“…Δεν υπάρχει καμία σημαντική σκέψη, την οποία η βλακεία δεν θα ήξερε πως να χρησιμοποιήσει: είναι ευκίνητη προς όλες τις κατευθύνσεις και μπορεί να φορέσει όλα τα φορέματα της αλήθειας. Η αλήθεια αντιθέτως έχει μόνο ένα φόρεμα και έναν δρόμο για κάθε περίπτωση και βρίσκεται πάντοτε σε μειονεκτική θέση… Αν η βλακεία δεν έμοιαζε σχεδόν απαράλλαχτα με την πρόοδο, το ταλέντο… κανείς δεν θα ήθελε να είναι βλαξ” σημείωνε ο Ρόμπερτ Μούζιλ το 1931! Τότε ο Μούζιλ με το ευφυές δοκίμιό του «Περί Βλακείας» προσπάθησε να την ορίσει μέσα από μικρά αφοριστικά κείμενα. Ένα εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο, αφού οι σχέσεις βλακείας και εξυπνάδας είναι… αρκετά συγκεχυμένες!
Τα πρώτα συμπεράσματα κάνουν λόγο ότι σε καμία περίπτωση τα εξωτερικά γνωρίσματα, δεν μπορούν να αποτελέσουν ασφαλές κριτήριο βλακείας. Υπάρχει άραγε πιο αξιόπιστο κριτήριο; Ο οικονομολόγος Κάρολο Μ. Τσιπόλα πιστεύει ότι υπάρχει. Στο βιβλίο του «Οι θεμελιώδεις νόμοι της ανθρώπινης βλακείας» γράφει: «Από κάθε πράξη ή παράλειψη είτε ωφελούμαστε είτε ζημιωνόμαστε, ενώ την ίδια στιγμή ζημιώνουμε ή ωφελούμε τρίτους. Όχι μόνο οικονομικά ή με την έννοια της ηθικής ικανοποίησης, αλλά και ψυχολογικά, με την έννοια της συναισθηματικής πίεσης. Με βάση αυτή ακριβώς τη ζυγαριά κέρδους-απώλειας και χρησιμοποιώντας ένα σύστημα καρτεσιανών αξόνων μπορούμε να χωρίσουμε το ανθρώπινο είδος σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες. Σ´ αυτούς που υστερούν σε πνευματικά εφόδια, στους έξυπνους, στους κακούς και προφανώς στους βλάκες.
Οι πρώτοι είναι εκείνοι που ωφελούν τους άλλους, ζημιώνοντας τον εαυτό τους. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν εκείνοι που πάντα αποκομίζουν κάποιο όφελος είτε για τον εαυτό τους είτε για τους άλλους. Κακοί είναι όσοι, προκειμένου να κερδίσουν κάτι οι ίδιοι, βλάπτουν τους άλλους. Και ηλίθιοι είναι όσοι, χωρίς να αποκομίζουν κάποιο όφελος, βλάπτουν τους άλλους ή ακόμα και τον ίδιο τους τον εαυτό». Ωστόσο η σύγχρονη κοινωνιοβιολογία υποστηρίζει ότι «Ο ηλίθιος δεν υπάρχει παρά μόνο στο λεξιλόγιο όσων βρίζουν». Το σίγουρο είναι επίσης ότι όλοι μας λίγο έως πολύ φλερτάρουμε με την ηλιθιότητα όπως και με την «εξυπνάδα», αφού κανείς δεν έχει φτάσει στην κορυφή της πυραμίδας της απόλυτης ηλιθιότητας. Άρα είναι και υποκειμενικό, αφού κάτι που εμάς μας φαίνεται βλακώδες για κάποιους άλλους μπορεί να είναι φυσική εξέλιξη των πραγμάτων ή ακόμη και ευφυές. Όπως αναρωτιόταν μάλιστα ο Κόνραντ Αντενάουερ, «Αφού ο Θεός δεν έθεσε όρια στην ανθρώπινη εξυπνάδα, γιατί να θέσει στην ηλιθιότητα;»
Η βλακεία επίσης δεν έχει κοινωνική τάξη. Την συναντάς παντού. Όμως όσο πιο ισχυρό είναι ένα άτομο, όσο μεγαλύτερη εξουσία έχει κοινωνικά τόσο πιο επικίνδυνο μπορεί να αποδειχθεί. «Ηλίθιους συναντά κάποιος και μεταξύ γραφειοκρατών, πολιτικών, στρατηγών ή ιερωμένων», και προσθέτει με ειρωνεία ότι «οι εκλογές είναι ένας πολύ αποτελεσματικός θεσμός, ο οποίος εξασφαλίζει τη διατήρηση σταθερού ποσοστού ηλιθίων ανάμεσα στους ισχυρούς». Μάλιστα συνεχίζοντας τις παρατηρήσεις του βάζει στο στόχαστρο του και τους ψηφοφόρους λέγοντας ότι «Οι εκλογές τούς δίνουν τη μοναδική ευκαιρία να βλάψουν όλους τους άλλους».
Εύλογα λοιπόν γεννιέται το ερώτημα για το αν υπάρχει τρόπος να απαλλαχτούμε από την παγκόσμια βλακεία. Ο Τσιπόλα είναι κατηγορηματικός «Όχι, δεν υπάρχει. Γιατί δεν έχει αναπτυχθεί καμιά λογική μέθοδος που να προβλέπει με ακρίβεια το πώς, το πότε και το γιατί θα «χτυπήσει» ένα ηλίθιο πλάσμα» για να προσθέτει πως «Ενώ οι πράξεις του κακού είναι κατά κάποιον τρόπο προβλέψιμες και αποτρέψιμες, οι πράξεις του ηλίθιου είναι απολύτως απρόβλεπτες. Ο ηλίθιος, με το χαμόγελο στα χείλη, με πλήρη φυσικότητα, χωρίς καμιά πρόθεση, τύψεις, και αιτία, θα εμφανιστεί ξαφνικά και θα καταστρέψει όλα σου τα σχέδια – και θα το κάνει από καθαρή βλακεία».Εκεί όμως που η βλακεία έχει επικίνδυνες προεκτάσεις είναι όταν κατοικοεδρεύει στην εξουσία και ιδιαίτερα στις παρυφές της, στην μανία για την κατάκτηση και την διατήρηση που όπως μας διδάσκει η ιστορία, τα εγκλήματα είναι πολλά και μεγάλα. Η μόνη ελπίδα για να αντιμετωπίσουμε την βλακεία είναι να έχουμε τα μάτια ανοιχτά. Να μην είμαστε απόλυτοι και αν, λέμε αν, να έχουμε το θάρρος να ομολογούμε δημόσια τα λάθη μας …και να τα διορθώνουμε …όχι να ξανακάνουμε τα ίδια γιατί τότε θα είμαστε όπως αναφέρεται στην λαϊκή αργκό : «βλάκες με περικεφαλαία»…η ακόμη ένα βήμα πιο πέρα : Μαλάκες με πατέντα !
Υ.Γ. 1 Κάθε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις είναι εντελώς συμπτωματική…αλλά εάν εσείς επιμένετε να κάνετε συγκρίσεις, δεν απαγορεύεται.
Υ.Γ. 2 Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων η έμπνευση-λέμε τώρα- για το εν λόγω κομμάτι ήρθε μετά από την ανάγνωση του νέου βιβλίου του Δ. Χαριτόπουλου «Εγχειρίδιο Βλακείας» το οποίο πραγματικά αξίζει να το διαβάσετε
Υ.Γ3 Εξ’ άλλου η βλακεία είναι πάντα επίκαιρη και όπως έλεγε και ο Αλβέρτος Αϊνσταϊν : «Δυο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία, και δεν είμαι σίγουρος για το πρώτο.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
