝΈΣ ΔΊΚΑΙΟ ΔΕΝ ΣΕ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ
Σημαίνουν όμως, πως δεν στηρίζεσαι μόνον σ’ αυτά. Ούτε «εφησυχάζεις», αν μια ερμηνεία του διεθνούς δικαίου σε ευνοεί. Μπορεί να σε ευνοεί προσωρινά, αλλά πολύ σπάνια σε διασφαλίζει μακροχρόνια.
- Το Διεθνές Δίκαιο είναι, έτσι κι αλλιώς, ασαφές – έχει συχνά πολλαπλές ερμηνείες και πολλά κενά.
- Είναι και ατελές, δεν είναι «αυτόματη» η εφαρμογή του, δεν είναι πλήρης η δεσμευτικότητά του ή η τιμωρία όποιου το παραβιάζει.
Για παράδειγμα, η Τουρκία ΔΕΝ έχει υπογράψει το Δίκαιο της θάλασσας αλλά εφαρμόζει την ΑΟΖ 12 μιλίων στη Μαύρη Θάλασσα! Όμως η ίδια Τουρκία δεν επιτρέπει στην Ελλάδα να εφαρμόσει κι αυτή τα 12 μίλια ΑΟΖ στο Αιγαίο, παρ’ όλο που η Ελλάδα έχει υπογράψει το Δίκαιο της Θάλασσας!
Εδώ σημασία δεν έχει τι υπογράφεις και τι όχι, τι υποχρεώσεις και δικαιώματα απορρέουν από τις διεθνείς συμβάσεις, αλλά τι σου επιτρέπει ο άλλος να κάνεις και τι όχι.
Πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά τα θεωρητικά γυμνάσματα για το «Δίκαιο των Συμβάσεων», αλλά η πραγματικότητα είναι αλλού…
Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΔΙΕΘΝΈΣ ΔΊΚΑΙΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΠΑΙΓΝΙΟ
Το Διεθνές Δίκαιο εκτός από συχνά ασαφές και πολύ συχνότερα ατελές είναι και στατικό: Ένα πλαίσιο νομικών κανόνων…
Η Εξωτερική Πολιτική, από την άλλη, είναι ένα δυναμικό Παίγνιο, που δημιουργεί συνεχώς νέους συσχετισμούς και – συχνά – νέα «τετελεσμένα».
Όλη η ουσία των Διεθνών Σχέσεων είναι να περιορίζεις τον αντίπαλο σου μέσα σε ένα δεσμευτικό πλαίσιο κανόνων (διεθνούς δικαίου), ενώ ταυτόχρονα λύνεις τα χέρια σου να δημιουργείς ευνοϊκούς συσχετισμούς και «τετελεσμένα» σε βάρος του.
Όποιος δεν το βλέπει αυτό, ουσιαστικά παγιδεύεται από τον αντίπαλό του.
Η Ειρήνη και η σταθερότητα στις διεθνείς σχέσεις αποκαθίσταται όταν όλοι δεσμεύονται από κανόνες που τους εμποδίζουν – τους αποθαρρύνουν – να δημιουργούν τετελεσμένα σε βάρος των άλλων. Κι όταν κανένας δεν αφήνει να δημιουργηθούν συσχετισμοί που θα επιτρέψουν στους άλλους να δημιουργήσουν τετελεσμένα σε βάρος τους.
Αυτό το τελευταίο λέγεται Ρεαλισμός στην Εξωτερική πολιτική.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΜΑΣ ΤΕΤΕΛΕΣΜΑΝΑ
Εμείς λοιπόν, με το όνομα της Μακεδονίας δεν θέλουμε να δημιουργηθούν τετελεσμένα σε βάρος μας!
Πέρα απ’ αυτά που ήδη αφήσαμε (πριν το 1991) να δημιουργηθούν…
Κι όποιος μιλάει μόνο για τις ασαφείς γενικές ερμηνείες του Διεθνούς Δικαίου, χωρίς να παίρνει υπ’ όψιν τους συσχετισμούς και τα «τετελεσμένα» που δημιουργούνται, έχει πάρει διαζύγιο από τον Ρεαλισμό.
Στην περίπτωσή μας, δεν μπορείς να «χτίσεις» μέσα σε ένα νομικό κατασκεύασμα (την αναζητούμενη «τελική – συνολική συμφωνία») ένα εξαιρετικά ασταθές δυναμικό φαινόμενο: το μακεδονικό ιδεολόγημα!
ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΌ ΙΔΕΟΛΌΓΗΜΑ Η ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Κι εδώ είναι η «ουσία» του προβλήματος…
* Η περίπτωση των Σκοπίων, είναι μια μοναδική διεθνώς κατάσταση όπου ένα ετερογενές νεόκοπο κράτος διακηρύσσει και θεσμοθετεί συνταγματικά τον αλυτρωτισμό του κατά των γειτόνων του! Αυτό δεν παρακάμπτεται με νομικούς «μαιάνδρους».
* Θέλει να αναγνωριστεί ως «ενιαίο εθνικό κράτος» (unitary state), ενώ έχει ήδη παραδεχθεί – υπό την πίεση ενός μέρους του πληθυσμού του – ότι είναι πολυεθνικό κράτος! Αυτή η θεμελιώδης αντίφαση, δεν λύνεται με διμερείς ή πολυμερείς «συμφωνίες».
* Θέλει να αναγνωριστεί ως «έθνος μακεδόνων», ενώ μέρος του πληθυσμού του δηλώνουν ΜΗ μακεδόνες (Αλβανοί-Ιλλυριοί), ένα άλλο μέρος του πληθυσμού του δηλώνουν «Μακεδόνες» δηλαδή Βούλγαροι κι ένα τρίτο μέρος δηλώνουν μακεδόνες δηλαδή ΜΗ βούλγαροι! Αυτό το χάος δεν «τακτοποιείται» με κάποια …«ευρηματική ονομασία» και κάποιες συνταγματικές «προσθήκες».
* Προσπαθεί να ενοποιήσει τους πληθυσμούς του με μια ψευδή εθνοτική ταυτότητα «Μακεδόνων» και καταπιέζει τις πραγματικές εθνοτικές τους καταγωγές, την ώρα που διεκδικεί εδάφη και πληθυσμούς εκτός των συνόρων του.
Αυτό δεν λύνεται με περίπλοκες νομικές κατασκευές και νομικές ερμηνείες.
Και η Ελλάδα, από την πλευρά της, καλείται να αναγνωρίσει ένα κράτος που διακηρύσσει αλυτρωτισμό εναντίον της! Με μόνη «παρηγοριά» – γιατί περί αυτού πρόκειται: περί παρηγοριάς – το γεγονός ότι ο αλυτρωτισμός… απαγορεύεται στις διεθνείς σχέσεις!
Και ο Πόλεμος απαγορεύεται γενικά. Θέλετε να μετρήσουμε τους πολέμους που γίνονται σήμερα ή έγιναν τα τελευταία χρόνια;
ΕΙΝΑΙ ΑΦΥΣΙΚΟ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΕΙ Ο ΑΛΥΤΡΩΤΙΣΜΌΣ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Το ακόμα πιο εκπληκτικό: η Ελλάδα η ισχυρότερη και στραθερότερη χώρα της περιοχής καλείται να αναγνωρίσει έναν αλυτρωτισμό σε βάρος της, εκ μέρους της μικρότερης και ασταθέστερης χώρας της περιοχής!
Σας φαίνεται «φυσιολογικό» αυτό;
Σας φαίνεται ότι έχει καμιά σχέση με το «ρεαλισμό»;
Πιστεύει κάποιος ότι κάτι τέτοιο – απολύτως εξωφρενικό – υπάρχει νομική κατασκευή που μπορεί να το «χωρέσει», να το εκλογικεύσει ως κατάσταση, και να το εξουδερερώσει ως θρυαλίδα μελλοντικών εκρήξεων;
Για να το πω διαφορετικά και πιο πρακτικά: Αν υπάρξει συμφωνία με τα Σκόπια και δεχθούν αυτοί να καταργήσουν κάποια «μακεδονικά» ονόματα στους δρόμους, τις πλατείες και τα αεροδρόμιά τους, τι θα γίνει αν έλθουν μετά και μας ζητήσουν να καταργήσουμε κι εμείς αντίστοιχα μακεδονικά ονόματα από τοπωνύμια μας; Δεν θα είναι «σύμφωνα με το πνεύμα δικαίου» που έχουμε υπογράψει;
Θα το δεχθούμε;
Και κάτι ακόμα: Η Βουλγαρία (που έχει κι αυτή εσωτερική διοικητική υποδιαίρεση «Βόρεια Μακεδονία»), θα δεχθεί κι αυτή να αλλάξει την ονομασία της;
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΊΑ ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΚΟΥΤΊ ΤΗΣ ΠΑΝΔΏΡΑΣ
Αν δεχθούμε για τα Σκόπια όνομα που περιλαμβάνει τη λέξη «Μακεδονία» δεν θα «κλείσουμε» το πρόβλημα!
Θα ανοίξουμε «το κουτί της Πανδώρας» απ’ όπου θα ξεχυθούν δεκάδες επί μέρους προβλήματα, θα προκληθούν πολλαπλές τριβές με όλους τους γείτονες και θα αποσταθεροποιηθεί η περιοχή:
- Η Βουλγαρία δεν δέχεται το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» ούτε την ύπαρξη «Μακεδονικής γλώσσας» (αφού είναι Βουλγαρική διάλεκτος)…
- Η Σερβία δεν δέχεται τη σχισματική «Ορθοδοξη Εκκλησία των Σκοπίων», όπως δεν τη δέχεται ούτε το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
- Η Αλβανία δεν δέχεται οι αλβανόφωνοι των Σκοπίων να ονομάζονται εθνοτικά «Μακεδόνες» (επιδιώκει να αναγνωριστούν ως ξεχωριστή εθνική ομάδα «Ιλλυριών»).
- Κι εμείς δεν έχουμε καμία διάθεση να εμπλακούμε σε ατέρμονες διαμάχες για τα ονόματα των τοπωνυμίων μας, των προϊόντων μας και των πανεπιστημίων μας, της Ιστορίας και της παράδοσής μας.
Σήμερα μέσα στα Σκόπια αμφισβητείται το ιδεολόγημα του «μακεδονικού έθνους». Κι εμείς ψάχνουμε να βρούμε τρόπο να το… νομιμοποιήσουμε!
Ανοίγοντας το κουτί της Πανδώρας!
Αφήστε τις «νομικές κατασκευές» με τις οποίες θα μπορούσε να γίνει αυτό. Και βρείτε μου την λογική – την πολιτική λογική – για τέτοια κολοσσιαίο λάθος. Μη κουράζεστε. Δεν υπάρχει. Αφήστε τους να το σκεφτούν οι ίδιοι καλύτερα…
Μέχρι να παραμερίσουν μόνοι τους το ψέμα μέσα στο οποίο ζούν και να έλθουν να τα βρούμε, με βάση τις πραγματικές τους ταυτότητες – κι όχι τη «μακεδονική» απάτη που δυναμιτίζει ολόκληρη την περιοχή μας.
Μην ψάχνετε «νομικούς τρόπους» για να δικαιολογήσετε ένα ψέμα.
Αναζητήστε πολιτικούς τρόπους για να σταθεροποιήσουμε μιαν ολόκληρη περιοχή.
Που ξαναγίνεται εύφλεκτη…
Διαβάστε το προηγούμενο άρθρο του Θανάση Κ. στο new deal
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
