ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΙΜΙΩΝ

του ΠΑΜΠΟΥ ΧΑΤΖΗΛΑΜΠΗ

«ΙΜΙΑ: Τα απόρρητα τηλεγραφήματα των Αμερικανών» είναι ο τίτλος του βιβλίου που παρουσιάζουν τη Δευτέρα οι συνάδελφοι Μιχάλης Ιγνατίου και Αθανάσιος Έλλις, όπου αποκαλύπτουν τα παρασκήνια που χαρακτήρισαν την κρίση που έφερε την Ελλάδα στα πρόθυρα του πολέμου με την Τουρκία τον Ιανουάριο του 1996. Στα 132 απόρρητα έγγραφα που οι συγγραφείς με δικαστικές αποφάσεις πέτυχαν να αποχαρακτηριστούν και να τους παραδοθούν από την αμερικανική κυβέρνηση στα πλαίσια της έρευνάς τους, η αμερικανική πλευρά καταγράφει το τι συνέβη τις μέρες εκείνες του Ιανουαρίου του 1996, που έφεραν την Ελλάδα στα πρόθυρα σύγκρουσης με την Τουρκία.

Μεταξύ άλλων, στα έγγραφα αυτά, οι αμερικανοί αναφέρουν ότι, πολύ πριν αρχίσει διαπραγματεύσεις με τον βοηθό ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ για αποκλιμάκωση της κρίσης, ο Θεόδωρος Πάγκαλος είχε εκδώσει έκτακτο δελτίο ακραίων καιρικών φαινομένων και είχε εκφράσει προς τον ΥΠΕΞ Γουώρεν Κρίστοφερ την εκτίμηση πως τις επόμενες ώρες «ισχυροί άνεμοι θα καταστρέψουν τη σημαία» που κυμάτιζε στα Ίμια και ότι «η Ελλάδα δεν θα την αντικαταστήσει».

Επί πλέον, στην ίδια τηλεφωνική επικοινωνία με τον Κρίστοφερ, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, χωρίς να προηγηθεί η οποιαδήποτε σχετική απόφαση της κυβέρνησης η της Βουλής, του είπε πως μόλις είχε πληροφορήσει το ελληνικό κοινοβούλιο ότι «η Ελλάδα δεν είχε πρόθεση να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα πέραν των 6 μιλίων», ελπίζοντας πως έτσι θα καθησύχαζε τις τουρκικές ανησυχίες για το θέμα αυτό.

Θεωρώντας ότι ο Χόλμπρουκ είχε υπερβεί τα εσκαμμένα ο ίδιος ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, αλλά και ο ΥΠΕΞ Θεόδωρος Πάγκαλος είχαν απορρίψει αίτημα της αμερικάνικης πλευράς για επίσκεψη του Χόλμπρουκ στην Αθήνα, τέσσερις ημέρες μετά τη λήξη της κρίσης. Κάτι που ισοδυναμεί, περίπου, με την κήρυξή του ως ανεπιθύμητου, persona non grata, στη διπλωματική γλώσσα.

Σε μερικά έγγραφα, οι χειριστές των διαπραγματεύσεων για πολιτική λύση του προβλήματος, δηλαδή οι Σημίτης και Πάγκαλος, περιγράφονται ως πανικόβλητοι αιτητές της αμερικανικής επιδιαιτησίας, που είχαν παγιδευτεί από μόνοι τους στην κοινοβουλευτική τους ρητορική και στο αλαλούμ που επικρατούσε σε κυβερνητικό επίπεδο.

Η «ΝΕΚΡΟΨΙΑ»

Στο βιβλίο των Ιγνατίου και Έλλις αποκαλύπτεται για πρώτη φορά και η λεγόμενη στη διπλωματική αργκό των ΗΠΑ «νεκροψία», όπου καταγράφεται η αποτίμηση της κατάστασης και των χειρισμών που έγιναν. Ο συντάκτης της, Στρόουμπ Τάλμποτ, Βοηθός Υπουργός Εξωτερικών, ούτε λίγο ούτε πολύ, διατυπώνει κυνικά την άποψη ότι ο διπλωματικός συμβιβασμός που επέβαλε ο Χόλμπρουκ ήταν ήττα για την Ελλάδα.

Στο ίδιο έγγραφο, ο Τάλμποτ θεωρεί ότι το όλο επεισόδιο με τη σημαία δεν είχε την έγκριση του τότε Υπουργού Άμυνας Γεράσιμου Αρσένη, ο οποίος, κατά την εκτίμηση του αμερικανού επισήμου, μαζί με τη στρατιωτική ηγεσία, «φαίνονται καταδικασμένοι να πληρώσουν τις συνέπειες της πανωλεθρίας στα Ίμια χάνοντας ενδεχομένως τη θέση τους».

Ειδική αναφορά γίνεται στο ρόλο του τότε πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη και στο περιεχόμενο της τηλεφωνικής επικοινωνίας του με τον Πρόεδρο Κλίντον καθώς και στα όσα συμφώνησε ο έλληνας πρωθυπουργός μαζί του τα οποία εκφράστηκαν με το «ευχαριστώ» που ο τότε πρωθυπουργός εξέφρασε ενώπιον της ελληνικής Βουλής προς τις ΗΠΑ.

Ο Πάγκαλος πιστεύει πως ο Σημίτης αυτό δεν το έκανε από εντιμότητα και καλά αισθήματα. Ποτέ δεν ευγνωμονεί, δεν ευχαριστεί κανέναν γιατί «δεν έχει καλά αισθήματα» λέει ο σημερινός Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου συμπληρώνοντας ότι ο Σημίτης το είδε σαν μια ευκαιρία να πει στους αμερικανούς πως «εδώ είμαι εγώ», διασφαλίζοντας έτσι το πολιτικό του μέλλον.

Οι συγγραφείς του βιβλίου στην τελευταία ενότητα, που ουσιαστικά αποτελεί και τα συμπεράσματά τους, καταγράφουν την κρίση στα Ίμια ως την πόρτα που οδήγησε στη συμφωνία της Μαδρίτης, με την οποία όχι μόνο αναγνωρίζονταν «ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας και γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο, αλλά και ο ρόλος του επιδιαιτητή και διαμεσολαβητή για τις ΗΠΑ. Πρωταγωνιστές από την ελληνική πλευρά, πάλι οι ίδιοι: Σημίτης και Πάγκαλος…

Και είναι αξιοπερίεργη η διατύπωση των σημείων του σκεπτικού της περιβόητης συμφωνίας, γιατί συμπίπτει σχεδόν απόλυτα με αυτό που υπάρχει στο πρακτικό που συντάχθηκε για τη συνάντηση Κλίντον – Σημίτη στη Ουάσινγκτον στις 10 Απριλίου του 1996. Σο σχετικό έγγραφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρεται ρητά ότι ο έλληνας Πρωθυπουργός δέχτηκε τα σημεία αυτά ως βάση επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών. Με άλλα λόγια, επισημαίνεται με ακρίβεια ο χρόνος και ο τόπος της εκκίνησης της μεθόδευσης της «βήμα προς βήμα» τακτικής του Σημίτη για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Φυσικά, στα αμερικάνικα έγγραφα που περιέχονται στο βιβλίο, γίνεται και ειδική αναφορά στον -κατά την κρίση των συντακτών τους- κάθε άλλο παρά εποικοδομητικό ρόλο των εκπροσώπων του τύπου στην εξέλιξη της κρίσης.

Τη χαριστική βολή στην ευρυμάθεια των ελλήνων -ειδικά- δημοσιογράφων δίνει ο ίδιος ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ο οποίος διεκδίκησε από τους έλληνες εκπροσώπους του τύπου την αναγνώριση του φιλελληνικού -κατά τον ίδιο- ρόλου που διαδραμάτισε στην κρίση. Είπε στους συγγραφείς του βιβλίου, ότι κάποιους μήνες μετά την κρίση, σε συνομιλία που είχε μαζί τους, αναφέρθηκε στο Αιγαίο ως «οίνοπα πόντον» (wine dark sea, στα αγγλικά) όπως το χαρακτηρίζει επανειλημμένα ο Όμηρος στην «Ηλιάδα» και την «Οδύσσεια». Ήθελε να τους πει ότι το Αιγαίο είναι ελληνική θάλασσα, αλλά κανείς από τους έλληνες δημοσιογράφους δεν τo κατάλαβε και δεν πήρε το μήνυμα του. Αποτέλεσμα, την επομένη όλοι μίλησαν για τη μαύρη και ζοφερή θάλασσα!…

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP