Η τραγική κατάληξη του φονικού σεισμού της Ιαπωνίας με την πυρηνική καταστροφή και την πλημμελή διαχείριση της κρίσης από την ιαπωνική Κυβέρνηση προβάλλει το αίτημα για παύση της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας και μελλοντικό αποκλεισμό της από το ενεργειακό μίγμα ηλεκτροπαραγωγής.
Γιατί όμως μια κοινωνία, όπως η ιαπωνική, που επλήγη βάναυσα από την πυρηνική ενέργεια, αποφάσισε να καλύπτει τις ηλεκτροπαραγωγικές της ανάγκες σε μεγάλο βαθμό από πυρηνικούς αντιδραστήρες;
Η απάντηση δεν είναι απλή. Ο σημερινός τεχνο-οικονομικός πολιτισμός βασίζεται στην ηλεκτρική ενέργεια. Αυτή στηρίζει τη βιομηχανική ανάπτυξη και την ευημερία της κοινωνίας. Γίνεται σαφής η σημασία εξασφάλισης άφθονης και φθηνής ενέργειας. Για να δοθεί λογική και τεκμηριωμένη εξήγηση στο παραπάνω ερώτημα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα ακόλουθα:
1. Ηλεκτρική ενέργεια παράγεται με καύση στερεών ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, λιθάνθρακας, φυσικό αέριο-φ.α.- και πετρέλαιο), με πυρηνική σχάση ή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας-ΑΠΕ- (ηλιακή, αιολική, υδροδυναμική, γεωθερμική)
2. Ο βαθμός απόδοσης κάθε ΘΗΣ (Θερμοηλεκτρικός Σταθμός) ηλεκτροπαραγωγής είναι καθοριστικής σημασίας (η πυρηνική ενέργεια εξασφαλίζει τον μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης, άρα και τη φθηνότερη ενέργεια)
3. Οι μονάδες στερεών καυσίμων επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα με εκπομπές CO2, που επιβαρύνονται οικονομικά
4. Ενεργειακή ασφάλεια, επάρκεια και ανεξαρτησία είναι τα ζητούμενα (η εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα έχει εμφανείς αρνητικές συνέπειες)
5. Οι ΑΠΕ φαντάζουν προσιτές όχι μόνο περιβαλλοντικά, αλλά και λόγω ενεργειακής ασφάλειας, αφού αξιοποιούν ανεξάντλητες πηγές ενέργειας (ήλιος-άνεμος). Έχουν όμως χαμηλή απόδοση και υψηλό κόστος επένδυσης, που θα επιβαρυνθεί περισσότερο με την παύση επιδότησης της παραγόμενης κιλοβατώρας
Η Ιαπωνία δεν διαθέτει πλέον στερεά ορυκτά καύσιμα (αποθέματα λιγνίτη τελείωσαν/2002). Στο ενεργειακό μίγμα έχει στερεά καύσιμα (10%-πετρέλαιο, 25%-λιθάνθρακα, 30%-φ.α.) και πυρηνικά-25% (σήμερα 3η μεγαλύτερη πυρηνική-δύναμη μετά τη Γαλλία&ΗΠΑ). Στόχος της Ιαπωνίας ήταν το ποσοστό των πυρηνικών το 2017 να ανέλθει σε 40% (50% το 2030), ώστε να απεξαρτηθεί, όσο γίνεται, από εισαγόμενα καύσιμα και να μειωθούν κατά 14% οι εκπομπές CO2. Οι Ιάπωνες ανέδειξαν τη χώρα τους σε οικονομική υπερδύναμη βασιζόμενοι στην πειθαρχημένη, αποτελεσματική και δυναμική ανάπτυξη της τεχνολογίας και της βιομηχανίας. Η πυρηνική ενέργεια εξασφάλισε απλόχερα διαθέσιμη ενέργεια σε χαμηλό κόστος και χωρίς εξαρτήσεις.
Η διαρκής απειλή όμως των πυρηνικών σταθμών και των αποβλήτων, καθώς και οι συνέπειες από ένα ανεξέλεγκτο ατύχημα, ξεπερνούν τα σύνορα μιας χώρας. Το ατύχημα στη Φουκοσιμα επαναπροσδιορίζει την παγκόσμια ενεργειακή πολιτική. Η ανθρωπότητα καλείται ξανά να απαντήσει σε δύσκολα ερωτήματα, όπως:
1. Πώς θα καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες μεσο- μακροπρόθεσμα;
2. Θα βασιστούμε σε ανθρακικούς ή σταθμούς-φ.α.;
3. Μπορούν οι ΑΠΕ να αποτελέσουν βάση της ηλεκτροπαραγωγής;
Η επάρκεια λιθάνθρακα-λιγνίτη στη φύση είναι ικανοποιητική. Άρα, αποτελεί και σημαντική μελλοντική επιλογή. Για να αποσοβηθεί η μακροχρόνια αρνητική επίδραση στο περιβάλλον από τις εκπομπές-CO2 μπορούμε να επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίες αποθήκευσής του («Carbon Capture and Storage»-CCS).
Το φ.α., επίσης ικανοποιητικά επαρκές, φαντάζει καλή επιλογή λόγω μικρότερων περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Ωστόσο, η διάθεσή του στην Ευρώπη από ασταθείς περιοχές, πχ. Αζερμπαϊτζάν, μέσω αγωγών («Nabucco»-ημιτελής) παραμένει επισφαλής. Υφίσταται εξάρτηση από τη Ρωσία.
Η λύση των ΑΠΕ μοιάζει μακροπρόθεσμα βιώσιμη υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις (υπόψη μεγάλο κόστος, μικρή απόδοση φ.β., εξάρτηση αιολικών από ένταση ανέμου). Επιπλέον, ουσιαστικό πρόβλημα αποτελεί η ανάγκη επέκτασης του δικτύου ηλεκτροδότησης με τεράστιο κόστος, που αδυνατούν να καλύψουν ιδιώτες μεμονωμένα.
Για την Ελλάδα, η οικονομική κρίση και η αμφισβήτηση του οικονομικού προτύπου της τελευταίας 30ετίας προβάλλουν αδήριτη την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του παραγωγικού-αναπτυξιακού μοντέλου. Έτσι, εύλογα εγείρεται το αίτημα για βιώσιμη ανάπτυξη, περιβαλλοντικά φιλική. Όμως, το ζητούμενο είναι πώς επιτυγχάνεται αυτό και με ποιο κόστος.
Ο καθορισμός του ενεργειακού μίγματος αποτελεί στρατηγικής–εθνικής σημασίας ζήτημα. Πρέπει να αντιμετωπίζεται σοβαρά, χωρίς μικρο-κομματική εκμετάλλευση.
Το ελληνικό ηλεκτροπαραγωγικό μίγμα στηρίζεται κυρίως στα στερεά καύσιμα (60%-λιγνίτης, 24%-φ.α., 7%-πετρέλαιο) και λιγότερο σε υδροηλεκτρικά-7% και ΑΠΕ-2%. Η ηλεκτροπαραγωγή βάσει εγχώριου λιγνίτη διασφαλίζει επί δεκαετίες φθηνή ηλεκτροπαραγωγή, ενεργειακή σταθερότητα και ασφάλεια. Επιφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στην Εθνική Οικονομία.
Σήμερα πολλοί επιμένουν στην αντικατάσταση του λιγνίτη από φ.α.. Αν αυτό συμβεί, το κόστος ηλεκτροπαραγωγής θα αυξηθεί δραστικά και με σημαντικές παρενέργειες σε βιομηχανία-μεταποίηση και νοικοκυριά. Επιπλέον, θα υπάρξει μείωση της ενεργειακής ασφάλειας.
Ηλεκτροπαραγωγή με ΑΠΕ ως βάση είναι ανέφικτη. Ειδικοί προειδοποιούν ότι διείσδυσή τους σε ποσοστό >15% θα προκαλέσει αστάθεια στο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής. Μπορεί η χώρα να βασιστεί σε πηγές μη διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή (κίνδυνος «black out» ή καλύτερα «green out», όταν δεν φυσάει); Εξάλλου, η χώρα σήμερα δεν αντέχει κόστος επένδυσης 3-4 φορές υψηλότερο.
Συμπεριλαμβανομένων ΥΗΣ (Υδρο-Ηλεκτρικούς Σταθμούς) στις ΑΠΕ, αυξάνεται η διαθεσιμότητα, ιδιαίτερα για κάλυψη ζήτησης περιόδων αιχμής (λειτουργία πλήρους φορτίου εντός 5’). ΥΗΣ κατασκευάζονται 100% από ελληνικές τεχνικές εταιρείες βάσει ελληνικής τεχνογνωσίας, πράγμα που αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι φ.β.-ανεμογεννητριών. Η Ελλάδα δεν έχει κανένα περιθώριο να γίνει «οικονομικός αιμοδότης» χωρών, που κατασκευάζουν συστήματα ΑΠΕ.
Στις ΑΠΕ συγκαταλέγονται και μονάδες καύσης ΑΣΑ (Αστικά Στερεά Απορρίμματα). Η ελληνική κοινωνία πρέπει τάχιστα να αντιμετωπίσει θετικά το ζήτημα αυτό, ώστε να απαλλαγεί από ΧΑΔΑ-ΧΥΤΑ, που προσβάλλουν τον πολιτισμό μας και υπονομεύουν την ανάπτυξη.
Το στοίχημα της «πράσινης ανάπτυξης» είναι επίκαιρο, όμως λόγω οικονομικών συγκυριών ας μετατεθεί στο μέλλον ή ας επαναπροσδιοριστεί. Η λύση μικρών και μεγάλων ΥΗΣ αποτελεί διέξοδο για άμεση περιβαλλοντικά-φιλική-ηλεκτροπαραγωγή. Συγκεκριμένα, ο συνδυασμός ΥΗΣ-συστημάτων-ΑΠΕ αποτελεί καλύτερη λύση προς την κατεύθυνση αυτή.
Η Ελλάδα, για να ορθοποδήσει, χρειάζεται ανάπτυξη με διεύρυνση της παραγωγικής της βάσης. Αυτό όμως δεν θα είναι εφικτό, αν η τιμή της κιλοβατώρας ανεβαίνει συνεχώς. Εδώ, είναι αξιοσημείωτο να υπογραμμιστεί η ανάγκη εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας (δραστική μείωση κατανάλωσης για θέρμανση-οικιακές συσκευές, βιομηχανία) με στόχο άμεσο οικονομικό όφελος για τη χώρα από τη μείωση εισαγωγής ηλεκτρισμού.
Τα αποθέματα του εγχώριου λιγνίτη περιορίζονται. Η απόφαση αποκλεισμού της πυρηνικής ενέργειας σοφή. Οι ΑΠΕ δύσκολο στοίχημα. Δεδομένων των συνθηκών είναι ορθολογικό μέχρι το 2030 να συνεχίσουμε να στηριζόμαστε στους ανθρακικούς-ΘΗΣ, παρά όσα ευαγγελίζονται «επαγγελματίες οικολόγοι». Οι λιθανθρακικές-λιγνιτικές μονάδες εξασφαλίζουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας κατά την ανέγερση (42-48 μήνες) και εκατοντάδες κατά τη λειτουργία.
Επομένως, η λύση του λιθάνθρακα αποτελεί σχεδόν μονόδρομο. Σε μια τόσο δύσκολη οικονομική συγκυρία για τη χώρα εξασφαλίζεται προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό για σύγχρονες λιθανθρακικές μονάδες «καθαρού άνθρακα» με βαθμό απόδοσης 47%. Συντηρητική εκτίμηση για τέτοιες μονάδες εξασφαλίζει επενδύσεις 5 7 δισεκ.Ευρώ.
Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση, αντί να ερίζουν για το πώς θα επιστρέψει η ανάπτυξη, θα ήταν φρόνιμο να συμφωνήσουν στην άμεση κατασκευή νέων μονάδων στερεών καυσίμων με στόχο τη λειτουργία τους στην επόμενη 5ετία, όταν η χώρα θα ανακάμπτει. Τέτοια απόφαση θα συμβάλει θετικά ως μοχλός ανάπτυξης με ώθηση της απασχόλησης και ουσιαστική απάντηση στην υπέρβαση της κρίσης.
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
